Ingjaldur - 30.10.1932, Síða 1

INGJALDUR
I. árg.
Vestmannaeyjum, 30. október 1932,
11. tbl.
Stefnuskrá „lngjalds“.
Framhalds athugascmdir.
Næstu greinarntr, 7. og 8. eru
svohljóöandi:
7. gr.
Verkföll og verkbönn sé lög-
leg ef þau eru áður samþykt af
allsherjarfulltrúaráöi verkamanna
(verkföll) eða atvlnnurekenda
(verkbönn). þó skulu þau verk-
föll og verkbönn ólögleg og teij-
ait uppreisn gegn ríkisvaldmu,
tem álíta verður að almennlngs-
hcill standi voði af. Úr þesiu
skal skorið af 12 mönnum, sem
koinir eru ul þesa af alþingls-
kjósendum. þarf minit */» hluta
atkvaeðisbærra nefndarmanna til
þess að úrskurða að verkfall eða
verkbann ié af þessum istseðum
ólöglegt.
8. gr.
SamvlMnufélaga* og samfélags-
rékstur sé studdur, en barist
mótl oplnberum rekstri á fram-
ieiðslu landsins í hverri mynd.
Nú er komið að bæði við-
kvæmu og vandasömu atriði.
það er komið að mesta bar-
dagaefni vorra tima. Menn vi ja
sjálfsagt flesnr friðsama lausn —
en hana virðist hvergi að finna.
Tillaga mín gerir tllraun í þesia
átt og mun ég leitast við að
rökstyðja aö hún hafi nokkuð til
sfns máls.
það eru tvær aðalhliðar á
verKfallsmálum. Önnur er sú
hvort mönnum sé leyfilegt að
leggja niður vínnu og hin hvort
mönnum sé heimiit með störfu
eða óstörfu ofbeldi að hindra
vinnu annara manna, þar sem
verkfall er.
Allír 8anngjarnlr menn verða
að kannast við að eins og til hag-
,ar eru verkföll nauðsynlegt vopn
þeírra manna, sem sélja vinnu
slna, til þess að sá er kaupir
hana misnoti ekki aðstöðu sína.
þau eru neyöarvörn hins minni
máttar — almennt talað. þau
geta verið árás en að því vik ég
síðar. Nú segja sumir að vinnu-
seljendum sé auðvitað helmiit að
leggja niður vinnuna en vinnu-
kaupendum jafn heimilt að kaupa
vlncu annara tli aama verks ef
hún fæst, og að það sé einnlg
einföldustu mannréttindi að fá að
vinna t friði ef maður vill vinna.
Mótl þessum röksemdum kemur
það ofurelnfalda og sjálfsagða
að hagur einstaklingsins verður
að vikja fyrir hag |fjöldans
og frelsi einstaklingsins fyrlr
freisi fjöldans. þetta er bein af-
leiðing af þingræðislegri hugsun.
það er öilum vitanlegt að vinnu-
seljendur verða að hafa verkfalls-
rétt til þess að bæta kjör ?ín og
það er öllum vitaniegt aðsátétt-
ur er nafnið tómt ef öðrum er
heimilt að taka upp vinnu þeirra.
Dæmin eru óteljandi. En ég tkal
að eins nefna eitt sem allir þekkja
— lækaa ,verkfallið“ fræga. þar
var nóg að fá einn mann tii þess
að rjúfa samtökin. þa lág hin
mikia borg i rústum.
Ég tel núgildandi löggjöf mjög
ábotavant í því að hun lelðlr
þetta mál hjá sér. Ég tel rangt
og óviðunandi að taka ekki þeg-
ar vinnustððvanlr eru tlliit
þess hvernig á stendur og þess
sem ég hefi lauslega drepið á.
Af þeirrl ástæðu vil ég láta lög-
leiða verkföll sem rettmœta ráðslöj-
un, en um leið tryggja sem bezt
að þeim sé ekkl hieypt á stað af
augnabliksæsingi eða æsingi yfir-
leut, heldur sé það gert „að
beztu manna ráði og yfirsýn",
Og um ielð sé til sá æðsti dóm-
stóll f þessu, sem úr skeri þeg-
ar mikið þykir við liggja, og.
þyngstu refsingum beitt sé úr-
skurðum hans óhiýðnast.
Vitanlegt er að sum vinna er
þannig vaxin að þjóðféiagið get-
ur alls ekki lcyft að menn leggi
hana (almennt) niður. Lífl eða
veiterð manna væri þá of míkii
hætta búin. Nefna má til dæmis
vitavarðarstörf, störf um borð á
skipum á sjóferðum, störf hjúk-
runarkvenna o. s. frv. Um þetta
eru allir sammála og við höfum
elnnig lög sem eru í þessa átt.
En önnur verkfðll hljóta einnig
að geta orðið svo hættuleg vel-
ferð almennings að rétt sé að
banna þau og láta ákveðin dóm-
stól skera úr um ágreiningsefnið
Vinnuseljendur vilja helst engu
hlýða nema úrskurði sjáifs sín.
þetta nær þó engri átt. Mér
virðiat sú lausn réttust í þing-
ræðislandi, sem ég sting upp á.
Ákveðnir menn skeri úr þessu,
sem kósnir eru aí kjósendum
iandsins á þingræði&legan hátt.
En vegna þess að hér er bæði
um viðkvæmt og vandasamt mál
að ræða þá þykir mér réttast að
einfaldur melrlhluti ráðl ekki og
exki vil ég heldur að löggjafa-
valdið skifti sér beinllnis afþess-
um dellum fyr en mikið er i
húfi. Óbeinlínis er unnt að gera
það á ýnsan hátt t. d. með því
að styðja að samféiagsrekstri og
á fleirij hátt. því það tei ég víst
að heppilegasta lausnin til þess
að koma í veg fyrir verkföll sé
að allir sem starfa að einhverj-
um atvinnurekstri eigi hlutdeild
í honum.
þegar ég segi að barist skuli
á mótt opinberum rékstri á fram-
leiðslu lands'ns »í hvcrri mynd“
vil ég láta taka það bókstaflega.
Ég hefl þá trú að slíkt gangi
meira i handasko'um hér eins og
til hagar og mennirnir eru, og
ég held að okkar litia reynsla f
þeim efnum sé að sanna betur
og betur að sú trú sé rétt. þeg-
ar því virðist helst ástæða tll
slíks, eins og t. d. á vandræða
tímum eins og nú ogelnatakling-
ana brestur getu, þá vil ég að
hið opinbera gerist þátttakandi,
en alls ekki stjórnandi, og koml
rekstrlnum á stað með þelm
hætti. Við erutn börn í þvi að
skipuleggja stór fyrirtæki og eig-
um fáa menn hæfa til shkra
hluta. þess vegna Og vegna þess
að við erum polltíkst séð á
gelgjuskeiðj, þá er okkur hollast
að gera engar glæfratilraunir í
þossa átt.
Hvernig á yflrleitt að treysta
því að opinberum rekstrl sé vel
stjórnað í landi þar sem ávalt^er
hætta á að ménn séu valdir til
þess eingöngu eða mestmegnia
eftlr 8tjórnmalaskoðunum eða
þingmenskuatkvæði. Enda auk
þess enn að eins fáum hæfum
mðnnum á að skipa til siika og
þing eða stjórn eiga tæpiega
koBt á að fá þá, þar eð hvorugur
þassara aðilja mun þora að borga
stariið eins og þarf af venjuleg-
um ótta við kjósendur..
Til Niðurjöfnunarnefndar.
Guðlaugur Br. Jóusson Gruðmuudur Einarssou
Jóh. Gunnar Oiafsson Kristmann Þorkelsson
þorsteinn Yíglundsson
Háttvirtu herrar.
þér hafið með þeirri kurteisj
sem yður er elginieg og gefin í
svo ríkum mæli svarað ( síðasta
„Gestl" aðflnslum þsim vlð starfi
yðar, er ég fyrir nokkru síðan
ritaði í þetta blað. Bið ég yður
að virða á betri veg, ef
mér ekki skyldi takast að gjöra
yður fullkomlega skiijanlegt hverja
(afsakið) viilu og reyk þér vað-
ið f háttvirtu andsvari yðar. Ég
flýti mér að taka fram að þetta
verður að sjálfsögðu að kenna
skorii á nægilegri lærimeistara-
gáfu af minni hálfu en ekki nein-
um gáfnaskorti yðar.
Leyflð mér að rifja ofur-
lítið upp hverjar aðfinslur mínar
voru.
Ég fann í fyrsta lagi að því að
þér hðfðuð engar ákreðnar regl-
ur að fara eftlr vlð niðurjöfnun
útsvarannna.
þér kannlst við það í andsvari
yðar, herrar mínir, að þessi að-
flnsla mín sé rétt. þér hafið
engar roglur samið og farlð ekki
eftir neinum reglum. En þér af-
sakið þetta tneð því að ég hafi
ekkl búið þessar reglur tii fyrlr
yður. Eða hafi ekki kvatt niður-
jöfnunarnefnd á fund með yflr-
skattanefud til þess að komast
að einhverri niðurstöðu um þess-
ar regtur. þetta síðasta skriflð
þér um leið og. þér gsrlð siika
samvinnu ómöguiega með því að
kvarta undan yflrsk.nefnd við
ríkisskattanefnd og setja ofan í
nefndina — yfirboðara yðar —
með oróum, sem ég því miður
verð að standa við að voru
(vægast sagt) óviðeigandi. Eftir
að hafa bsðið eftir því í næstum 5
ár að þér hreýfðuð yður datt
mér ekki í hug að svara þannig
fram settum ,tilmæium“ á annan
hátt en ég gerði: fyrir opnum
tjöldum. Anna's virðist þér, þótt
kynlegt sé, vera þeirrar skoðun-
ar að það sé yfirsk.nefnd, sem
eigi aö hafa frumkv. að samnlng
þessara reglna. það er alvanal.
annarsstaðar að sýglunefndlr búl
tii slíkar reglur eða niðurjöin-
unarnefndlr sjálfrar. En hvergi
að yfirsk.nefnd geri það, í bréfi
dags. 31. mal 1929, sem þér
,skenkið“ oss srar við t sumar-