Hagtíðindi - 01.01.2003, Blaðsíða 11

2003 11
Alþjóðlegur verðsamanburður og jafnvirðisgildi árið 2000
Purchasing Power Parities and related economic indicators 2000
Nú liggja fyrir niðurstöður alþjóðlegs verðsamanburðar fyrir
árið 2000 sem sýna jafnvirðisgildi, hlutfallslegt verðlag og
magn landsframleiðslu á Íslandi og 29 öðrum Evrópuríkjum,
þ.e. 15 ríkjum ESB, Noregi og Sviss auk 12 landa sem sótt
hafa um aðild að ESB.
Til að sneiða hjá annmörkum þess að nota gengi til
umreiknings við samanburð á hagstærðum milli landa eru
notuð s.k. jafnvirðisgildi (PPP: Purchasing Power Parities).
Þau eru fengin með alþjóðlegum verðsamanburði þar sem
tekið er tillit til mismunandi verðlags í ríkjum og skráð gengi
hefur ekki bein áhrif. Útreikningurinn byggist á verðsaman-
burði á sömu eða sambærilegum vörum og þjónustu. Lýsingar
á hlutum eru samræmdar eins og unnt er á milli landa. Vörur
sem eru bornar saman, verða helst að vera dæmigerðar fyrir
landið og viðkomandi vöruflokk. Í hverju landi verður að
vera til að minnsta kosti ein vörutegund í öllum flokkum sem
hægt er að telja dæmigerða og er til í einu öðru ríki hið
minnsta.
Á hverju ári eru gerðar verðkannanir og miðað er við að á
þriggja ára tímabili nái þær til allra þátta þjóðarframleiðsl-
unnar. Árlega eru nýjar niðurstöður úr könnunum sem liggja
fyrir teknar með í útreikninginn meðan niðurstöður eldri
kannana eru framreiknaðar með vísitölum. Kannanirnar eru
framkvæmdar á sama tíma í öllum ríkjunum og hefur hagstofa
ESB, Eurostat, yfirumsjón með þeim og úrvinnslu gagna.
Alls er safnað verði í á þriðja hundrað flokkum vöru og
þjónustu, þar af um 190 í einkaneyslu. Verði á vörum og
þjónustu er aðallega safnað í höfuðborgum landanna. Álitamál
við samanburð af þessu tagi eru mörg, en mikil vinna er lögð
í að fá marktækar niðurstöður og á það bæði við val á vörum
og úrvinnslu gagna. Mörg atriði mætti nefna, sem erfitt er að
bera saman milli ríkja, svo sem ýmsa þætti samneyslu,
heilbrigðisþjónustu og húsnæðiskostnað.
Að nota jafnvirðisgildi við alþjóðlegan samanburð hag-
stærða dregur úr mismun landsframleiðslu á mann á milli
ríkra og fátækari landa, milli ríkja þar sem verðlag er hátt og
þar sem það er lægra. Meðal ríkjanna sem taka þátt í verkefninu
er breytingin mest hjá Búlgaríu og Rúmeníu, þar þrefaldast
landsframleiðsla á mann þegar jafnvirðisgildi eru notuð í
stað gengis. Þessi ríki ásamt Tyrklandi eru eftir sem áður með
lægstu landsframleiðslu á mann af ríkjunum 30. Í Sviss þar
sem verðlag er hæst er verg landsframleiðsla fjörðungi minni
ef notuð eru jafnvirðisgildi í stað gengis og á Íslandi, í
Svíþjóð, Noregi og Danmörku er hún hátt í fimmtungi minni.
Eftirfarandi niðurstöður um alþjóðlegan verðsamanburð
hafa áður verið birtar í Hagtíðindum.
Bráðabirgða Hagtíðindi Bls.
1990, 1993, 1994, 1995 Janúar 1997 55–56
1990, 1994, 1995, 1996 Apríl 1998 154–155
1996, 1997 Apríl 1999 198–199
1996 ,1997, 1998 Apríl 2000 229–230
1998, 1999, 2000 Október 2002 503–505
Endanlegar
1990, 1993, 1994 Nóvember 1996 492–515
1995, 1996 Febrúar 1999 87–103
1997 Janúar 2000 49–57
1998 Nóvember 2000 641–649
1999 Nóvember 2001 529–545
Matvörukannanir
1995 Febrúar 1997 96–99
2001 Október 2002 506–507
Jafnvirðisgildi fyrir verga landsframleiðslu árið 2000 í
mynt hvers ríkis miðað við evrur (ESB 15 ríki = 1.00).
Jafnvirðisgildin árið 2000 eru birt í gjaldmiðli hvers ríkis
miðað við ESB ríkin sem heild. Þau eru birt fyrir hvert þeirra
30 landa sem taka þátt í samanburðinum. Jafnvirðisgildi
byggjast á verðhlutföllum á sömu eða hliðstæðum vörum og
þjónustu í ríkjunum og hefur skráð gengi ekki áhrif á
útreikninginn. Þau eru notuð til að reikna magn- og verð-
vísitölur fyrir ríkin.
Hlutfallslegt verðlag vergrar landsframleiðslu árið 2000
(ESB 15 ríki = 100).
Vísitölurnar sýna hlutfallslegt verðlag í ýmsum ríkjum árið
2000. Hlutfallslegt verðlag er hlutfallið milli jafnvirðisgilda
og skráðs gengis.
Magnvísitala vergrar landsframleiðslu á mann árið 2000
(ESB 15 ríki = 100).
Töflurnar sýna magnvísitölur fyrir verga landsframleiðslu á
mann árið 2000 miðað við jafnvirðisgildin. Magnvísitölurnar
fást með því að umreikna landsframleiðslu miðað við skráð
gengi með jafnvirðisgildum. Tekið er tillit til íbúafjölda og
eru niðurstöðurnar settar í hlutfall við meðaltal landsfram-
leiðslu fyrir ESB ríkin.
Verg landsframleiðsla á mann miðað við skráð gengi árið
2000 (ESB 15 ríki = 100).
Töflurnar sýna verga landsframleiðslu á mann miðað við skráð
gengi árið 2000 og eru birtar sem vísitölur.