Sendiboðinn - 18.12.1945, Síða 2

SENDIBOÐINN
2
HEIMILIÐ ER FYRSTI SKÓLINN
(Framhald af 1. síðu).
ekki mikið í hættu, þótt því hafi ekki „verið sýndur
stafur.“ Auðvitað þarf það meira á sig að leggja en
það barn, sem meira hefur lært og „kemur seinna
til,“ en kunni það að leggja að sér við lausn verk-
efna er þó munurinn minni en ætla mætti, og hafi
hitt barnið, sem þegar hefur lært að lesa 7 ára verið
þvingað um of við námið, þá er það e. t. v. engu
betur á vegi statt.
Ofþjálfun er stundum lítið betri en vanþjálfun, þar
sem sannað er, að einungis sú þjálfun, sem er í sam-
ræmi við þroskastig barnsins, er því til góðs.
Oft er um það talað, að hættulegt sé að þvinga
börn til náms mjög ung. Þetta er hverju orði sann-
ara, því að sú námsþjálfun hefnir sín alltaf á seinni
þroskastigum barnsins. En hitt er jafnvíst að hverju
barni er nauðsynlegt, strax og það er fært um, að
setji sér ákveðin verkefni, og leysa þau til fulls eftir
því, sem efni standa til. Fyrstu námstæki barnsins
eru leikföngin, og skiptir því miklu máli, að þau séu
vel valin.
Leikföngin eigi umfram allt að vera þannig, að
börnin skapi sér verkefni með þeim. Bygging, mótun,
málun o.þ.u.l. eru allt verkefni, sem barnið setur sér
og verður að ljúka, ef leikurinn á að hafa nokkurt
gildi fyrir það. Öllum drengjum er t. d. nauðsynlegt
að eignast smíðaáhöld, og efni til að smíða úr, strax
og þeir geta valdið þeim.
Barnið á fyrst og fremst að vera framkvæmandi
en ekki áhorfandi í leiknum.
Ég er sannfærður um, að ástæðan til þess, að all-
mörg börn virðast alls ekki njóta sín við nám í
barnaskóla, er sú, að þau hafa ekki fengið þá undir-
stöðuþjálfun, sem þeim er nauðsynleg áður en þau
koma í skóla.
Það er algengt, að börn, sem koma 7 ára í bama-
skóla, kunna ekki að telja, þekkja ekki á klukku,
þekkja ekki nöfn vikudaga og mánaða o. s. frv. Þetta
er nú að vísu allalvarleg fáfræði, en úr því ætti þó að
mega bæta.
Hitt er alvarlegra, að mörg þeirra virðast tæplega
hafa nokkurt áræði eða getu til þess að ráðast i
nokkurt verkefni og leysa það.
Þessi börn hafa verið vanrækt allt fram á skóla-
aldur, annaðhvort af hirðuleysi heimilanna eða þá af
fátækt og getuleysi foreldranna, nema hvorttveggja
sé til að dreifa og má í því sambandi benda á, að
fjölmörg fátæk heimili hafa séð hið bezta fyrir upp-
eldi barna sinna, og verður því fátækt einni sjaldan
um kennt.
Það verður að segjast eins og er, að þessum van-
ræktu börnum hefur skólinn sjaldan eða aldrei reynst
það, sem þurft hefði.
Eflaust mætti eitthvað úr því bæta með meiri
nákvæmni og breyttum aðferðum í neðstu bekkjum
skólans, en eins og nú er, þá er skólakerfið alls ekki
miðað við það, að börnin séu svo illa undirbúin, þegar
þau koma í skóla. Ég tel enda, að til þess að ráða
bót á þessu þyrfti aðrar stofnanir, en hinn almenna
bamaskóla.
Það fyrsta, sem þarf að gera við þessi börn er ekki
að „berja þau til bókar,“ eins og kallað var fyrr á
öldum, heldur að skapa þeim umhverfi, þar sem þau
geta á sem allra skemmstum tíma hlotið þá þjálfun,
sem vanrækt hefur verið allt frá fæðingu, og þyrfti
sú stofnun helzt að fá bömin til meðferðar fyrr en
þau eru orðin 7 ára gömul.
Þar sem ég hef farið svo mörgum orðum um hin
svonefndu vanræktu börn, vil ég þó að lokum fara
nokkrum orðum um þau börn, sem kalla mætti of-
rækt.
Allmargir foreldrar, sem mikla umhyggju bera
fyrir börnum sínum, vaka svo yfir hverju þeirra fót-
máli og hverri hreyfingu, að þau fá aldrei að „steyta
fót við steini,“ sem kallað er. Þessum börnum eru að
vísu fengin verkefni, en þau fá bara aldrei að leysa
þau sjálf. Strax og einhverjir erfiðleikar mæta þeim
eru foreldrar eða aðrir komnir þeim til hjálpar.
Þessi börn fá ekki heldur að þjálfa eigin krafta, því
að þau þurfa aldrei að leggja sig fram.
Algengt er, að keyptir séu menn til að lesa með
börnum í barnaskóla. Slíkt tel ég oft og tíðum algeran
óþarfa. Hafa þarf strangt eftirlit með því, að börnin
ljúki sínu heimanámi, en fæstar af þeim námsgrein-
um, sem börnin læra í barnaskóla eru þannig vaxnar
að börnum séu ofvaxnar, ef þau á annað borð leggja
sig fram.
Þessi ofræktu börn eru oft litlu áræðnari eða út-
haldsbetri við lausn verkefna sinna en vanræktu
börnin.
Oft heyrast aðfinnslur á báða bóga milli skólans
og heimilanna. Réttlát gagnrýni er báðum holl, og er
þá hverjum aðila nauðsynlegt að kunna að beita
sjálfsgagnrýni. En hvað sem annars má að báðum
finna, er hitt þó víst, að heimilið er fyrsti skólinn.
Hlöðver Sigurðsson.
GflÐAR JðLAGiAFIR:
Badminton:
Spaðar
Boltar
Pressur
Hlífar
Boxhanzkar
Kringlur
Gestur Fanndal