Stormur - 21.09.1942, Side 1

STORMUR
Ritstjóri: MagTiús Magnússon
XVIIL árg. Reykjavík 21. sept. 1942. 21. tölubl
Stjórnmálaþankar
i.
Jón Blöndal hagfræðingur, sem margir telja að sé einn
f'kynsamasti og bezt menntaði maður Alþýðuflokks^ns,
ritaði í Alþýðublaðið fyrir skömmu grein, sem hann nefndi
I hringiðu verðbólgunnar. Telur hann þar meðal annars
að mjög sé varhugavert að ráðast í margar og miklar
framkvæmdir nú og færir að því mörg rök, kostnaðar-
áætlanir muni ekki standast, framkvæmdunum verði ekki
hægt að ljúka vegna skorts á efnivörum, sem til þeirra
þurfa o. s. frv. Síðan segir hagfræðingurinn:
„En nú veit ég, að til eru menn sem spyrja: Hvert er
maðurinn eiginlega að fara? Er hann að hafa á móti því
að settar séu af stað nýjar framkvæmdir, sem auka eftir-
spurnina eftir vinnuaflinu og hljóta að hafa í för með sér
hækkun kaupgjaldsins og þar með bætta afkomu verka-
lýðsins? Er allt þetta skraf um verðbólguna ekki upp-
fundið af fulltrúum atvinnurekendanna, sem vilja komast
hjá því að greiða hærra kaup?
Eg veit að til eru verkalýðsleiðtogar, sem telja það
,,fjandsamlegt“ verkalýðnum að benda á hættuna a(f
hinni skipulagslausu eftírspurn setuliðsins eftir vinnuafli
og yfirboð stríðsspekúlantanna yfir hvern annan til þess
að ná í vinnuaflið til framkvæmda • sinna. Sömu menn
hljóta einnig að telja það fjandsamlegt, hagsmunum verka
manna að halda því fram að draga þurfi úr ráðgerðum
framkvæmdum eða fresta þeim.
1 En þeir sem þannig hugsa, skoða hagsmunabaráttu
verkalýðsins frá ótrúlega nærsýnu og skammsýnu stund-
arhagssjónarmiði. Hagsmunir verkalýðsins eru ekki kaup-,
taxti, sem kannske fær ekki staðizt nema'nokkrar vikur
eða mánuði.
Þetta hafa þroskaðir leiðtogar verkalýðsins í öllum
menningarlöndum löngu lært, ekki sízt á Norðurlöndum.
Þess vegna hafa þeir lagt á það mikla áherzlu að skilja
hagkerfi auðvaldsskipulagsins og gera verkamönnum það
skiljanlegt. Og þessvegna hafa þeir lagt megináherzlu á
að heyja hina pólitísku baráttu með skynsamlegum rök-
um og baráttuaðferðum, til þess að ekki væri jafnóðum
tekið frá verkalýðnum með pólitískum aðferðum það, sem
hann kann að ávinna sér með hinni faglegu baráttu.
Ef leiðtogar verkamanna vilja vera raunhæfir og
ábyrgir forustumenn þá mega þeir ekki segja:
Hér er allt 1 lagi, eftirspurnin eftir vinnuaflinu eykst,
kaupið hækkar, hafið engar áhyggjur um framtíðina.
Þeir eiga þvert á móti að krefjast skjótra og ákveðinna
aðgerða til þess að stöðva verðbólguna og geta ekki skor-
azt undan ábyrgðinni á því að taka þátt í þeim aðgerðum,
sem til þess þurfa.
Það er rétt að verðbólgan eykur eftirspurnina eftir
vinnuafli að vissu marki og skapar grundvöll fyrir kaup-
hækkunum. En hitt er jafnvíst, að fái verðbólgan að halda
áfram óhindrað framvegis eins og hingað til, þá stöðvast
atvinnureksturinn og kauphækkunin verður aftur tekin af
verkamönnum með gengislækkun, sem hlýtur að verða
óhjákvæmileg, ef ekki er snúið aftur á óheillabrautinni“.
Enginn vafi er á því, að Jón Blöndal hefir hér rétt
að mæla, en hvernig hafa stjórnmálaleiðtogar flokksins
fylgt þessum kenningum hans og ábendingum að undan-
förnu? Þeir hafa í stuttu máli sagt breytt algerlega gagn-
stætt þeim.
Síðan Stefán Jóhann fór úr ríkisstjórninni, hafa ráð-
andi menn flokksins og blað hans háð hið harðasta kapp-
hlaup við kommúnista og Framsóknarflokkinn um að
auka verðbólguna, setja allt á bólakaf í hringiðu dýrtíð-
arinnar og peningagræðginnar.
1 kapphlaupi um sálir kjósendanna, hafa þessir þrír
flokkar (og Sjálfstæðisflokkurinn er því miður ekki held-
ur vítalaus í þessum efnum, þótt skemmra hafi gengið)
stofnað fjárhag allrar þjóðarinnar og ríkisins í hina stór-
feldustu hættu. Horfir nú svo við, að hin mikla peninga-
eign landsmanna verði gerð að engu á örskömmum tíma,
og verður þá þjóðin miklu fátækari en hún var fyrir þessa
styrjöld, því að öll mannvirki hennar hafa gengið úr sér
og hrörnað.
Má ef til vill segja, að þjóðin íslenzka sé ekki það
betri en aðrar þjóðir, að hún eigi nokkurn rétt á því, að
safna auði og allsnægtum þegar aðrar þjóðir þjázt og
komast á vonarvöl, en það syndugri og verri en aðrar
þjóðir heims er hún heldur eigi, að réttmætt megi teljast
að forustumenn hennar í stjórnmálum séu heimskari og
ábyrgðarlausari en stjórnmálamenn annarra þjóða — og
það að stórum mun.
II.
Nú er þinginu lokið eftir rúmlega fimm vikna setu.
Áttu Framsóknarmenn drýgstan þáttinn í að lengja það,
Beittu sífelldu málrófi og voru hinir illvígustu. Er það um
flokk þenna að segja, eða forustumenn hans öllu heldur,
að þeir eru jafn óhlutvandir og ábyrgðarlitlir, hvort sem
þeir fara með stjórn landsins eða voru í stjórnarandstöðu.
Bæði kommúnistar og alþýðuþingmennirnir höguðu
sér sæmilega og brugðust í engu loforðum sínum og því
stefnumáli sem um var barizt. Sjálfstæðismenn sýndu líka
fullan trúnað og þegnskap, en Framsóknarmann einir
höguðu sér eins og ribbaldar, enda er nú almennt talið, að
,,þeir séu annar þjóðflokkur“, sennilega afkomendur