Stormur - 10.01.1936, Qupperneq 4

4
STORMUR
rænn maður, defect í ýmsu einsog vitringar og
listamenn tíðast eru, nokkuð trúgjarn og veik-
geðja ,og enginn veraldar maður; allra manna
indælastur vinum sínum, væri alt með efldu og að
hans skapi. Fyndni hans og skop var ein af vöggu-
gjöfum hans frumleg, ótæmandi, barnsleg ýmist
eða sár og eiturkend, og svo auðug að aldrei fyrn-
ist, en sú gáfa hans hélst ávalt síung til elli. Af
okkar næfelt 60 ára viðkynningu, er mér fastast í
minni okkar fyrstu samfundir. í nóv. 1856 kom eg
sem frumferli fyrst upp á Garð og mætti fyrir
innan portið tveim ungum mönnum og man eg
enn, hvernig þeir voru klæddir; kom mér óðara í
hug, að þar sæi eg merka sveina. Við töluðum fátt
saman í það sinn, en eg merkti mér þá þegar skáld-
ið og málarann.
Eftir fáa daga, vorum við Steingrímur orðnir
mátar, og smám saman svo samrýmdir, að við
fúndumst næstum daglega. Eg var þá kaupmanns-
fiðrildi og þó montinn nokkuð, og þótt mentun
mín væri þá mjög á víð og dreif, var eg með í
mörgu og mát’ti víst vel minna á nýjan Sölva
Helgason. En ekki létu landar það á sér skilja, og
þó síst Steingrímur. Eg lá upp að brjósti hans,
einsog við sambornir bræður værum, . og lásum
saman hávaðann af alheimsins fegurstu fræðum:
Hómer, Sokrates, Ossian, Heine, Goethe, Shiller og
Sæmundar eddu. Eg var í sjöunda himni, og hann
að þýða 1001 nótt. Þrem árum síðar fór eg í skóla,
svo úr honum og á prestaskólann, úr honum í
prestsskapinn, kvongaðist tvisvar og — altaf skrif-
uðumst við á sem bræður. Og 1871 vorum við aftur
saman í Höfn og undum okkur enn vel. Svo kom
hann heim, og ári síðar hittumst við í Reykjavík.
Rétt áður en eg fluttist austur að Odda kom upp
fæð á milli okkar, mest af milliburði, og með-
fram metingi og misskilningi okkar sjálfra. En
loks fundumst við enn og skildum aldrei úr því
okkar bræðralag. En ekki vorum við eiginlega
skaplíkir, nema þegar við skemtum okkur, eða
nutum saman náttúrunnar í algleymingi Eg á bágt
með að hugs'a þann mann horfinn. En hér fer að
sköpuðu, og viðskilnaður hans varð hinn fegursti".
Það andar innilegri vináttu og sárum trega yfir
missinum í þessum orðum og þótt sá er þetta ritar þekti
ekki Steingrím, þá finst honum samt, að lýsing Matthías-
ar á Steingrími sé skörp og sönn.
1879 skrifar haiin frá Móum:
„Blessaður komdu ekki eitt fet hingað inn, legðu
þig fyrir þar sem þú ert, því Herrans þunga hönd
er yfir þessari kynslóð og landi — ekki hefi jeg
betur vit á. Kláðinn enn uppi. Politíkin eins og
snúið roð í hund; flestir á hausnum, sumir dauðir,
sumir vitlausir.
Og þó gengur hún! sagði Galilæi. Þó trompar Jón
Ólafsson móti fjandanum. — Nei, — það getur
skánað eitthvað smátt og smátt. Eg kom út úr
mínu húsmannsgreni áðan og sá gufuna upp úr
strompunum úti á hafi og „bretti upp á nef“, því
eg hafði ekkki nema rúsínur með kaffinu. —
Reykjavík uppiskroppa af öllu nema fáeinum gol-
þorskum í sandinum. Hvernig líður þér? Hvernig
líður pólitíkinni og Jóni Englendingi? Hefirðu
ekki ort eftir Saurholt? Hefir Napoleon eins marg-
ar stórsóttir og Magnús okkar sálarháski hafði á
sínum keisara og kæsira árum. Hefir Viktoría
góða digestion. — Lifir Sibbern? — Er Grundtvig
genginn í haug með Holgeiri, Starkaði og Barbar-
ossa? (Bölvar nokkur Bismarki? — Brenni hann
lengi í horngrýti, sjötíu sinnum sjóðandi, syngja
Danir grenjandi).
(Hvað er að frétta úr Frakklandi, fer þar ölla
versnandi? Gengur aftur grenjandi, það grá-
skjöldótta helvíti? (En úr sjálfu Englandi? Er su
gamla tórandi? Alexandra alandi enn þá snáða
skælandi?) En úr römmu Rússlandi? Ríkismanna
níflheimi, blóðugra dólga blóðtorgi, böðla og
þræla helmyx-kri?) (Hvað er nýtt úr Noregi-
Nötrar det storpralande, bjarnstjörnótta búr-
hveli, bylur ekki í þess tröllhausi?) (En úr dýru
Indlandi? Er þar mjög af höggormi, geisladýrð og
goðfræði, gulli, pest og faraldri). Nú, nú, ekki
meira hérna, Jón minn, sagði kerling. Karlinn var
að skella hana“.
Mér er efamál hvort nokkur hefði getað sett þetta
saman nema Matthías.
1868 skrifar Matthías Steingrími frá Móum, og segir
þar svo um Hallgrím Pjetursson:
„Mikið skáld var séra Hallgrímur og mér finst
sálmar hans gnæfa yfir alla þá sálma, sem eg hefi
lesið (á latínu, þýsku, ensku, sænsku og dönsku).
Hallgrímur held eg sé einstakt sálmaskáld og í
allri Norðurálfunni — að vissu leyti — því að eg
býst við, að það subjectiva ráði ofmikið í dómi
mínum. Þegar djöfullinn kemur og vantrú leitar
á mig, þá tek eg Hallgrímssálma og raula og hætti
ekki fyr en engill andaktarinnar leiðir mig, rifinn
ræfil syndanna, inn í hinn háa, ljómandi kór séra
Hallgríms og þar sit eg kyrr þótt kals og spé
kveiki mér heimsóblíða“.
Matthíasi auðnaðist það, að verða settur í öndvegið
hjá Hallgrími Péturssyni sem trúar og sálmaskáld og
fegurstu sálmar beggja manna lifa hjá þjóðinni á með-
an hún talar íslenska tungu, og er íslensk þjóð.
ATHS. Þessir tveir bréfskaflar áttu að koma fyfr-
en lentu síðar fyrir vangá.
Athæfí djöftiístns.
Fáir munu hafa lýst athæfi djöfulsins öllu kröftug-
legar og innilegar en Jón biskup Vídalín gerði í sumurn
ræðum sínum.
í einni af ræðum sínum kemst hann svo að orði:
„Alt það mótdrægt er, alt það ilt er, alt hvað
ómak, erfiði, kvöl, þjáning, hrelling og hugarang-
ur, sviða og sárindi eykur bæði á sálu og líkama>
útvortis og innvortis, því öllu saman er djöfullh111
hin fyrsta orsök í, og einn vellandi brunnur °£
uppsprettu auga af öllu því, er manneskjan kann
að angra, og án hans er ekkert ilt, það illa kallast
og með réttu heitir.
.... Hann hripsar orðið burt úr mannanna
hjörtum, hann útsendir sína ilskuanda um loftið*
við hverja guðsbörn hafa að berjast“.
I Hugvekjusálmum síra Sigurðar, er komu út á Hól'
um 1751 fær Kölski þessa lýsingu:
„í munninn leggur lýgi hann,
Ijóta hugsun í hjartans rann,
sérhvern lim manns til syndar dró,
saurga drauma oft tilbjó,
alla staði hann óttast þarf,
óþreyttur fremur svikastarf“.
Lesíð STORWL,
ísafoldarprentsmiðja h.f.