Stormur - 25.11.1940, Page 2

2
STORMUR
undanförnu og raun svo verða fram í næsta mánuð, hvernig
sem viðr,ar, því að ekki er beitt fyrir þorska á djúpmiðum,
heldur fyrir sáiir syndugra manneskja, sem þurfa sáluhjálp-
ar við.
Frómir menn og velþenkjandi eins og Hriflu-Jónas og sum-
ir heittrúarmenn hafa löngum fundið mjög sárt til þess, að
þeir síra Árni, síra Bjarni og síra Friðrik fullnægðu ekki
lengur andlegum þörfum Reykvíkinga og þeim hefir fundist,
að um ekkert vanhagaði Reykjavík meira en svo sem hálfa
tylft presta í viðbót við þá, sem fyrir voru og svo kirkjur
þegar prestarnir væru fengnir. Hafa þeir barist fyrir þessu
mikla nauðsynjamáli með þeim áhuga sem heitri trúartilfinn-
ingu fylgir og meðvitundinni um það, að verið sé að vinna
fyrir drottinn. Fengu þeir því til leiðar komið — mikið fyrir
fylgi kristindómsvinarins Jónasar — að þingið samþykti að
fjölga skyldi prestum um fjóra hér í Reykjavík. — og er nú
þess skamt að bíða að sú mikLa stund renni upp, að Reykjavík
öðlist þessa nýju sáðmenn í víngarði drottins.
Margir prestar, — enda þót’t svo ástsælir séu hjá söfnuðum
sínum, að þeir mega vart af þeim sjá, — hafa orðið til þess
að sækja um þessi nýju prestaköll. Vita þeir sem er, að hvergi
er þörfin meiri en hér, því að altaf f jölgar því'vesalings kven-
fólki, §em kýs heldur næturvinnu Bretans en dagvinnu reyk-
vísku frúnna, og má sín lítils, þótt Sigurður docent reyni
að vekja meðaumkvun með frúnum hjá þessum holdsæknu
Evudætrum. En vonandi er, að þegar fjórir prestar leggjast
á eitt með guðfræðikennaranum, að einhverjar sjái að sér
og leiðist til umhugsunar um það, sem stendur í þessari vísu
skáldsins:
Eitt einasta syndar augnablik,
sá agnarpunkturinn smár,
oft breytist í æfilangt eymdarstrik,
sem iðrun oss vekur og tár.
Og sannarlega væri þeim tugum þúsunda, sem fara til þess-
ara nýju presta, vel varið, ef þeir gætu leitt emhverj.a Siglu-
fjarðar-Rósu á veg dygðarinnar, eða hamlað einni frúnni frá
því að hlaupast á brott frá börnum og saklausum eiginmanni.
Vonandi er að valið á þessum nýju sálgæzlumönnum takizt
vel, og að enginn þeirra hafi neinn skyldleika með prestinum,
sem Stephan G. Stephansson kvað þetta um:
Þó skemtun mér væri að viðræðu hans,
þess varist ei allténd ég gat
að finna, að hver sköruleg hugsjón var heft,
að hálfkrept öll viðkvæmnin sat,
að alt var sem gufa með guðfræðisþef
af góðmeti ársins sem leið,
frá háborði andans, tóm yfirlitsrit
í útþynning, — leyfar og sneið.
En meðal annara orða: Nálgast ekki óðum sú stund, að
þjóðin fái presta, sem notið hafa handleiðslu guðfræðikenn-
arans, sem kvað þetta einu sinni:
Það tókst að þessu sinni að tefja þína för.
Hér reis trúðboðsstöð og kirkja,
sem á að veita sáluhjálp og græða gömul ör.
og gljúpa hugi að yrkj.a
til auðmýktar og hlýðni við auðvaidið og trúna
og ameríska handleiðslu í landinu þínu rúna........
En kannske söfnuðirnir, sem nú fórna syndugum reykvísk-
um sálum gæslumönnum sínum, fái þá?
Nýjar bækur.
Jóhann Bárðarson: ÁRASKIP. — Útgefandi
ísafoldarprentsmiðja h. f.
ísafoldarprentsmiðja hefir lagt mikinn skerf til menning-
ar þjóðarinnar á undanförnum árum. Engin nefnd eða „ráð“
með tugi þúsunda króna í höndunum úr ríkissjóði hefir þó
staðið fyrir þessari útgáfu eða ráðið vali bókanna, heldur
aðeins einn víðsýnn, velviljaður og gáfaður maður, Gunnar
Einarsson prentsmiðjustjóri. — Var það mikið happ, að mað-
urinn, sem hóf þessa stórfeldu bókaútgáfu skyldi ekki hafa
það eitt fyrir augum, að auðga fyrirtækið, sem hann veitir
forstöðu, því að þá hefði vel mátt svo fara að flætt hefði
yfir þjóðina rómariarusl og klámritaþvættingur, því að vel
selst þetta drasl og útgáfukostnaðurinn er lítill, því að ytri
búningurinn samSvarar oftast nær innihaldinu. En ekkert af
þesskonar bókum hefir Isafoidarprentsmiðja gefið út. — Hún
hefir verið vönd að vali bókanna, vandað frágang þeirra og
gætt þess að hafa fjölbreytni þeirra svo mikla, að öllum mætti
eitthvað að gagni koma.
En þótt margt hafi verið merkilegt um þessa bókaútgáfu,
þá hefir þó ef til vill verið merkilegastur sá þátturinn, sem
veit að menningarsögu þjóðarinnar, atvinnuvegum, siðum og
háttum. Bækur, sem hún hefir gefið út og að þessu lúta, eru
t.d. Þjóðhættir sr. Jónasar Jónassonar, stórmerk bók. Reykja-
vík í myndum og Virkir dagar þeirra Sæmundar og Haga-
iíns. — Og nú hefir ein bæst við, sem skipar virðulegan sess
við hlið þessara rita: Áraskip Jóhanns Bárðarsonar.
Þetta er hið merkilegasta rit og mjög til þess vandað. —
Hefir höfundurinn auðsjáanlega vandað mjög til þess, stuðst
við hinar bestu heimildir og sótt víða föng til. Lýsir bókin hin-
um gamla bátaútvegi, sem nú er að mestu horfinn, en auk
þess er mjög mikinn annan fróðleik að finna um líf og háttu
sjómannanna fyrir 40 árum, eða í lok áraskipatímabilsins.
Mjög mikil drög eru þarna líka að sögu Bolungarvíkur og
niega Bolvíkingar vera höfundinum þakklátir, því að vel ber
hann þeim söguna. Kennir nokkurs metnaðar í frásögn hans
um fæðingarþorp hans, en vel er honum þó í hóf stillt og gild
rök að því færð, að Bolungarvík hafi um langan aldur verið
ein mesta og merkilegasta veiðistöð landsins.
Fjörutíu og fimm myndir prýða bókina, eru margar þeirra
af gömlum sjóhetjum og formönnum Bolungarvíkur, og er
auðsætt á svip margra, að það hafa ekki verið neinir miðl-
ungsmenn.
Auk þess mikla fróðleiks, sem rit þetta hefir að geyma,
hefir það og þann kost, að vera vel ritað. Höfundurinn hefir
ágætt vald á íslenzku máli og segir prýðilega og skemmtilega
frá og er bókin því skemtilestur um leið og hún er fræðandi.
Auðsætt er, að Jóhanni muni ekki vera erfitt um að koma
saman vísu. Það sýna þessar sléttubandavísur, sem munu
ver,a eftir hann, þótt höf. sé ekki getið:
Kynning drengja þægi þjóð,
þekkist gengi róðurs.
Minning lengi geymist góð
glymji strengir hróðurs.
Djarfir, knáir færðu fley,
fengu smáa gjaldið.
Þarfir sáu, ofbauð ei
Ægis háa valdið.
Öllum sendist þakkir þjóð
þeirra lending greiði.
Snjöllum endist gæfan góð,
guða hendur leiði.