Stormur - 15.08.1935, Side 2

2
STORMUR
yfirborðshátturinn og glamrandinn. Djúp rök og þung
áttu ekki við Tryggva Þórhallsson, hvorki í riti eða
ræðu. — Ólíkari menn á þessu sviði og raunar líklega
öllum en þá Jón Þorláksson og hann, getur varla. Það
veittist því ofur auðvelt að hnekkja greinum Tryggva.
En það var þó þessi yfirborðsháttur, þessi vopnaglamr-
andi og básúnuhljóð, sem nokkrum hluta þjóðarinnar
líkaði vel óg lagði eyrun við, og um leið og hann gerði
það, lokaði hann augum og eyrum fyrir rökum andstæð-
inganna, svo að veilurnar hjá' Tryggva urðu þeim aldrei
sýnilegar.
Það undarlega var því, sem raunar ekki er neitt
pinsdæmi, að það, sem raunverulega dró mest úr gildi
Tryggva Þórhallssonar sem merks og góðs blaðamanns,
veitti honum mesta lýðhyllina, og líklega má segja, að
sama hafi gilt um alla stjórnmálastarfsemi þessa manns.
Þótt hann væri sæmilegur- íslenskumaður og skrifaði
fjorlega og röskt, var hann enginn afburðamaður á því
sviði. Hann átti ekki í fórum sínum eldinn, sem gneist-
aði úr penna Björns Jónssonar, og hann átti því síður
yfir að ráða hinum ísmeygilega og sannfærandi stíl Ein-
ars Hjörleifssonar. Og eins og getið er um hjer að fram-
an, var honum ekki sýnt um að skrifa rökfast. En það
var venjulega hressandi gustur, sem lagði frá greinum
hans. Lesandinn gat sjeð fyrir hugskotssjónum sínum
orustuglaðan mann og vopndjarfan, sem gekk ótrauður
í hildarliekinn og hlífði sér hvergi.
Þótt Tryggvi Þórhallsson væri óvæginn og harðleik-
inn í ritdeilu og miðlungi vandaður, þá var þó vopna-
burði hans á alt annan veg farið en samstarfsmanns
hans við Tímann, Jónasar Jónssonar. Tryggvi Þórhalls-
son átti ekki til rætni, hatur eða persónulegan illvilja
til nokkurs manns, og því voru greinar hans aldrei per-
sónulegar árásir á einkalíf manna, og því síður kom hon-
um til hugar að blanda ættingjum eða vinum þess, sem
hann átti í höggi við, inn í deiluna, svo framarlega sem
málefnin, er um var deilt, snertu þá ekki.
En hjá því gat auðvitað ekki farið, að hinar rætnu
og óþokkalegu greinar Jónasar Jónssonar settu blett á
ritstjórnarheiður Tryggva Þórhallssonar. Þótt greinar
þessar hefðu altaf verið með fullu nafni, hefðu þær gert
það, en því fremur gerðu þær það, er þær voru nafn-
lausar.
Sá, er þetta ritar, minnist þess, að skömmu á eftir
að hann tók við ritstjórn Varðar, birti hann allsvæsna
Att og ekkert.
Undnafarið hafa birtst í Alþýðubjaðinu nokkrar
greinar merktar „a X“- Sá sem greinar þessar ritar hef-
ir það fram yfir hina vanalegu lygara, sem skrifa í það
blað, að hann sýnist geta skýrt nokkurn veginn rétt frá
því, sem fyrir augun ber og eyrun heyra. Myndi því
margur, sem fyrnefnt blað kaupir og les, óska þess, að
„aX“ taki við stjórninni á blaðgreyinu, því það er hörm-
ung til þess að vita, að stórt blað, aðalblað öflugs stjórn-
málaflokks og í raun og veru blað landsstjórnarinnar,
skuli ekki geta skýrt satt og rétt frá einni einustu stað-
reynd, að það skuli ekki geta sagt satt hvernig t. d. lykt-
ar kaupdeilu, þar sem ágreiningurinn er ekki annar en
10 aura hækkun á eftirvinnukaupi og aðilar mætast á
miðri leið og sættast — á fimm aura hækkun.
Þetta og þvíumlíkt er orðið svo þreytandi, að við-
brigðin verða ennþá meiri þess vegna, þegar greinar
„ax“ faya að birtast, og maður rekur augun í það, að
lygin er ekki aðalatriðið hjá þeim, sem greinarnar
skrifar.
Fyrsta grein „aX“ er um Hreimatrúboð leikmanna.
Það tekur því nú varla að skrifa um þennan fámenna
skammagrein um Tryggva Þórhallsson. Var tilefni henn-
ar nafnlaus grein, sem birst hafði í Tímanum nokkru áð-
ur. Maðurinn, sem Varðar-greinina skrifaði, vissi að
þessi nafnlausa Tímagrein var eftir Jónas en ekki
Tryggva, en hann lét svo, sem Ti'yggvi hefði skrifað
hana.
Nokkru á eftir bar fundum okkar Tryggva saman
á götu. Hann spurði mig, hvort ég virkilega héldi, að sá,
sem greinina hafði skrifað í Vörð, að hann gæti
skrifað jafn rætnislega og persónulega eins og þessa
Tímagrein, og ef við héldum það ekki, því væri þá grein-
inni beint að sér.
Eg sagði, að greinin væri nafnlaus og því yrði hann
sem ritstjóri blaðsins að bera alla ábyrgð á henni og
taka þeim afleiðingum, sem slíkar greinar gætu haft í
för með sér fyrir hann sjálfan. — Tryggvi neitaði þessu
ekki, en honum sárnaði Varðargreinin mikið, en þó eink-
um það, að greinarhöfundurinn skyldi bendla sig við
annan eins óþverra og Tímagreinin var, sem Jónas Jóns-
son var auðvitað höfundur að.
En það var jafnt í þessu nábýli sem öðru með Jón-
as Jónsson, sem Tryggvi Þórhallsson hlaut skemdir og
áverka af. — Lyndiseinkunn hans var þann veg farið,
að hann þurfti að styðjast við sterkan mann og góðan,
en ekki gáfað, abnormalt illmenni. Hann var góðmenni
og vildi vafalaust öllum vel, en skapstyrkurinn var ekki
að sama skapi, og því var það, sem þessi pólitíski föru-
nautur hans bæði í blaðamenskunni og síðar í lands-
stjórninni fékk svo miklu áorkað. — Hann brast þrek-
ið og þróttinn til þess ða standa gegn Jónasi Jónssyni
og ýmsum öðrum sér verri mönnum, og því urðu afleið-
ingarnar eins og þær urðu, af stjórn hans.
III.
Hér verður ekki rakin stjórnarsaga Tryggva Þór-
hallssonar eða afskifti hans af einstökum þjóðmálum.
En þess eins má geta, að þar, sem í blaðamenskunni,
komu kostir hans og ókostir fram.
Tryggvi Þórhallsson hafði margt til brunns að bera,
sem flokksforinginn þarf að hafa. Hann var tilkomu-
mikill maður að vallarsýn, en varð þó of feitur hin síð-
ustu árin. Fríður yfirlitum, bjartur og góðmannlegur.
Léttur í máli og reifur við hvern sem hann talaði og
laus við yfirlæti. Hjálpsamur og ör á fé og vildi leysa
hvers manns vandræði, er á fund hans leitaði. Snjallur
flokk, sem telur ekki nærri því tuttugu meðlimi. En þó
er saga þessa heimatrúboðs leikmanna í raun og veru
saga allra sértrúar- og ofstækistrúarflokka hér á landi
í fortíð og framtíð. íslenska þjóðin er yfirleitt þannig
gerð, að hún aðhyllist engar öfgar í trúarefnum, hvort
sem Ástvaldur éða aðrir standa að öfgunum. Yfirleitt
má kalla það svo, að fólkið sé kristið, en meira er það
nú ekki, og umbætur á þessu sviði, frá hverjum sem þær
koma, eru yfirleitt illa þegnar; að komast sæmilega af
í lífsbaráttunni er aðalatriðið hjá flestum, og að sú af-
koma sé nokkuð bundin við sterka eða veika guðstrú, er
óskiljanlegt almenningi.
Aðalmaðurinn og æðsti presturinn í heimatrúboði
leikmanna heitir Ármann Eyjólfsson. Var hann fyrir
nokkrum árum velmetinn skósmiður, fær maður í sínu
fagi, en alt í einu fær hann köllun, kastar plukkunum
og sólaleðrinu, segist vera frelsaður og vill fara að frelsa
aði-a. Þetta tilfelli er svo sem ekki neinn nýr sjúkdóm-
ur; hann hefir komið fyrir í öllum löndum og álfum og
hans hefir orðið vart í öllum stéttum allra þjóða; það er
gamla sagan um hrossataðskögglana, sem héldu að þeir
væru epli. Hvort sem þetta er ólæknandi veiki eða ekki,
skiftir engu máli, hitt er meira um vert, að hér hjá okk-
ur sýkjast aldrei margir í einu. Fyrst í stað sóttu margir