Stormur - 28.10.1924, Síða 2

2
STORMUR
óháð flokkslygunum og ýmsum eigin-
hagsmunum einstakra stétta og rnanna,
Bersöglin og djörfungin er stofnféð.
Hneyxli.
í fyrravetur skeði eitthvert mesta
hneyxli, sem enn hefir borið við í
stjórnmálasögunni íslensku, en blöðin
hafa vendilega þagað um það og þingið
alt gerði sig samsekt um hlutdeild í því.
Þetta hneyxli var það er Sigurður
Eggerz, þá forsætisráðherra, veitti sér
bankastjórastöðuna í íslandsbanka með
24000 kr. árslaunum.
Hér skal enginn dómur á það lagður,
hve mikið Sigurður hafði og hefir til
þess að .vera bankastjóri, enda þótt
flestir inunu vera þeirrar skoðunar, að
bankavit hans baki honum aldrei höfuð-
þyngsli, hneyxlið væri litlu minna og
litlu afsakanlegra enda þótt viðurkent
væri að hann hefði mikla hæfileika til
brunns að bera í þeim efnum.
Æðsti maður þjóðarinnar veitir sér
brosandi og án nokkurs blygðunarroða
eitthvert feitasta embætti í landinu um
leið og hann verður að hröklast frá
völdum, og báðir aðal-flokkar landsins
samþykkja þetta með þögn sinni.
Dóms- og kirkjumálaráðherra þjóðar-
innar hefir ekki meiri velsæmistilfinn-
ingu en þetta og réttlætis- og sómatil-
finning þingmanna er svo bjöguð og
ramskæld, að enginn rís upp til að
mótmæla ósvinnunni.
Hvarvetna annarsstaðar en hér, mundi
svona verknaður dæmdur geysi-þungt í
almenningsálitinu og mikil spurning er
um það, hvort forsætisráðherra nokkurs
siðaðs rikis hefði sloppið við hegningu
fj'rir þetta, að minsta kosti mundi hann
hafa hlotið hinn geypilegasta pólitíska
dauðdaga.
En Eggerz bara brosir — og full-
truar þjóðarinnar brosa framan í’ hann
um leið og þeir rétta honum víxilinn.
Eins og gullhringur á svínstrýni svo
er frið kona, sem enga siðprýði kann.
•I árnbrautin,
Um hana er aöallega rætt að tjalda-
baki — eða í skúmaskotum. En af því
að málefnið beinlinis snertir hag þjóð-
arinnar í framtíðinni, langar mig til að
fræðast ofurlítið betur um horfur máls-
ins, og beini því nokkrum spurningum
til réltra hlutaðeiganda.
1. Hefir stjórn íslands fengið tvær
skýrslur frá norska járnbrautar-
verkfr.? — Eru þær ósamhljóða í
aðalatriðum? — Ef svo er, hver er
orsökin?
2. í hvaða skyni hefir stjórnin látið
þýða (síðari?) skýrsluna á erlendar
tungur?
3. Hefir komið til mála, að rikið ábyrg-
ist væntanlega járnbrautarlagningu
að einhverju leyti?
4. Getur komið til mála, að svikist
verði að þjóðinni á næstu þingum,
og meiri hluti þingmanna lokkaðir
til að samþykkja lög, er afhenda út-
lendingum landsréttindi, en stofna
jafnframt til hættulegrar ábyrgðar fyr-
ir ríkið?
Þetta voru spuroingarnar.
Veröi járnbrautarmálið Ieitt til lykta,
þá mun það annaðhvort verða þannig,
að: útlendingar fá leyfi til að leggja
járnbraut — algerlega á eigin á-
byrgð,
eða: útlendingar leggja stórfje í járn-
braut. Ríkið ábyrgist að einhverju
leyti, og tekur jafnvel að sér rekst-
ur járnbrautarinnar á sínum tíma
(t. d. eftir 1 eða 2 ár).
En þessi leið er ófær:
1. Ríkið á ekki að stofna til nýrra
skulda. Rað á að borga skuldir.
2. Rikið á aldrei að vera bendlað við
mjög vafasöm fyrirtæki.
3. Flóaáveitunni er ekki lokiö, en margt
gefur grun um, að hún muni reyn-
ast í framtíðinni (án endurbóta) jafn-
illa og til hennar var stofnað í fyrstu.
4. Ríkið á eftir að gera skyldu sína,
og borga þær skuldir bænda er á-
veitufyrirtækin hafa orsakað.
Menn þurfa aldrei að fara í launkofa
með þau málefni er holl eru þjóðfélag-
inu, og yfirleitt á sérhver athöfn manns-
ins að þola dagsljósið.
Er ekki öllum heilbrigðum mönnum
sýnileg grösin á jörðinni og lækir og
ár í hlíðum?
Leynir bylgjan sér er hún brotnar
með brimgný við ströndina? — — —
Glæpaverk eru framin í myrkri.
Steinn Emilsson.
Gfull, járn og mykja.
Á ungra aldri höfðu flísar hrokkið
upp í augu hans, og hann varð hálf-
blindur, en það, sem hann sá hafði
lokkandi og dularfullan gullslit.
Gull I Gull! Gull!
En hve það var fagurt á að líta. —
Pað var engu likara en að það væri
lifandi — því honum gekk oft illa að
handsama það. Þó hann gæti náð í
handfylli af því, þá var það óðara horf-
ið, — svo sá hann það aftur álengdar
— og hungrið óx.
þá var það eitt sinn, að flís var dreg-
in úr hægra auga hans. — Gullíð hvarf
og hann sá tilveruna í öðru ljósi. —
Blindan var ekki eins mikil, og hann
fór að skilja einstök atvik í lífi með-
bræðra sinna. En nú hafði tilveran tek-
ið á sig lit járnsins. Hún varð grá að
lit, grá og ömurleg. — Hann lagðíst
hugsandi til hvílu, og hann dreymdi um
járnsúlur, járnbrýr, járnbfautir og hann
sá járnkistum sökt niður í grafir-------
— Hann vaknaði oft sveittur. — — —
Enn var flís dregin úr auga hans —
hinu vinstra. Ogsjá! Skrúðgrænar grund-
ir og skinandi hafið birtist honum. Að
vísu hafði hann margoft áður séð hvor-
tveggja. En nú sá hann alt í réttu ljósi,
Nú tók hann í fyrsta sinn eftir fugla-
söngnum. Nú skildi hann bylgjuna er
brotnaði við brimæga strönd. Nú heyrði
hann í fyrsta sinn andardrátt lífsins, —
en nú var hann orðinn gráhærður og
lotinn í herðum.
Hann reikaði sæludrukkinn um grund-
irnar. Hann gekk fram hjá skítahlöss-
um. Hann staðnæmdist. Hann hugsaði.
Hann lét moka úr þeim. Og sjá! Gullið
seríi hann hafði leitað að alla æfi, fann
hann loks í íslenskri kúamykju.
þá skildi hann sjálfan sig í fyrsta
sinni. Hann leit á flísarnar, og hann
þekti þær. þær voru báðar úr Ásbyrgi.
Hann lagðist niður í lifandi, ylmandi
grasið, grúfði sig niður í það — og grét.
Ltisiii
í
Barnaskólanum.
íslendingum hefir löngum verið um
það brugðið, að þeir væru óþrifnir, og,
því miður hafa þau ummæli átt við all-
mikil rök að styðjast.
Ekki svo ýkja gamlir menn muna það
frá dögum æsku sinnar, að hundar
voru Iátnir hreinsa innan matarílátin
og gamla fólkið stytti kvöldvökuna með
því að tína »óværuna« úr skyrtunni
sinni.
Mikil breyting hefir orðið á þessu
síðustu áratugina og í mörgu er nú
þrifnaður orðinn sæmilegur, en ennþá
vantar þó mikið á að gott sé i þeim
efnum og sérstaklega gengur tregt að
uppræta lúsina.
Sá sem þetta ritar man eftir einum
ríkis-bónda norðlenskum, sem bélt því
fram i fullri alvöru, að ómögulegt væri
að losna við lúsina, hún kviknaði í
holdinu, sagði bann, og skriði út á
yfirborðið, og hann hélt því jafnframt
fram, að líkaminn mætti ekki án lúsar-
innar vera, því að hún lifði á óhollum
»vessum« í líkamanum, sem dræpu
manninn á unga aldri ef lúsin »fortærði«
þeim ekki.
Sennilega eru það nú ekki svo ýkja
margir nú orðið, sem hylla þessa skoðun
gamla mannsins, en hitt er víst, að
fjöldi manna hefir mjög sljóva tilfinn-
ingu fyrir þvi hve afskaplega viöbjóðs-
leg lúsin er og hvílíkt skrælingjamerki
það er að skríða kvikur af þessum
ófögnuði.
Hér í Reykjavík, sem annarstaðar á
landinu, hefir lúsin átt gott friðland.
Hún hefir fengið að njóta sæmilegs friðar
á heimilunum, og fengið að njóta með
krökkunum og unglingunum skóla-
fræðslunnar.
Hvorutveggja, skólarnir og heimilin,