Alþýðuhelgin - 06.04.1950, Síða 8

116
ALÞÝÐUHELGIN
Esías íegnér,..
Frh. af 111 síðu.
elska ljós og birtu alls siaðar og yfir
öllu. Eftir öllu eðli sísu var hann
svo vaxið barn skáldguðsins, að yfir
sæti hans í bókmenntunum má rita
þessi orð: Hann prédikaði fagnaðar-
boðskap ljóssins og bitrunnar.
Svo lengi sem hann var með fullu
íjöri, clskaði hann frclsið manna
mest og með svo einlægri sannfær-
ingu, að þegar bókmenntir Svía og
Dana breyttu stefnu sinni eftir 1815
og fylgdu afturhaldssinnum í póli-
tík og trúarefnum. þá stóð hann
karlmannlega á móti því, jafnvel í
þeim greinum, er hann stóð einn
uppi síns liðs Hann stóð fastur fyr-
ir, og var bæði kjarkrnikill og
ósveigjanlegur andvígismaður „fé-
lagsins helga“ (den hellige Allianoe).
Þegar afturhaldið stóð í mestum
blóma sínum árið 1817, hafði hann
þor og þrek til að segja um gyðju
frelsisins, við siðabótarhátíðina, þeg-
ar Jrann var prófessor við háskólann
í Lundi. ,,Mér verður eigi felmt við'
það, að hendur hennar eru blóðugar,
því ég veit í hverra blóði þær eru
roðnar.“
Hann var ckki hégómagjarn, laus
við skáldhroka. Hann gerði sér ekki
í hugarlund, að skáldið væri æðri
vera og líf þess væri mannkyninu
mikilvægara en nckkurs annars
manns. Hann hafði rnestu óbeit á
skoðun rómantísku skáldanna, er
gagnstæð var skynseminni, að skáld-
skapurinn væW hejlagur innblástur
og opinberun. Þótti honum það vera
sambland þess, að taka á sig guðs-
gervi og hræsna. Hans skoðun var,
að skáldskapurinn væri enginn guð-
móður, heldur sú gáía, að leiða hug-
mynd af hugmynd fram. Aftur og
aftur berst hann gegn hinu ósann-
lega í því, að taka kvæði um eitt-
hvert afreksverk fram vfir afreks-
verkið sjálft, skáldið fram yfir
kappann, sem það kveður um. Ávallt
heldur hann því fram, að þó menn
skoði jafnvel hina ytri hliö málsins,
þá grípi afrek mikilmennisins yfir
stærra svæði og lifi lengur en ljóð
skáldsins. Menn getur greint á um
það, hvort hann hafi að öllu leyti
haft rétt fyrir sér í þessu,- en annað
er eigi unnt, en að dást að og virða
þessa sjálfsafneitun, sem er svo
sjaldgæf hjá skáldunum
Hann var ekki öfundsjúkur frem-
ur en hégómagjarn. Iiann unni öðr-
um skáldum frægðar þeirra og lét
eigi leiðast af hinu mikla skáldgengi
sínu til þess að gera sér í hugarlund,
að hann væri meira skáld en hann í
raun og veru var. Hann kallaði Bell-
man í ljóðum bezta skáld Norður-
landa og hann lét sveig á höfuð
Oehlenschláger, sem hinu mesta
skáldi, er þá væri uppi. Hann lét
aldrei þreytast á, að kalla sig barn
í skáldskapnum og spá um annað
miklu meira sænskt skáld, er koma
mundi eftir sig. Öðrum rétti hann
skáldsveigana og hélt engum eftir
handa sjálfum sér. Skáldsvipur hans
verður enn fegurri við þetta. Hann
gleymdi því, að allir landar hans,
allar germönsku þjóðirnar, dáðust
að honum; og þessi gleymska hans
var engin uppgerð, engin tilgerð.
Því verður eigi lýst, hve það prýðir
andlegan svip mannsins, er menn
sjá, að honum hefur aldrei verið
breytt, til þess að sýnast meiri mað-
ur, að hann hefur aldrei verið skoð-
aður í spegli til þess að miklast af
honum með sjálfum sér. Og andlit
Tegnérs, hið hreina á svipinn, er svo
fagurt undir lokkunum, þótt menn
ekki vissu þetta.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
APRÍL-HLAUP.
Það er kamall siður að leika sér
að narra einhvern til að fara erind-
isleysu fyrsta eða seinasta dag apr-
ílmánaðar. Þetta var kallað að
..narra mann apríl“, og sá eða sú
var kölluð „aprílnarri“ eða „apríl-
fífl“, sem fyrir þessu varð. Menn
hafa viljað leiða þenna leik af
asnahátíðinni, sem kölluð var. og
var haldin 12. janúar í kaþólskurn
löndum. Aðrir hafa getið til, að
þetta væri dregið af hinum svo-
kölluðu píslarleikjum, sem tíðkuö-
ust á miðöldunum og var leikið þar
í meðal annars forsendingarnar frá
Heródesi til Pílatusar, sem orðið er
að málshætti meðal manna: að fara
frá Heródesi til Pílatusar er, að vera
gabbaður.
DYMBILDAGAR.
Það eru einkum þrír seinustu
dagarnir fyrir páskana, sem kallað-
ir eru dymbildagar. Dymbillinn var
eftir lýsingunni hár ljósastjaki, sem
var smíðaður til að standa á gólfi.
Að ofanverðu eru á dymblinum 4
armar í kross, og á hverjum armi
þrjár kertapípur, sem fóru smá-
hækkandi upp eftir og inn á við.
í miðjunni er ein pípan hæst, sem
er hin þrettánda á dymblinum.
Þetta átti að tákna Krist og læri-
sveinana tólf. Nafnið dymbill er frá
kaþólskum sið og eftir þessum ljósa-
stjökum, sem páskaljósin voru
tendruð á. (Alm.)