Baldur - 28.04.1945, Síða 1

XI. ÁRG.
ísafjörður, 28. apríl 1945
11. tölublað.
Afstaöa Alþingis til þátttöku Islands í
San-Francisco-ráðstefnunni.
■ Þess var ekki krafist ai' Islandi að það segði öðrum þjóðum stríð á hendur.
Sósíalistaflokkurinn lagði ekki til að ísland segði annari þjóð stríð á hendur.
Baldur birtir hér skýrslu rík-
isstj órnarinnar um aðgerðir
Alþingis og tillögur flokkanna
um það, hvort Island skyldi
gerast þátttakandi i San- Fran-
ciscoráðstefnunni og ganga þar
með til stai-fs með liinum sam-
einuðu þjóðum. Blæunni er
þar með svift al' þessu stór-
máli og alþjóð fær nú að vita
allan sannleikann. Þar með er
algerlega lcveðinn niður sá ó-
sannindavaðall, að þess hafi
verið krafizt að Island segði
öðriun þjóðum stríð d hendur
og sósíalistar hafi lagt til að
Island segði annari þjóð stríð
á hendur.
Skýrsla ríkisstj órnarinnar er
svoliljóðandi:
„Um miðjan febrúar s.l.
skýrði sendiherra Brela á ls-
landi ríkisstjórn Islands frá
því, að hinum sameinuðu þjóð-
um og þeim samstarfsþjóðum
þeirra („Associated Nations“)
.er hefðu sagl Þjóðverjum eðu
Japönum stríð á hendur fgrir
1. marz lbh5, myndi verða boð-
in þátttaka í ráðstefnu, er
halda ætti innan fárra vikna
til þess að rseða um framtíðar-
skipan heimsins („World
Organization" ).
Jafnframt skyldu þessar
þjóðir undirrita Atlanzhafs-
sáttmálann og Washington-
sáttmálann frá 1. janúar 19h2.
Þegar sendiherra Breta flutti
þessi boð tók hann það skýrt
og greinilega fram að stjórn
Stóra-Bretlands hefði falið
honum að forðast að liafa
nokkur áhrif á ákvörðun ríkis-
stjórnar Islands í þessu máli.
Nokkru síðar bárust ríkis-
stjórninni, fyrir milligöngu
sendiherra Islands í Washing-
ton samskonar skilaboð frá
stjórn Bandaríkjanna. Var þar
og beint-tekið fram að vér réð-
um einir hvuð vér gerðum.
Þegar hér var komið mæltist
ríkisstjórnin til að Islaml sætli
öðrum skilmálum en aðrar
þjóðir og færði rök fyrir þeirri
ósk.
Fáum dögum eftir það bár-
ust enn þær fregnir frá
Wasliington, að eigi þyrfti að
segja ncinum stríð á hendur og
eigi yfirlýsa stríðsástandi, held-
ur nægði að viðurkenna, að hér
hefði ríkt ófriðarástand síðan
11. desember 19hl, og undirrita
téða sáttmála. Myndi þá litið á
Island sem eina hinna samein-
uðu þjóða, en það veitti Is-
larnli þátttöku í téðri ráðstefnu.
Eftir að utanríkismálanefnd
hafði fjallað um þetta mál var
það rætt á lokuðum þing-
mannaf undum.
IJinn 25. febrúar bárust
fregnir um að áðurnefndri ósk
Islendinga væri synjað'.
Hinn 27. febrúar bar forsæt-
is- og utanríkisráðherra fram á
lokuðum þingnuumafiindi svo-
hljóðandi tillögu í málinu:
„Alþingi álitur að það sé Is-
lendingum mikil nauðsyn að
vera nú þegar þátttakandi í
samstarfi hinna sameinuðu
þjóða og telur að vegna afnota
Bandamanna af Islandi í þáigu
styrjaldarrekstrar eigi lslend-
ingar sanngirniskröfu á því.
Islendingar geta hinsvegar
hvorki sagt öðrum þjóðum
stríð á henclur né háið styrjöld
af augljósri ástæðu, sem Al-
þingi felur ríkisstjórninni að
gera grein fyrir“.
Sameiningarflokkur alþýðu
— Sósíalistaflokkurinn bar þá
fram svohljóðandi tillögu:
„Islendingar vænta þess að
þeir verði taldir eiga rétt til
þess að sitja ráðstefnur hinna
frjálsu sameinuðu þjóða, þar
sem þeir hafa:
1. Lánað Bandamönnum laiul
sitt fyrir hernaðarbæki
stöðvar,
2. Framleitt matvæli eingöngu
fyrir hinar sameinuðu þjóð-
ir síðan styrjöldin hófst,
3. Flutt þessi matvæli til þeirra
staða, er Bandamenn hafa
getað notfærl sér þau og
h. Við þessa starfsemi orðið
fyrir manntjóni, sem fylli-
lega cr sambærilegt hlut-
fallslega við manntjón
margra hitma sameinuðu
þjóða í styrjöhlinni,
en þessi þátttaka Islands í
styrjaldarrekstrinum er sú
eina, sem þeir eiga kost á sak-
ir algers vopnleysis þjóðarinn-
ar.
Þeir vænta þess því að þessi
þátttaka verði þeim metin til
jafns við beinar stríðsyfirlýs-
ingar annarra þjóða, sem hafa
möguleika til hernaðarlegrar
þátttöku í styrjöldinni, sem Is-
land hefur ekki“.
Jafnframt bar flokkurinn
fram svohljóðandi yfirlýsingu:
„Sósíalistaflokkurinn lýsir
því yfir að hann telur rétt að
ríkisstjórnin undirskrifi fyrir
hönd Islands Atlantshafssátt-
málann og aðrgr sameiginleg-
ar skuldbindingar hinna sam-
einuðu þjóða, að svo miklu
leyti, sem það samrýmist sér-
stöðu Islands sem vopnlausrar
þjóðar'‘.
Ennfremur tilkynnti flokk-
urinn að hann myndi greiða at-
kvæði með tillögu forsætis- og
utanríkisráðherra ef tillaga
flokksins yrði felld.
Framsóknarf lokkurinn bar
fram svohljóðandi tillögu:
„Sameinað Alþingi ályktar
að lýsa því yfir:
AÐ Isleiulingar gerast ekki
stríðsaðliar,
AÐ Islendingar telja sig hafa
haft þannig samskipti við hin-
ar sameinuðu þjóðir að þeir
telja sig mega vænta þess að
geta átt samstarf með þeim um
alþjóðamál framvegis“.
Atkvæði fóru þannig að til-
laga Sumeiningarf lokks alþýðu
— Sósíalistaflokksins var felld
með 38 atkvæðum gegn 10.
T illaga Framsóknarflokksins
var felld með 31 gegn 15. Til-
laga forsætis- og utanríkisráð-
herra var siðan samþykkt með
3h gegn 15.
Var hún síðan tilkynnt sendi-
ráðum Islands erlendis sem
vilji Alþingis í málinu,
Hinn 28. febrúar tilkynnti
sendiherra Sovétríkjanna í
Reykjavík ríkisstjórninni að
Sovétríkin hefðu sömu afstöðu
lil málsins sem Bretland og
Bandaríkin.
Islandi liefur ekki verið boð-
in þátttaka í téðum fundi.
Reykjavík, 25. apríl 19h5“.
*
I forystugrein Þjóðviljans í
gær segir rneðal annars svo
um þetta mál:
„I skýrslu ríkisstjórnarinnar
segir:
„Fáum dögum eftir það
bárust enn þær fregnir frá
Washington að eigi þyrfti að
segja neinum stríð á hendur
og eigi yfirlýsa stríðsástandi,
heldur nægði að viðurkenna
að hér hefði ríkt ófriðarástand
síðan 11. desember 19hl, og
undirrita téða sáttmála".
Spurningin, sem hver Islend-
ingur þarf að svara, er því
þessi: Hefur ríkt hér ófriðar-
ástand síðan 11. desember
1941 ? — Við skulum athuga
það mák
1. Island hefur samið við
Bandaríkin um að þau taki að
sér hervernd landsins. Islenzk
ríkisstjórn áskildi sér í því
sambandi m. a. 's. rélt til að
hafa áhrif á hvernig hernaðar-
aðgerðum væri hagað. Banda-
ríkin eru frá 11. des. 1941 i
stríði við Þýzkaland. Þýzka-
land hafði raunverulega lýst
því yfir áður, að ófriðarástand
ríkti hér við Island. I reynd-
inni var Island því i bandalagi
við Bandaríkin um hernað til
varnar landinu, þótt Bandarík-
in tækju að sér hernaðarað-
gerðirnar.
2. Þjóðverjar hafa hvað eft-
ir annað drepið Islendinga inn-
an íslenzkrar landhelgi sem
utan, sökkt íslenzkum skipum
í landhelgi og skotið á þau
bæði úr kafbátum og flugvél-
um.
3. Islendingar hafa vopnað
togara sína til þess að vera
ekki varnarlausir gegn þessum
árásum.
Islendingar hafa sannarlega
fengið að þreifa á því að
Þýzkaland hefur farið með ó-
frið á hendur borgurum þess
livað eftir annað.
Framhald á 3. síðu.