Hagtíðindi - 01.03.1988, Blaðsíða 21

1988
113
Vinnuaflsnotkun á árinu 1986,
Hér á eftir eru settar fram í fimm töflum niður-
stöður úr skattgögnum um tölu vinnuvikna eftir
atvinnugreinum og stöðum á landinu á árinu 1986.
í fyrri yfirlitum Hagtíðinda um vinnuvikur hafa
birst mjög ítarlegar skýringar og athugasemdir við
það talnaefni sem hér um ræðir, einkum um þær
breytingar, sem orðið hafa á skráningu vinnuvikna
ffá einu ári til annars. Þeim skýringum, sem varða
breytingar á skráningarreglum fyrri ára, er sleppt
hér og vísast um þær tíl júníblaða Hagtíðinda árin
1984 og 1985. Hér á eftir er í lesmáli fyrst fjallað
almennt um atvinnugreinaflokkun Hagstofunnar,
þá eru settar fram nokkrar skýringar við töflumar
fimm og loks er fjallað í stuttu máli um helstu
niðurstöður þessara vinnuaflsmælinga.
Atvinnugreinaflokkun Hagstofunnar.
Það flokkunarkerfi fyrir atvinnugreinar, sem
Hagstofan hefur beitt, er að stofni reist á hinni sam-
ræmdu atvinnugreinaflokkun Sameinuðu þjóðanna
ffá árinu 1958. Á ensku máli er þessi flokkun oftast
nefnd með skammstöfuðum hætti, ISIC (Intema-
tional Standard Industrial Classification of All
Economic Actívities). Þessi flokkun var endur-
skoðuð á árinu 1968 og var hin endurskoðaða
flokkun tekin upp í flestum ríkjum eftir það. Hér á
landi hefur henni eingöngu verið beitt af Hagstof-
unni við manntalið 1981 og jafnframt hefur Þjóð-
hagsstofnun birt í Atvinnuvegaskýrslum endur-
flokkaðar vinnuaflstölur í samræmi við ISIC ffá
1968. Að undanfömu hefur Hagstofan unnið að
endurskoðun atvinnugreinaflokkunarinnar með
það fyrir augum að takaupp nýja flokkun, sem reist
yrði á ISIC frá 1968. Á hinn bóginn hefur nú um
nokkurt skeið verið unnið að endurskoðun hins
alþjóðlega kerfis á vegum Sameinuðu þjóðanna, og
er nú gert ráð fyrir, að nýtt flokkunarkerfi verði
samþykkt innan fárra ára. Hagstofan gerir ráð fyrir,
að í stað þess að taka hér upp nýja atvinnugreina-
flokkun byggða á ISIC frá 1968 verði nýtt flokkun-
arkerfi byggt á þeirri endurskoðun á ISIC, sem nú er
langt á veg komin hjá hagstofu Sameinuðu þjóð-
anna. Þær tölur um vinnuvikur á árinu 1986, sem
hér em birtar í töflum 1-3, em samkvæmt hinni
venjulegu atvinnugreinaflokkun Hagstofunnar og
því sambærilegar við tölur fyrri ára. Töflur 4 og 5—
en þær vom birtar í fyrsta sinn fyrir árin 1982 og
1983 í júníblaði Hagtíðinda 1985 — sýna hins
vegar endurflokkun atvinnugreina á meginflokka í
samræmi við ISIC frá 1968. Helstí munurinn á
þessum kerfum er sá, að ýmsar viðgerðargreinar,
sem teljast til iðnaðar eftir flokkuninni frá 1958, em
taldar tíl þjónustu eftir ISIC frá 1968. Þá má geta
þess, að sú sundurgreining atvinnustarfsemi á
fyrirtæki, hið opinbera og aðra starfsemi, sem beitt
er í töflum 4 og 5, er í samræmi við þjóðhags-
reikningakerfí Sameinuðu þjóðanna frá 1968, sem
nú hefur verið tekið upp hér á landi.
Skýringar við töflur.
Skýringar við töflu 1.
1) Tölur um vinnuvikur em fengnar úr skrám
skattstofanna eftir upplýsingum á launamiðum. Sé
upplýsingum á launamiðum frá launagreiðendum
um starfsgrein launþega ábótavant—en það kemur
oft fyrir — ákveður starfsfólk skattstofanna at-
vinnugreinamerkinguna eftir líkum. { þessum
tilvikum gætír tílhneigingar tíl þess að atvinnu-
greinamerking ráðist eingöngu af aðalrekstri
fyrirtækis og ekki skeytt um ffekari atvinnugreina-
skiptingu fyrirtækisins. í þessu sambandi máeinnig
geta þess, að sé vinnutíma á launamiðum einstak-
linga ekki getíð, áætlar skattatofan vikukaup
viðkomandi launþega og deilir þeirri upphæð í
ffamtaldar tekjur hans, og er þar með fengin áætluð
lengd vinnutímans.
2) Vinnuvikur bænda svo og annarra einstak-
linga með eigin rekstur eru ákvarðaðar í sama
hlutfalli og reiknað endurgjald er ákvarðað miðað
við launuð störf. Eiginkonum bænda eru reiknaðar
vinnuvikur í sama mæli og bændum þeirra og án
tíllits tíl þess hvort eða í hvaða mæli þær hafa unnið
við búrekstur. Þessi aðferð hefur í för með sér, að
vinnuvikur í búrekstri eru oftaldar miðað við aðrar
greinar og yfirleitt eru þær því leiðréttar í yfirlits-
töflum um vinnuafl, eins og gert er hér í töflum 3,4
og 5.
3) Vinnuvikur bflstjóra í þjónustu annarra flokk-
ast til þeirrar greinar, sem viðkomandi fyrirtæki
tilheyrir.
Skýringar við töflu 2.
1) Þegar fyrirtæki starfar í fleiri en einu sveitar-
félagi erreynt að skipta starfseminni niður, þannig
að hún teljist í þeim kaupstað eða sýslu, sem hún fer
ffam. Þetta er þó oft ógerlegt, og má hér einkum
nefna byggingarfyrirtæki, ýmsar verklegar fram-
kvæmdir ríkisins svo og sláturhús. Hér verður því
oft að telja alla starfsemina í því umdæmi, þar sem
fyrirtækið hefur aðalaðsetur. Þetta hefur m.a. í för
með sér, að hlutur Reykjavíkur er mjög oftalinn.
2) Meginreglan um skiptingu vinnuvikna milli
umdæma (þ.m.t. milli Reykjavíkur og nágranna-
sveitarfélaga) er sú, að þær eru taldar til þess um-
dæmis, þar sem starfsemin fer fram, þ.e. flokkað er
eftir starfsstað en ekki bústað. Frá þessari reglu
verður þó að víkja þegar í hlut eiga ýmsir einstak-
lingar með sjálfstæða starfsemi (t.d. endur-
skoðendur, lögmenn, iðnaðarmenn), sem starfa í
[Framhald á bls. 119]