Stormur - 09.10.1940, Side 2

2
STORMUR
ASÍA
Hér eftir munu öðru hverju birtast 1 Stormi greinar um
helstu þjóðir Asíu, Japana, Kínverja og Indverja, þjóð-
hætti þeirra, menningu, stjórnmál og atkvæðamenn. —
Verða föng til greina þessara víða dregin að, og farið eftir
bestu heimldum, en einkum mun þó verða stuðst við bók
ameríska blaðamannsins John Gunther: Inside Asia, sem
er stórfróðleg bók og flestum íslendingum ókunn. Þessar
þjóðir eru að mörgu leyti einhverjar merkilegustu þjóðir
heimsins, og Kínverjar eru t. d. einhver mesta menningar-
þjóð, sem lifað hefir í heiminum.
Sérstök ástæða er til þess fyrir oss að forvitnast nú
lítið eitt um hagi þessara þjóða vegna þeirra atburða, sem
nú eru að gerast í heiminum og líkur benda til að framund-
an séu. Eins og kunnugt er, stefna Japanar að því, að ná
yfirráðum yfir allri Asíu og jafnvel heimsyfirráðum. Vegna
þessarar yfirdrottnunarfýsnar má búast við því, að þá og
þegar komi til árekstra milli Japana og Bandaríkjanna út
af Filipseyjum og yfirráðunum í Kyrrahafinu, og margir
spá, að þess muni ekki langt að bíða, að styrjöld hefjist á
milli þessara stórvelda. — þá er og grunt á því góða á
milli Japana og Breta, en hinir síðarnefndu eiga mikilla
hagsmuna að gæta austur þar. öllum ætti því að vera nokk-
ur forvitni á að vita, hvernig högum er háttað þar eystra
og hverjar líkur séu fyrir því að Japönum auðnist að ná
takmarkinu.
Þá eru ekki síður Indlandsmálin hin merkilegustu, ekki
síst nú á þessum þrengingartímum Breta og mun því mörg-
um kærkomið að fá nokkurn fróðleik um þetta merkilega
land og merkilegu þjóð.
Verður þessum greinum meðal annars sagt frá ýmsum
atkvæðamestu mönnum þessara þjóða og einnig frá ýmsum
einkennilegum siðum og háttum. Er líf þessara þjóða,
menning og allur hugsjónaheimur gerólíkur því, sem í
Evrópu er, og verður fyrir þá sök oss enn nýstárlegra.
Greinar þessar munu hefjast á Japan og birtist sú fyrsta
í blaðinu í dag.
1. kafli.
Keisarinn í Japan.
Leifar konungsins eru betri en
gjafir guðs. Cervantes.
Jafnvel keisarinn í Japan er maður. Hann borðar, sef-
ur og lifir sínu lífi eins og við hinir. Hann hefir fæðst, hann
hefir átt börn, og hann mun deyja. En hin mannlegu ein-
kenni hans, eins mikilvæg sem þau þ óeru, hverfa algerlega
fyrir hinu guðdómlega eðli hans. Keisarinn í Japan er
„fæddur“ en honum eru önnur sköp ætluð en öðrum dauð-
legum mönnum. ,,Deyja“ mun hann, en dauði hans, eins
og fæðing, er aðeins atburður í eilífri alheimslegri þróun.
Hann er maður, en hann er líka raunverulega guð.
Og þar eð japanski keisarinn er guðlegur, er hann
meira en æðsti stjórnandi ríkisins. Hann er ríkið sjálft.
Hinir rétttrúuðu í Japan trúa því, að fullveldið eigi sér
bústað í honum, en ekki í neinni stofnun ríkisvaldsins. Keis-
arinn og þjóðin eru eitt. Allir Japanar, ekki aðeins keisav-
inn telja sig vera af guðlegum eða hálf-guðlegum uppruna,
en keisarinn er hinn ríkjandi guð, einskonar alfaðir, sem
sameinar alla þjóðina í hinni tignu ópersónulegu og geisl-
andi tilveru sinni.
Hinir guðlegu eiginleikar keisarans í Japan eru hug-
tök, sem erfitt er að lýsa. Þar erum vér undir eins komnir
inn á svið dulspekinnar. En það er ógerlegt að skilja jap-
önsku þjóðina fyrr en maður hefir gert sér ljósa grein fyrir,
hvað krúnan í raun og veru er, því að hún er annað og meira
en nokkur krúna í Evrópu, einkanlega vegna þeirrar trúar-
helgi, sem við hana er bundin. En samfara örðugleikunum
eigum vér það líka á hættu að móðga japönsku þjóðina sem
telur keisarann hafinn yfir það að honum sé lýst.
Sú lotning og virðing, sem keisaranum er sýnd af öll-
um konunghollum Japönum — og þá um leið af langsam-
lega mestum hluta þjóðarinnar — er algert einsdæmi í
stjórnmálum vorra tíma. Og fyrir Ameríkumenn er hún
jafnvel lítt skiljanleg. öllum þeim, sem kunnugir eru kenn-
ingum Aristótelesar og Newtons, trúa á gildi vísindalegra
rannsókna, frjálsa hugsun og staðreyndir reynslunnar, mun
finnast æðimargt í japönsku dulspekinni furðulegt og lítt
samrýmanlegt við heilbrigða dómgreind og skynsemi.
Allur þorri Japana ber hina mestu lotningu fyriv keis-
aranum, en það eru aðeins fáir, sem hafa séð hann. Þetta
kemur til af því, að þeim er boðið að líta til jarðar, þegar
hann sýnir sig við hátíðleg tækifæri. I raun og veru er það
svo, að þeir hafa alls ekki leyfi til þess að horfa á hann,
og það eru ekki nema þeir hugrökkustu, sem brjóta þetta
bann á laun. Þessi siður á rót sína að rekja til þeirrar goð-
sagnar, að sá verði blindur sem horfir á himinsins son.
Myndir eru mjög fáar til af keisaranum og á þeim
flestum er hann með slæðu fyrir andlitinu.
Þegar keisarinn er á ferðalagi verður að setja hlera
fyrir alla glugga þar sem hann fer um og það enda þótt leið-
in skifti hundruðum mílna.
Enginn má horfa niður á keisarann. Það hefir aldrei
verið lokið við turninn á nýju lögreglustöðinni í Tokio, af
því, að það sýndi sig, að frá nokkrum gluggum í honum var
hægt að sjá niður í lystigarð keisarans. (Á síðustu tímum
hefir þó orðið að leyfa undantekning frá þessu; þegar keis-
arinn t. d. setur þingið, horfa blaðamennirnir frá svölunum
í raun og veru niður á hann).
í febrúar 1939 bannaði japanska lögreglan sýningu á
Ilamlet af því að hinar „hættulegu hugsanir“ Hamlets gátu
dregið úr virðingunni „fyrir konungdóminum".
Ameríska tímaritið „Times“ birti 1936 forsíðumynd af
keisaranum. Ritstjórarnir voru beðnir um að skora á les-
endur tímaritsins að láta ekki myndina standa á höfði eða
leggja neitt ofan á hana. Einu sinni skopteikaði W. Gropp-
er keisarann í „Vanity Fair“, og þó fremur meinleysislega.
Japanska sendiráðið í Washington bar samstundis fram
mótmæli. Japanska útgáfan af ,,Fortune“, ágætu blaði, var
bönnuð þar í landi, þó ekki vegna efnis þess heldur af því
að það hafði birt á kápunni mynd af hinu keisaralega
chrysanthemum blómi, sem er dýrmætt japanskt tákn (það
einkennilega var, að á myndinni voru fimtán blöð í stað
þess að þau eiga að vera sextán, en ef til vill hefir átt með
þessu að komast hjá því að valda hneyksli, þótt það tækist
ekki).
Þegar einhver meðlimur keisarafjölskyldunnar sest að
í Yamató hótelinu í Mukden leggur hann undir sig alla
þriðju hæðina en allir verða að rýma af þeirri fjórðu sam-
stundis.
Mikilsmetinn erlendur sendiherra spurði japanskan
skrifara sinn að því, hvernig honum litist á keisarann sinn,
eftir að þeir höfðu báðir setið í garðveislu hjá honum. Skrif-
arinn neitaði að svara með þeim rökstuðningi, að það væri
guðlast, ef hann svaraði. — Ekkert var samt að athuga við
útlit keisarans.