Stormur - 16.03.1927, Blaðsíða 2

2
STORMUR
Merkileg mál.
i.
Stjórnin ber að þessu sinni fram 2
i'rv., sem að skóla- og mentamáium
Iúta og eru bæði hin merkilegustu.
Annað þessara frv. er um heiinild
handa ríkisstjórninnni til þess að
byggja heimavistarhús handa 40—óO
náinssveinum við Mentaskólann jafn-
skjótt og hún sér það fært fjárhags-
ins vegna. Skulu heimavistarnemend-
ur fá þa'r ókeypis húsnæði ljós og
hita. —; Og ennfremur skal ætla rúm og
nauðsynleg áhöld sameiginlegu mötu-
■ neyti heimavistarsveina, en sem þeir
að öðru leyli kosta sjálfir.
Utanbæjarsveinar skulu ganga fyrir
innanhæjarnemendum.
Kostnaður er áætlaður um 150 þús.
kr., en jverður þó sennilega mun minni.
Ólíklegl er annað en að frv. þetta
nái fram að ganga, svo er hrýn þörf
þess, en þó hefir mentamálanefnd
klofnað um það. — Og það merkilega
er, að Reykvíkingarnir þrír: Ásgeir
Ásgeirsson, Jón Kjartansson og Magn-
ús Jónsson eru með frv., en sveila-
þingmennirnir Jón Guðnason og Befn-
harð á móti. — Er tilgangur frv. þessi,
jió fyrst og fremst, að jafna þann að-
stöðumun sem verið hefir til þessa á
mentaskólanámi Reykvíkinga og sveita-
j)ilta. Hefir þessi aðstöðumunur vald-
ið því, að margur fátækur sveitapilt-
urinn varð að hætta náini sökum kostn-
aðarins, en þeir sem áfram brutust
voru skuldum klyfjaðir er þeir skruppu
út úr skólanum.
Enn einjkennilegri er hún lika fram-
koina þessara manna, þegar þess er
gætt, að þeir þykjast sí og æ hera
hagsmuni og menningu sveitanna fyrir
hrjósti, og telja jáfnframt, að hér í
Reykjavík sé. uppspretta alls hins illa.
—- En þrátt fyrir þessa skoðun sína
vilja þeir spyrna fæti við, að æðri
mentun vor eigi meiri rætur í jarð-
vegi sveitanna en hún framvegis getur
átt, ef þessi mikli aðstöðumunur hverf-
ur ekki úr sögunni. — Sést hér sem
oftar víðsýni og skoðanafesta þessara
alþýðuskrumara, þegar til kastanna
kemur.
Ekki mun ofhátt áætlað að sá beini
sparnaður, sem af þessu hlytist fyrir
hvern pitt, sem heimavistanna nyti,
myndi nema 600—800 kr. á ári, því að
auk þess sem ókeypis er veitt, sem
sennilega næmi þessari upphæð, mundi
fæðið einnig verða miklum mun ódýr-
ara en piltar verða að kaupa það nú
viðsvegar i bænum.
Mun því ekki of í lagt, að náms-
kostnaður við 6 vetra náin mundi
minka um 4—5 þús. kr. — Yrði mun-
urinn þá sá, að duglegir piltar mundu
komast út úr skólanum að mestu leyti
skuldlausir í stað þess að hafa nú
4—5 þús. kr. skuldabagga á haki þeg-
ar þeir hyrja á 4—6 ára háskólanámi.
En það er meira en beini, peninga-
legi hagnaðurinn, sem af frv. þessu
hlytist ef að lögum yrði og kæmist
skjótt í framkvæmd.
Af heimavistunum á Akureyri er sú
reynsla fengin, að í þeim stunda piltar
betur nám sitt, en þeir er í, baínum
húa. — Þeir sækja hetur skólann og
rækja betur nám sitt.
Þá er það einnig, að aðbúnaður
margra pilta við skólann hér er mjög
slænuir, Húsakynni af skornum skamti
og hiti og ljós minna en þyrfti að vera.
Verður því heilsa margra og starfs-
þróttur fyrir áföllum.
Enn er það, að al' dreyfingunni út
uin hæinn leiðir það, að margur ])ilt-
urinn lendir í miður hollum félags-
skaj) og einnig er loku fyrir það skot-
ið að samstarf og kynning skapist.
Af öllu þessu, og inörgu fleiru, sem
upp mætti telja, má marka hver nauð-
syn er á því, að heimavistir komist
sem fyrst á. — Og það er satt að segja
algerlega óskil janlegl, að sveitaþing-
menn — og auk þess sveitaprestur —
skuli leggjast gegn frumvarpinu og
málum, sem heinlínis eru i þágu sveit-
anna og menningar þeirra. — Þeir
þingmenn, sem það gera hafa engan
meiiningarþroska til að sitja á þingi.
II.
Hitt frv., sem stjórnin her fram, er
uin samskóla Reykjavíkur. Á hr. Jón
Ófeigsson Menlaskólakenngri hugmynd-
ina að fyrirkomulagi því, sem frv. fer
fram á,og hefir' víst að mestu leyti
samið það. — Hefir hann kynt sér
þetla inál mjög rækilega og beitt sér
fyrir það, af miklum dugnaði, enda
fær hann nú þær þakkir fyrir áhuga
sinn í þessu máli hjá ritstjóra Tímans,
að dylgjað er um, að hann berjist fyrir
þessu Hnáli aðeins í eiginhagsmuna-
skyni. Því að öðruvísi verður varla
skilin sú ósk ritstjórans að hann „fái
síðar meiri mannaráð í skólum“.
Er það satt að segja hart að glamr-
arar og' froðúsnakkar, sem um það eitt
luigsa, að ná i vöid og alþýðuhylli
skuli hrigsla athafnamönnum og áhuga-
sömum um eigingjarnar hvatir.
En nýlt er þetta að visu ekki, því
að litlar sálir og hugsjónafátækar eru
sífelt harmafullar af tortrygni og illuin
getsökum í garð þeirra, sem vél vilja
vinna. — Mennirnir, sem altaf hafa
sjálfan sig efsl i liuga leggja sínar
eigin hvatir og sinn eigin ræksnishátt
í hugsanir, orð og athafnir allra manna.
Frv. þetla ler fram á að samskóli
skuli reistur fyrir þessa 4 skóla: Gagn-
fræðaskóla, iðnskóla, verslunarskóla og
vélstjóraskóla. Skal gagnfræðaskólinn
annast almenna framhaldsfræðslu en
hinir skólarnir sérfræðslu hver á sínu
sviði.
Hverjum skólanna stýrir sérstakur
skólasljóri, en skólastjóri gagnfræða-
skólans héfir á hendi íjárreiðu og
reikningshald.
Góð legund af steinolíu
fæst altaf á Laufásveg 4
í verslun
GUÐM. J. BREIÐFJÖRÐ.
Landsstjórnin lætur reisa handa
stofnuninni hæfilega stórt skólahús,
vélaluis, og vinnustofur ineð nauðsyn-
legum áhöldum og úthúnaði, þegar
allir aðiljar, en það eru Alþingi, bæj-
arstjórn Rvíkur, Iðnaðannannafélagið
í Reykjavík fyrir iðnaðarmenn og
Verslunarráð íslands fyrir verslunar-
menn leggja fram nauðsynlegt fé til
þess.
Stofnkostnaður þessi skiftist þannig'
niður að rikissjóður leggur fram %,
hæjarsjóður Reykjavikur % og lóð,
iðnaðarmenn V10 og verslunarmenn Vio.
Ekki hefir áætlun enn verið gerð um
kostnaðinn af húsameisturum, en Jón
Ófeigsson áætlar hann um 700 þús. kr.
Verður þá rikissjóðstillagið 280 þús. kr.
og' hæjarsjóðstillagið hið sama en
hlutur verslunarmanna og iðnaðar-
manna 70 þús. kr. hvors um sig.
f næsta blaði verður vikið að því,
hvert nauðsynjamál þessi skólastofn-
nn er.
Vínsalarnir
og
íhaldsflokkurinn.
Tíminn segir, að „allir vinsalar og
drykkjumenn“ séu í Ihaldsflokknum.
;— Er þetta gott dæmi um sannleiks-
ást hlaðsins. — Sannleikurinn er auð-
vitað sá, að þeir eru i öllum flokkum,
en vel er það líklegt, að vínsalar þeir
og drykkjumenn, sem í Tímaflokknum
eru, þykist vera bannmenn, er það
eftir öðrum heilindum sumra þeirra,
er þann flokk fylla.
Hitt er vitanlegt, að mikill þorri
manna í íhaldsflokknum eru andhann-
ingar, enda þótt hindindismenn séu,
enda er bannið brot á þeirri stefnu,
sem flokkurinn fylgir. — Telur flokk-
urinn, að i þeim málum sein öðrum
sé hest, að engri nauðung sé beitt. —
Mikill fjöldi andbanninga hefir nú
gengið i stúkur og er ekki nema gott
við þvi að segja, því að vænta má þess,
að menn þessir vinni að því, að Good-
templarar hverfi frá villu síns vegar i
bannmálinu. Er líka kunnugt orðið, að
fjöldi Goodtemplara, sem voru hann-
menn eru nú orðnir andbanningar. —
Hafa augu þeirra opnast fyrir því,
hversu háskasamlegt hannið hefir orð-
ið þjóðinni, enda er nú svo koniið, að
voði er á ferðnm, ef það stendur nokk-
ur ár enn. — Þessi voði er einkum í
því fólginn, að bruggunin færist út um
allar sveitir landsins. — Heimilin verði