Baldur - 14.02.1946, Blaðsíða 2

2
B A L D U R
Mál og menning.
Eins og kunnugt er var bók-
menntaíelagið Mál og menning
stoí'nað ái’ið 1937 og hefur síð-
an geí'ið út fjölda ágætra bóka.
Meðal þessara bóka má nefna
skáldverk eftir frægustu rithöf-
unda heimsins, eins og Móðir-
in eftir Maxim Gorki, Austan-
vindar og vestan eftir Pearl S.
Buck, Vopnin kvödd eftir Hem-
ingway. Þrúgur reiðinnar, eft-
ir Jolin Steinlieck o. fl. Auk
þess úrvalsrit íslenzkra böf-
unda, eins og Crval úr Andvök-
um Stephans G. Stephansson-
ar og Rit Jóhanns Sigurjóns-
sonar. Afi og anima og Pabbi
og manuna, eftir Eyjólf Guð-
mundsson. Þá má nefna fræði-
bækur eins og Mannkynssögu,
sem félagið er að gefa út og
komið er af fyrsta bindi. Efn-
isheimurinn. Undir ráðstjórn
og ýmsar fleiri fróðlegar og
skemmlilegar bækur. Fyrstu
tvö árin gaf félagið út ársritið
Rauðir pennar, cn síðan hefur
það gefið reglulega út Tímarit
Máls og menningar, sem komið
hefur þrisvar til fjórum sinn-
um á ári og flutt fjölda fróð-
legra, skemmtilegra og athygl-
isverðra ritgerða, kvæði og
sögur.
Síðast en ekki sízt má svo geta
þess að á vegum Máls og menn-
ingar og fyrir atbeina þess er
nú að "koma út citt liið merk-
asta ritverk, sem út hefur ver-
ið gefið um sögu Islands,
menningu, náttúrulýsingu, at-
vinnuhætti o. fl. Er það Arfur
Islendinga, sem prófessor Sig-
urður Noi’ðdal er i-itstjóri að.
Fyrsta bindi þessa verks kom
út 1912, Islcnzk menning I.
Af þessu yfirliti má sjá, að
Mál og menning hefur á þessu
9 ára starfstímabili sínu gefið
út fjölda bóka og vandað mjög
um val þeirra.
Árgjaldið hefur alla tíð ver-
ið mjög lágt, var fyrst 10 krón-
ur, en er nú 30 krónur. Sé mið-
að við bókaverð eins og það er
nú og hefur verið á þessum ár-
um, sézt að félagsmenn bafa
fengið mikið fyrir gjald sitt,
auk þeirra hlunninda, sem þeir
hafa notið, þar sem þeir hafa
fengið bækur, sem komið hafa
út á vegum félagsins, auk fé-
lagsbóka, ódýrari en aðrir.
En þetta lága ársgjald hefur
þó orðið til þess, að útgáfu-
starf félagsins hefur orðið að
takmarka meira en ráðamenn
þess og margir félagsmenn
liafa. óskað. Raddir hafa því
komið fram um að hækka ár-
gjaldið allt upp í 100 krónur
og auka jafnframt útgáfu-
starfsemina.
Að því ráði hefur þó ekki
verið horfið, en nú hefur fé-
lagsráðið ákveðið að bækka
ársgjaldið upp í 50 krónur. Er
þess að vænta að félagsmenn
Máls og mcnningar láti sér þá
hækkun vel lynda, þar sem
þeir hafa reynslu fyrir því, eft-
ir starfsemi félagsins á undan-
förnum árum, að með hækk-
uðú ársgjaldi fá þeir fleiri og
betri bækur.
Um útgáfu félagsins á þessu
ári er það að segja, að félagið
mun gefa út þessar bækur:
Annað bindi Mannkynssögunn-
ar og annað bindi af Islenzkri
menningu. Skáldsöguna Lust
for Live eftir Irving Stone ( úr
æfi listmálarans Van Gohg).
Ljóðaþýðingar (úrval) eftir
Magnús Ásgeirsson, og Tímarit-
ið.
Stærsta félagsbókin, sem
koma átti s. 1. ár er enn ókomin
út, en kemur mjög bráðlega.
Það er bók um Rússland, sem
heitir Svona eru Rússar, eftir
E. Lanterback, fréttaritara
tímaritanna Time og Life.
Ennfremur hefur Mál og
menning tilkynnt að það muni
gefa út úrual úr íslenzkum
kveðskap, sem þeir sjá um í
félagi Jón Ilelgason, prófessor
og Halldór Kiljan Laxness, rit-
höfundur. Þetta úrval hefst á
Eddukvæðunum og nær fram
til 1830. Því fylgja málfræði-
legar og bókmenntalegar skýr-
ingar. Enn er óráðið hvernig
útgáfu þess verður hagað.
Þá mun Mál og menning gefa
út á þessu ári nokkrar bækur
á nal'ni Heimskringlu. Má þar
neí'na mikið og frægt skáldrit,
eftir franska skáldið Romain
Rolland, sem nú er ný látinn,
og sjálfsæfisögu hins heims-
fræga leikhússtjóra Stanis-
lavskí.
Þessar íyrirætlanir sýna, að
það borgar sig að vera í Máli
og menningu enda þótt árs-
gjaldið hækki. Þeir, sem það
gera, eiga víst að fá úrvalsbæk-
ur. Og góð bók er gulls ígildi.
------O-------
Bærinn og nágrennið.
Dúnarfregnir:
Stefán Ágúst Magnússon,
Túngötu 5 hér í bænum, and-
aðist á Vífilsstöðum 16. jan. s.l.
Hann var á 35. aldurs ári.
Friðrik Einarsson, Heima-
bæ í Ilnífsdal, andaðist 26. jan.
s.l. Hann var fæddur í Neðri-
Miðvík í Aðalvík 14. marz
Drengur í Súðavík særist af
voðaskoti.
Það slys vildi til í Súðavík
s.l. laugardag að tveir ungir
drengir voru að leika sér þar
með hlaðna byssu. Hljóp þá
skotið úr byssunni í annan
þeirra, Jóhann Karl Engilberts-
son, lenti í liálsi hans og sat
þar. Drengurinn var þegar í
stað fluttur hingað á sjúkra-
hús. Hann hafði misst töluvert
blóð, en líður nú eftir atvikum
vel.
1 Skammtað úr skrínunni. t
Neila sanwinnu um framkvœmd Ritdómur um seinustu bók
áhugamála sinna. Hagalíns.
Aðalröksemdij- Alþýðuflokks-
manna fyrir neitun þeirra, um að
gerast aðilar að stjórn bæjarins á-
samt Sósíalistaflokknumog Sjálf-
stæðisflokknum, eru þær, að í upp-
kasti að málefnasamningi, sem hin-
ir flokkarnir sendu þeim ásamt til-
mælum um samstarf allra flokka í
bæjarstjórn, og ætluðust til að yrði
grundvöllur samninga milli flokk-
anna, eru tekin upp ýms mál, sem
Alþýðuflokksmenn segjast hafa
undirbúið til framkvæmda og bar-
ist fyrir, þannig vilja þeir t. d.
ekki vinna að því með öðrum
flokkum, að hingað verði keyptir
togarar, byggt liér fiskiðjuver, gerð-
ar liafnarbætur o. s. frv., vegna þess
að þetta séu mál, sem þeir hafi
sjálfir barist fyrir!!
I’etla mun mörgum þykja undar-
leg afstaða, en þegar þess er gætt
að alþýðuflokksmenn hafa fylgt
þessúm málum ekki af umhyggju
fyrir li'ag og velferð bæjarfélagsins
lieldur í j)eirri von að geta slegið
sér upp pólitískt, þ. e. þakkað sér
einum allt er framkvæmt verður.
Nú, þegar þeir eru komnir í
minnihluta hér í bænum, sjá þeir
enga möguleika á að gefa sjálfum
sér alla dýrðina. Þessvegna neita
þeir nú að taka þátt í að hrynda
í framkvæmd málum, sem þeir
segjast hai'a barist fyrir.
Um nýjustu skáldsögu Hagalíns,
Konuúgurinn á Kálfskinni, sem
mikið hefur verið gumáð af í aug-
lýsingum að undanförnu, birtir
Tímarit Máls- og menningar ritdóm
eftir ungan menntamánn, Magnús
Kjartanss. Þar segir meðal annars:
„ ... / seinuslu bókum sínum
liefur Hagalín tamiS sér stíl sem
viróist hafa þaó eitt hlutverk aS
gera bækurnar sem lengstar, fylla
sem flestar arkir. ÞaS, sem einkenn-
ir þennan stil, er langdregin mælgi,
sifelldar innskotssetningar og auka-
setningar, endurtekningar, eintöl
manna og dýra, búkhljóö, upphróp-
anir, fúkyrSi, klám, dönskuslettur,
ambögur, hálfkaraöar málsgreinar
og einstæö fyrirlitning á málfræSi-
legu samhengi".
Síðan eru lilfærðar úr bókinni
nokkrar setningar þessum ummæl-
um til sönnunar og birtur listi yfir
nokkuð af búkhljóðunum.
- Að lokum segir höfundur ritdóms-
ins:
„Þnð er verkefni fyrir ritliöfund
flð lýsa gömlu fólki, lífskjörum
þess, sérkennum og vandamálum,
en bók eins og þessi er langt um
verri en engin bók. Ilún er ekki
aöeins móögun viö íslenzk gamal-
menni, heldur einnig islenzka les-
endur. Hún er höfundi til minnk-
• unar og dómgreind útgefanda lil
skammar“.
Sj ómannaútgáfan.
Fyrir nokkru hefur verið
stol'nað til bókaútgáfufyrir-
tækis í Reykjavílc, er nefnist
Sjómannaútgáfan. — Er það
Bókaútgáfa Guðjóns Ó. Guð-
jónssonar, sem að þessu stend-
ur, en ritstjóri útgáfunnar er
Gils Guðmundsson ritliöfund-
ur.
Baldri hefur verið sent boð-
rit þessa útgáfufyrirtækis, og
mun það á þessu ári gefa út
eftirtaldar bækur:
Hvirfilvindnr, eftir Jásepli
Conrad. Ein af ágætustu skáld-
sögum þessa fræga höfundar
og sjógarps.
Indíafarinn Mads Lange, eft-
ir Aage Karup Nielsen. Sönn
saga um æfi og starf danska
sjómannsins Mads Lange, er
ferðast til Indlands og lenti þar
i furðulegustu æfintýrum og
endaði æfi sína sem „ókrýndur
konungur“ á eyjunni Bati. 1
þessari bók er lýst siðum og
háttum íbúanna á þessari fögru
og frjósömu Indlandshafseyju,
sagt frá viðskiptum Evrópu-
manna við eyjarskeggj a og öll-
um þeim margvíslegu erfið-
leikum, sem Mads Lange lenti
þar í.
Þá eru tvær bækur eftir
norska rithöfundinn Alexander
L.Kielland,Worse skipstjóri og
Garman & Worse. Nafn Kiel-
lands er næg trygging fyrir á-
gæti þessara bóka, en þess má
gcta að þær eru báðar taldar
meðal beztu verka hans.
Nordenskiöld, ' eftir Sven
Hedin. Þetta er æfisaga þessa
beimsfræga hcimskautafara og
vísindamanns skrifuð af öðr-
um heimsfrægum vísinda-
manni og landkönnuði og l'jall-
ar um efni, sem allir sækjast
mjög eftir að lesa. Þarf ekki
að efa að bókin um líf og starf
þessa mikla afreksmanns verð-
ur öllum kærkomið lestrarefni.
Að lokum er svo Æfintgri í
Suðurhöfum (Narrative of
Arthur Cordon Pgm) eftir
Edgar Allan Poe. Þetta er ekta
sjómannasaga, að vísu tals-
vert svaðafengin á köflum* en
frásögnin víða svo furðuleg,
viðburðarík og lifandi að eng-
inn, sem byrjar á að lesa þessa
bók, getur lagt liana frá sér
fyr en lestri hennar er lokið.
Má biklaust fullyrða, að þessi
saga E. A. Poe mun eiga mikl-
um vinsældum að fagna meðal
íslenzkra lesenda.
Auk þessara bóka hefur Sjó-
mannaútgáfan fleiri bækur í
undirbúningi og hefur enn-
fremur lieitið 25 000,00 króna
verðlaunum fyrir beztu frum-
sömdu islcáldsöguna úr ís-
lenzku sjómannalífi.
Bækur Sj ómannaútgáfunnar
verða seldar til fastra áskrif-
enda, og er gert ráð fyrir að
örkin (16 bls.) kosti kr. 1,20
til jafnaðar. Allar þær sex
bækur, sem taldar eru hér að
framan, samtals 90 arkir fá á-
skrifendur fyrir um kr. 100,00
í kápu, en auk þess geta þeir,
sem vilja, fengið bækurnar í
bandi fyrir hóflegt verð.
Miðað við bókaverð nú er
þessu verði mjög i hóf stillt,
ekki sízt þegar þess er gætt,
að bér er um mjög góðar bæk-
ur að ræða.