Stormur - 15.11.1942, Qupperneq 1

STORM U R
Ritstjóri: Magnús Magnússon
XVIII. árg. Reykjavík í nóvember 1942. 26. tölublað.
J er emíasarbr éf
Reykjavík í nóv. ’42.
Gamli kunningi!
Eg hefi nú venjulega byrjað á því að skrafla við þig um
pólitíkina, en í þetta sinn ætla eg að bregða út af venjunni
og rabba við þig örlítið um þá andlegu og líkamlegu fæðu,
sem þú munt leggja þér til munns í vetur.
Bókaútgáfa verður vafalaust mjög mikil þessa tvo mán-
uði, sem eftir eru af árinu. Hún var meiri í fyrra en nokkru
sinni áður síðan þetta land bygðist, og sennilegt er, að hún
verði ekki minni nú. Því meiri sem bókaútgáfan er og kaup-
geta fólksins til þess að afla sér bóka, því nauðsynlegra er
að vel sé til þessara bóka vandað bæði að efni og máli. —
Hvílir því mikil ábyrgð á herðum bókaútgefanda vorra og
þeirra, sem fyrir þá starfa að útgáfustarfseminni.
Allmisjafnar hafa þær bækur verið, sem enn eru komnar
út á þessu ári. Hefir allmjög gætt ómerlylegra áróðursrita,
í lítt vönduðum þýðingum. Flestar þessar bækur heimska
menn og ef þær eru illa þýddar spilla þær líka málsmekk
almennings og geta þá orðið háskasamlegar þjóðerni voru
og tungu. Sú hefir orðið raunin á, að á undanförnum árum
hafa bestu bækurnar selst best, og það jafnvel, þótt verðið
hafi verið mjög hátt. Útgefendur hafa því ekkert sér til
málsbótar, nema ef til vill fáfræðina, ef þeir gefa út ómerki-
legar bækur eða velja ómerkilega menn til þess að þýða þær
eða semja.
En því ber ekki að neita, að margt hefir einnig komið út
góðra bóka og fleiri munu á ferðinni.
Nýlega er komin út skáldsaga allmikil eftir Guðmund
Daníelsson frá Guttormshaga. Nefnist hún Sandur. Er það
annað bindi í ritverkinu Af jörðu ertu kominn, en hið fyrsta
var Eldur, sem kom út í fyrra.
Guðmundur er tvímælalaust orðinn einn besti skáldsagna-
höfundur vor, tilþrifamikill og snjall. í fyrstu bókunum var
hann talsvert undir áhrifavaldi Kiljans, en er nú orðinn al-
gerlega sjálfstæður í stíl og formi.
Þorsteinn M. Jónsson gefur út þessi skáldrit Guðmundar
og er frágangur hinn snotrasti eins og jafnan er á bókum
þeim, sem frá Þorsteini koma.
Á vegum Finns Einarssonar er fyrir skömmu komin út
skáldsagan Máninn líður eftir ameríska skáldsagnahöfund-
inn John Stenbeck. Er þetta snjöll lýsing á einum ógeðsleg-
asta þætti styrjaldar þeirrar, sem nú geysar. Sigurður Ein-
arsson dósent hefir íslenskað söguna og farist það prýðilega
úr garði eins og vænta mátti.
Þá hefir ísafoldarprentsmiðja sent frá sér tvær miklar
og merkar bækur: Sjálfsævisögu Krapotkips fursta í þýð-
ingu Kristínar Ólafsdóttur læknis og Tess eftir enska skáld-
ið Thomas Hardy í þýðingu Snæbjarnar Jónssonar bóksala.
Ævisaga Krapotkins er óefað með merkustu þesskonar
ritum, sem birst hafa á íslensku. Hún lýsir ágætlega lífi
aðalsins og yfirstéttanna í Rússlandi á 19. öld og bregður
upp ógleymanlegri mynd af bændaánauðinni og því hörm-
ungarlífi, sem almúginn átti við að búa. Öll frásögn Kra-
potkins er ákaflega hlutlaus, blátt áfram og sönn. Frú
Kristín hefir leyst sitt starf afbragðsvel af hendi, er hún
með vandvirkustu og bestu þýðendum vorum og velur þær
bækur einar til þýðingar, sem öllum er hinn mesti fengur að.
Frágangur allur, pappír, band og prentun er Isafoldar-
prentsmiðju til hins mesta sóma. Er ævisagan með vönduð-
ustu bókum/sem út hafa komið, einkum ber bandið mjög af
hinu venjulega verksmiðjubandi, sem hefir verið allmjög
ábótavant oft og tíðum.
Thomas Hardy (1840—1928) var mjög merkilegt skáld,
frumlegur og brautryðjandi í fleiri en einni grein skáld-
skapar. Tess af D’Urbervilles er af mörgum talið merkasta
skáldverk hans. Bókin er mikið rit í tveim bindum, prýdd
mörgum myndum og frágangur hinn vandaðasti.
Ýms af tímaritum vorum og mánaðarritum eru hin læsi-
legustu. Eimreiðin er altaf fjölbreytt og skemtileg. Skímir
flytur öðruhvoru veigamiklar ritgerðir og hefir um langt
skeið verið merkasta tímarit vort, þótt hann hafi stundum
verið óþarflega tyrfinn og óþjáH‘undir tönn. Frjáls verfun
— tímarit Verslunarmannafélags Reykjavíkur — hefir frá
byrjun verið óvenjulega læsilegt rit og hið prýðilegasta að
útliti. Úrval er mjög fróðlegt tímarit og hefir flutt margar
greinar í þeim tveim heftum, sem út eru komin, um efni,
sem öllum þorra íslenskra lesenda er lítt kunnugt.
L°ks er svo Helgafell þeirra skáldanna Magnúsar Ásgeirs-
sonar og Tómasar Guðmundssonar. Glæsilegt rit og vandað
að öllum ytra búningi. Það fæst einkum við bókmentaleg
efni, en hefir þó komið víðar við. Veigamest og snjallast er
það, sem ritstjórarnir sjálfir hafa lagt af mörkum. Hafa
birst í því ágæt kvæði eftir Tómas og snjallar þýðingar eftir
Magnús. Merkilegast er þó ritið vegna hinna hlutlausu og
skörpu ritdóma Magnúsar Ásgeirssonar. Er óvanalegt að
sjá svo djarft á penna haldið um þau efni, því að ritdómar-
ar vorir hafa venjulegast verið í vasa útgefandanna eða
látið vináttu og klíkuskap stjórna pennanum. — Fáar til-
þrifamiklar ritgerðir hefir tímaritið birt, og mætti það taka
sér fram í þeim efnum. — Margt hefir verið hnittilega sagt