Akureyri - 21.11.2013, Qupperneq 6

6 21. nóvember 2013
AÐSEND GREIN SIGRÚN DAÐADÓTTIR SKRIFAR
Draumurinn um
heilsulind
Náttúrulækningafélag Akureyrar
(NLFA) var stofnað í ágúst 1944
sem deild í Náttúrulækningafélagi
Íslands. Frá upphafi var tilgangur
félagsins að efla þekkingu á heilsu-
samlegum lifnaðarháttum, fræða og
síðast en ekki síst vinna að því að
koma upp heilsuhæli eins
og það var þá nefnt.
Félagar NLFA áttu sér
snemma þann draum að
stofna heilsulind á Norð-
urlandi. Með mikilli elju-
semi og ómældri vinnu
félagsmanna og miklum
stuðningi einstaklinga fé-
lagasamtaka og fyrirtækja
tókst að reisa glæsilegt
hús á fallegum stað í Kjarnaskógi.
Stjórnvöld höfðu gefið loforð um
þjónustusamning, en þegar til kast-
anna kom voru þau loforð svikin og
húsið var selt.
Söluandvirðið var að mestu notað
til byggingar baðhúss í Heilsustofn-
un Náttúrulækningafélags Íslands
í Hveragerði (HNLFÍ). Baðhúsið er
flaggskip stofnunarinnar og gegnir
mjög mikilvægu hlutverki í því starfi
sem fram fer á Heilsustofnun.
Stór hluti dvalargesta HNLFÍ
kemur af Norðurlandi, þar sem
þeir njóta endurhæfingar og koma
til baka endurnærðir og hæfari til
að takast á við daglegt amstur.
Á fjárlögum fyrir árið 2014 er lagt
til að Heilsustofnun taki
ein á sig allan niðurskurð
sambærilegra stofnana.
Gangi það eftir blasir við
mikill samdráttur og skert
þjónusta við dvalargesti.
Á næsta ári fagnar
NLFA 70 ára afmæli sínu.
Allan þann tíma hefur fé-
lagið unnið ötullega að því
að félagsmenn og aðrir geti
átt kost á meðferð og endurhæfingu
í anda náttúrlækningastefnunnar.
Draumurinn um heilsulind í
Kjarnaskógi varð ekki að veruleika
vegna vanefnda ríkisvaldsins. Nú er
enn og aftur reitt til höggs með því
að leggja til í frumvarpi til fjárlaga
2014 að fjármagn til HNLFÍ vegna
þjónustusamninga verði skorið veru-
lega niður. Það eru kaldar kveðjur á
afmælisári. a
AÐSEND GREIN BENEDIKT SIGURÐARSON SKRIFAR
Lækkum iðgjöld í lífeyrissjóð – bætum kjör
án kostnaðarhækkana og verðbólgu
Frá Hruni hefur verulegur fjöldi
fólks glímt við versnandi kjör, lægri
laun og atvinnuleysi en umfram
allt hefur greiðslubyrði
af húsnæði - bæði lán
og leiga - rokið upp fyrir
velsæmismörkin. Hækk-
un vöruverðs, eldneytis
og matvæla linnir ekki,
séreignarsparnaðurinn
(120 milljarðar) týndur í
hít fjármálakerfisins sem
aldrei virðist fá nóg og op-
inberir aðilar hækka allar gjald-
skrár umfram verðbólguna. Verð-
bólgan æðir áfram og lán skuldsetts
almennings bólgna út. Því er þörf á
að bæta kjör allra og eftirspurn er
eftir því að allir aðilar stilli hækk-
unum í hóf.
Enginn vafi er á að einstakar
atvinnugreinar hafa efni á að bæta
kjör starfsmanna sinna verulega.
Sjávarútvegurinn t.d. blómstrar og
ein einasta fjölskylda tekur til sín
hagnað sem nemur 16 milljörðum
á ári – samt grenja fulltrúar LÍÚ af
frekjunni bólgnir. Ferðaþjónustan
vex og vex – með fallinni
krónu – en virðist því mið-
ur ekki skila nærri öllum
vextinum í hinu opinbera
hagkerfi.
Skylduiðgjald í lífeyris-
sjóði landsmanna er 15,5%
og boðað að það verði 18%
og jafnvel 20% áður en
langt líður. Slíkur skattur
á launafólkið er auðvitað ekki ásætt-
anlegur. Því miður er hugmynda-
fræði söfnunar- og ávöxtunarlíf-
eyrissjóðs með iðgjaldagreiðslum
allsendis ósjálfbær og sennilega bók-
staflega galin frá upphafi. Þótt hug-
myndin gangi stærðfræðilega upp
- með síhækkandi iðgjöldum - þá
er ávöxtunarhugmyndin með verð-
tryggðum 3,5% + viðmiðun í engu
samræmi við höktandi og veikburða
hagvöxt í íslenska efnahagskerfinu.
Ekkert atvinnulíf stendur undir
verðtryggðri ávöxtun í þessum mæli
- allra síst skuldsett atvinnulíf með
handstýrðum okurvöxtum.
Langstæður ósiður hefur verið
hérlendis að kostnaðarauka vegna
launahækkana sé skilað beint út í
verð vöru og þjónustu – jafnvel um-
fram og áður en kostnaðurinn kemur
fram. Af því skýrist viðvarandi óða-
verðbólga, sem einungis hefur verið
misjafnlega hraðfara - alltaf samt
óviðráðanleg. Þess vegna má ekki
koma til þess að gerður verði kjara-
samningur með almennum og ein-
földum launahækkunum, sem velt
er beint út í verðlag og verðtryggða
okurvexti. Stökkbreytingarhrina á
lánum hinna skuldsettu mun þá í
enn meiri mæli en áður flytja frá
þeim fjármuni - og til hinna fáu sem
graðga til sín auð og hagsmuni með
braski og spillingu.
Lífeyrissjóðir með skylduaðild
taka til sín allt að 140 milljarða á
ári og boðað er að sá skerfur verði
170-200 milljarðar á skömmum
tíma. Samt blasir það við að ekki
er mögulegt að ávaxta þessa fjár-
muni innanlands með viðunandi
hætti og auðvitað ekki mögulegt
að geyma þá heldur. Gjaldeyris-
höftin koma í veg fyrir að unnt sé
að færa þessa fjármuni úr landi,
því betur, enda ekki nein augljós
eða óhættulítil ávöxtunartækifæri
á alþjóðlegum pappírsmörkuðum.
Þótt gjaldeyrishöftin yrðu afnumin
á fáeinum mánuðum (eftir samn-
inga við kröfuhafa bankanna) þá
mun gjaldeyrisbúskapur landsins
enganveginn standa undir útstreymi
fjármuna lífeyrissjóðanna næstu 5-8
ár amk. Áframhaldandi og hækk-
andi skylduaðildargjöld í lífeyris-
sjóðina – hlaða því upp vanda sem
ekki sér fyrir endann á. Einfald-
aður framreikningur sem speglar
þenslu lífeyrissjóðanna sýnir fram
á að kannski svo snemma sem árið
2027 verða allar peningalegar eignir
í samfélaginu mögulega komnar í
eigu lífeyrissjóðanna. Slíkt mundi
framkalla nýtt hrun áður en svo
langt verður gengið.
Stokkum upp lífeyrissjóðakerfið
Hér þarf því alveg nýja nálgun: Við
verðum að tryggja að ekki komi til
almenns kostnaðarauka í atvinnu-
rekstri vegna launahækkana sem
leiða einungis til að það herði á hr-
ingekju verðbólgunnar. Við getum
hins vegar stokkað upp lífeyris-
sjóðakerfið. Lokað núverandi sjóð-
um, lækkað skylduaðildargjald í
lífeyrissjóðina niður í 5-8% af
launaveltu. Tekið upp nýjan gegn-
umstreymissjóð - EINN LÍFEYRIS-
SJÓÐ FYRIR ALLA LANDSMENN,
sem greiðir öllum sama grunnlífeyri
miðað við staðfest lágmarksfram-
færsluviðmið.
Almennir launamenn gætu valið
um það hvort þeir taka út meira eða
minna af þeim 10-15% sem sparast
í lífeyrisgreiðslum sem bein laun
eða sem séreignarsparnað og njóta
þá á móti tiltekins skattalegs hag-
ræðis.
Ríkið ætti að „kaupa“ (ekki
þjóðnýta) núverandi lífeyrissjóði og
greiða fyrir þá með því að tryggja
öllum áunnin og sanngjarnlega
endurmetin réttindi í núverandi
sjóðum. Ríkið getur skalað nið-
ur núverandi sjóðsöfnun og greitt
upp óhagstæðustu innlendu lánin
og jafnframt glímt við að ná niður
erlendum skuldum með samningum
við erlenda lánardrottna.
Er ekki einfalt að koma þessu á
dagskrá? Svarið er því miður senni-
lega nei. Hagsmunaverðir úr stjórn-
um lífeyrissjóðanna – með net sín
inn í alla forystu stéttarfélaganna
og atvinnurekenda – munu berjast
eins og ljón við að koma í veg fyrir
að allar slíkar lausnir verði ræddar.
Vegna þess einfaldlega að þeir munu
missa við þetta þá valdapósta og
hagsmuni sem þeir taka beint til
sín sjálfir í formi áhrifa og ríkulegra
launa.
Dettur annars einhverjum í hug
að láta forstjóra lífeyrissjóðanna
ráða því hvort brýn hugmynd af
þessu tagi fæst rædd við gerð þeirra
kjarasamninga sem framundan eru?
Höfundur er framkvæmdastjóri
Búseta. a
Lífland býður þér til bændafunda í samvinnu við Trouw Nutrition í Hollandi
Boðið verður upp
á veitingar
Allir velkomnir
Bændafundir Líf lands
Fimmtudagur 28. nóvember
20:30 Hótel KEA, Akureyri
Dagskrá
· Niðurstöður heysýnagreininga. Samanburður við fyrri ár.
· Notagildi helstu fóðurgrasa og áherslur í sáðvöruúrvali Líflands.
· Bætt heilbrigði nautgripa með markvissari notkun bætiefna.
· Kynning á nýjum fóðurblöndum og kjarnfóðurúrvali Líflands.
Fyrirlesarar
Gerton Huisman frá Trouw Nutrition í Hollandi ásamt ráðg jöfum Líflands.
Hluti fyrirlestra fer fram á ensku, en verður þýddur jafnóðum.
Verslanir: Lynghálsi, Reykjavík | Akureyri | Blönduósi
Ráðgjafar: 540 1100 | lifland@lifland.is | www.lifland.is
BENEDIKT
SIGURÐARSON
SIGRÚN
DAÐADÓTTIR