Baldur - 07.11.1946, Blaðsíða 3

BA'LDUR
3
Almannatryggingar í Sovétlýðveldunum.
Sovétlýðveldin eru eina
ríkið í heiminum, þar sem
þegnunum er tryggður réttur
til atvinnu i sjálfri stjórnar-
skránni, samfara því er hver
sovétþegn tryggður á fullkonm-
asta hátt vegna allskonar sjúk-
dóma, elli, örorku, slysa o. s.
frv. bæði með ákvæðum í
stjórnarskránni og með mjög
víðtækri og fullkominni trygg-
ingalöggj öf.
Hér á eftir verður skýrt frá
helztu atriðum þessara trygg-
ingalaga og framkvæmd
þeirra.
Elli- og örorkullfeyrir.
Ellilaun í Sovétlýðveldunum
nema frá 50—100% af þeim
launum, sem viðkomandi hefir
áður liaft, og miðast þá við það,
hve lengi liann liefir unnið á
sömu vinnustöð. örorkulífeyr-
ir er frá 33—69% af fyrri
launum að viðbættri 25%
hækkun til þeirra, sem lengi
hafa unnið á sama stað.
Auk þess, sem liér hefir ver-
ið nefnt, eru beinlínis gerðar
ráðstafanir til þess,aðþeir, sem
þessa lífeyris njóta, fái vinnu
við sitt hæfi og vinnustöðvarn-
ar skyldaðar með lögum til
þess að sjá um það. Tekjur
þær, sem lífeyrisþegar fá á
þennan hátt, dragast ekki frá
lífeyri þeirra og geta þeir því,
i mörgum tilfellum, fengið
meiri tekjur, en þeir höfðu
áður. Geti lífeyrisþegi af ein-
hverjum ástæðum ekki fengið
vinnu við sitt hæfi á þeirri
vinnustöð, sem liann hefur
unnið á, fær hann vinnu á sér-
stökum öryrkj avinnustofum,
sem starfræktar eru víðsvegar
um Sovétlýðveldin.
Þannig er gamalmennum og
öryrkj um Sovétlýðveldanna
tryggð betri efnahagsafkoma
en annarsstaðar þekkist og sú
ánægja að fá notið krafta
sinna við nytsöm störf, sem
þeirra vilja og geta unnið.
Sjúkratryggingar og
heilsuvernd.
1 Sovétlýðveldunum er öll
læknishjálp og sjúkrahússvist
ókeypis. Þar að auki fá þeir,
sem sjúkir eru, dagpeninga frá
fyrsta veikindadegi og þar til
þeir eru orðnir vinnufærir aft-
ur. Dagpeningarnir eru frá 50
—100% af þeim daglaunum,
sem sjúklingurinn hafði áðnr
en hann veiktist, og miðast
þeir við það hve lengi hann
hefur unnið á sama vinnustað.
Þannig fær sá, sem unnið hef-
ur 3 ár á sama stað, 80% fyrri
launa, en hafi hann unnið þar
6 ár fær hann full laun. En
það eru ekki eingöngu þeir
sjúku, sem fá dagpeninga,
heldur hver sá, sem tefst frá
vinnu vegna veikinda á heim-
ilinu.
Auk þessara mjög fuílkomnu
sjúkratrygginga, er í Sovétlýð-
veldunum fullkomnari heilsu-
vernd en í nokkru öðru landi.
ÍJrvals heilsuverndarstöðvar,
hressingarhæli, iþróttastöðvar,
baðstöðvar og hvíldarheimili
eru víðsvegar um þetta víð-
lenda ríki, og alltaf yfirfull af
verkafólki, bændum, sjómönn-
um og öðru vinnandi fólki,
sem dvelur þar sér til hress-
ingar og hvíldar í orlofum sín-
um eða eftir læknisráði. Hér
við bætist fjöldi hæla vegna
sérstakra sjúkdóma, eins og
krabbameins, berkla, húð- og
kynsjúkdóma o. fl., barnahæli,
er hafa það hlutverk að gæta
heilsufars barnanna, fæðingar-
stofnanir og hvíldarheimili fyr-
ir barnshafandi konur og
þannig mætti lengi telja.
Hver vinnustöð, þar sem
vinna minnst 250 manns, er
skyldug til að hafa hæfilega
stórar sj úkrastofur fyrir verka-
fólk sitt. Einnig þurfa þar að
vera fæðingardeildir og deild-
ir vegna kvensjúkdóma, tann-
viðgerða o. fl. Læknar og sér-
fræðingar, sem þar vinna, hafa
ekki aðeins það hlutverk að
veita læknishjálp þeim, sem
sjúkir eru, heldur að vaka yfir
lieilsufari fólksins yfirleitt.
Loks má svo geta hinna svo-
nefndu næturheilsuhæla, en á
þeim getur verkafólk, sem þess
óskar og þarfnast, notið sér-
stakrar aðhlynningar i dagleg-
um hvildartímum sínum, enda
þótt það haldi áfram að vinna.
Þessi víðtæka heilsuvernd-
arstarfsemi hefir orðið til þess,
að heilsufar er betra, fólk
hraustara og langlifara að
meðaltali í Sovétlýðveldunum
en í nokkru öðru landi.
Mæðra- og ungbarnavernd.
1 stjórnarskrá Sovétlýðveld-
anna er konunni tryggt full-
komið jafnrétti á við karl-
manninn, ekki aðeins stjórnar-
farslega heldur einnig atvinnu-
og efnahagslega. Þetta jafn-
rétti byggist á því, að konan
nýtur sömu aðstöðu og karl-
maðurinn við framleiðsluna.
Hún fær sömu laun og hann
við sams konar vinnu, nýtur
sömu réttinda til menntunar
og hefur rétt til að gegna sörnu
störfum og hann. Auk þessa
nýtur sovétkonan mjög víð-
tækra sérréttinda vegna sér-
stöðu_sinnar í þjóðfélaginu.
Hér að framan er sagt frá
fæðingarstofnunum og heilsu-
hælum fyrir barnshafandi kon-
ur. En i Sovétlýðveldunum er
það ekki talið nóg að þessar
stofnanir séu til, heldur er kon-
unum tryggð dvöl á þeim, þeg-
ar þær þurfa þess með og óska
þess. Reynslan hefur líka. sýnt,
að þessar stofnanir eru mikið
sóttar. Árið 1939 sóttu t. d. 95%
af konum í borgunum og 60%
af konum á samyrkjubúunum,
þessar fæðingarstofnanir og
ólu þar börn sín.
Um meðgöngutímann nýtur
konan víðtækrar verndar og
réttinda. Hún fær t. d. hvíld
frá störfum og full laun í 56
daga fyrir barnsburð og 56
daga eftir barnsburð, og þeg-
ar sérstaklega stendur á getur
þessi tími verið mun lengri.
Auk þess fær hver köna aðstoð
til að kaupa föt á barnið og
uppeldisstyrk er nemur 10
rúblum á mánuði í 9 mánuði.
Á hverjum vinnustað eru
vöggustofur, þar sem konur
geta haft börn sín meðan þær
eru að vinna og eins þegar þær
fara að heiman í orlof eða af
öðrum ástæðum. Árið 1941 gátu
þessar vöggustofur tekið á móti
4,9 milj. barna, eða nær því
öllum börnum, sem fæddust í
Sovétlýðveldunum það ár.
1 þessum vöggustofum fá
börnin þá beztu aðhjúkrun,
sem völ er á, mæðrunum að
kostnaðarlausu.
Mæður, sem hafa börn á
brjósti, fá á 3 y2 klst fresti
hálfrai’ klukkustundar hvíld
með fullum launum, til þess
að gefa börnunum að sjúga og
fá sér hressingu.
Undir engum kringumstæð-
um má útiloka konUr frá at-
vinnu, vegna þess að hún er
barnshafandi eða hefur barn á
brjósti, þvert á móti nýtur
hún, þegar svo stendur á, full-
komlega sömu vinnuréttindi
og aðrir, og af því, sem sagt er
hér að framan, sést að þessi
réttindi hennar eru tryggð
í mjög ríkum mæli.
Verndun æskulýðsins.
I Sovétlýðveldunum er ekki
aðeins vakað yfir heilsu og
þroska barnanna meðan þau
enn eru ósjálfbjarga. Þegar
þau komast á legg, er ekkert
sparað, til þess að þau nái sem
mestri andlegri og líkamlegri
atgerfi. Bannað er að ofbjóða
heilsu og þreki unglinganna
með erfiðri og óhollri vinnu;
þeir mega ekki vinna nætur-
vinnu og vinnutími þeirra er
styttri en fullorðinna.. Æsku-
lýður Sovétlýðveldanna nýtur
ekki aðeins ókeypis skólavist-
ar, heldur er nemendum greitt
kaup meðan þeir stunda nám.
Þetta tryggir það, að sérhver
æskumaður eða kona getur
notið þeirrar menntunar, sem
hugur hans eða hennar stendur
til. Þá eru víðtækar ráðstafan-
ir gerðar til þess, að ungling-
arnir geti notið hollra skemmt-
ana, stundað íþróttir, farið í
ferðalög o. s. frv. I fáum orð-
um sagt, ekkert er til sparað
og allt gert til þess, að hinir
uppvaxandi sovétborgarar nái
þeim þroska andlega og líkam-
lega, að þeir verði færir um að