Selfoss - 23.04.2014, Side 4

4 23. apríl 2014
Útgefandi: Fótspor ehf. Ábyrgðarmaður: Ámundi Ámundason, sími: 824 2466,
netfang: amundi@fotspor.is. auglýsingastjóri: Ámundi Ámundason, Suðurlandsbraut
54, 108 Reykjavík. Auglýsingasími 578 1190, netfang: auglysingar@fotspor.is. Ritstjóri:
Þorlákur Helgi Helgason, netfang: torlakur@fotspor.is Myndir: ÞHH og ýmsir aðrir.
Umbrot: Prentsnið, Prentun: Ísafoldarprentsmiðja, 9.500 eintök. dreifing: Íslandspóstur
Fríblaðinu er dreiFt í 9.500 eintökum á öll heimili á suðurlandi.
SELFOSS
8. TBL. 3. ÁRGANGUR 2014
Selfoss inn á hvert heimili!
Ljóð í skára
Ég lýt að blómi í lágum reit
og les þar tákn og fyrirheit
þess dags, er ekkert auga leit.
Heilsuheimt kallar skáldið Þor-
steinn Valdimarsson ljóðið sem
línurnar hér að ofan eru teknar úr
og er nú númer 410 í sálmabók-
inni. Þorsteinn var skáld vorsins og
náttúrunnar og í dag rifjum við upp
nokkur vers úr hugarheimi hans.
„Náttúran nærir einnig tilfinn-
ingalífið og trúlega býr hún sjálf yfir
eigin tilfinningum ef við gerumst
henni nákomin“ segir Eysteinn
Þorvaldsson sem rannsakað hefur
ljóð og líf skáldsins. „Þessi ljóð eru
jafnan samofin innri kenndum, t.d.
Vorlauf þar sem skynjun laufsins
hverfist saman við tilfinningar mæl-
andans og bæði eiga sömu von: að
blómstra.“
Vorlaufið unga,
veika og smáa,
veit það um blóm sitt,
um daggir, yl og ljós?
Vorlauf míns hjarta,
vorlauf míns trega,
verður þú rós?
Einarður var Þorsteinn í afstöðu
sinni gegn hersetu og kúgun:
Þú veist í hjarta þér,
kvað vindurinn,
að vegur drottnarans
er ekki þinn, –
heldur þar sem gróandaþytur fer
og menn þerra svitann af enni sér
og tár af kinn.
Svo gat skáldið brugðið sér til
innviðanna:
Hvernig get ég fullyrt
að ég sé ég?
ég sem hvorki þekki
minn dag né veg!

Ég greini forhlið mína
og grýttan stig, –
en geng að mestu leyti
á bak við mig.
Eitt eftirminnilegasta ljóð Þor-
steins heitir Þórður í Haga og hefst á
ártali sem undirstrikar raunveruleik-
ann í skáldskapnum:
Engjavikurnar fimmtíu´ og fjögur!
Farvegur dægra í skorðum alda, –
bruni á vöngum, vindar í hári,
votir múgar á kvíslarbökkum,
silfur á vatni, sorta í keldu,
sólgulir kólfar í stararbeðju,
veður í ljáum, leikur í hrífum,
ljóð í skára, hending í brýnu,
værð í þreytu, hljóð í hlátri,
Heiðreksgátur við regn á tjaldi.
Svo hefst Þorsteinn handa við
lýsingu á heyskap Hagabóndans og
ferðum þar sem hann „kveður og
hottar upp í kuldagarrann á klára
sína og stikar fyrir yfir sölnandi lyng.
– “ Þar kveður skáldið, með þessari
heybandslest, verkfærasnauðar aldir
en býr þjóðmenninguna, sem þær
fleyttu fram, sinn lyngskreytta bún-
ing.
Mig langar að kalla, skunda til hans
kveðja betur, en kem ekki´ upp orði,
kólna, hitna og græ við lyngið.
Systir skáldsins, sem býr á Selfossi,
flutti ljóðið um Þórð í Haga í veislu
fyrir nokkrum árum. Þar opnaðist
ljóðaelskum gestum ný veisla og
ekki þurfti hún neitt til að minna
sig á er hún flutti samkomugestun-
um ljóðið, hetjuskapinn af kvíslar-
bökkunum.
Úr Harð Haus (8)
Ingi Heiðmar Jónsson
Skjaldfléttan – vörn gegn flensu
Ein fyrsta jurt sem ég sáði til og ræktaði þegar ég var krakki vestur í Djúpi var skjald-
flétta. Ég vissi reyndar ekki hvert
var íslenska nafnið, því sú amma sem
kenndi mér fyrstu stigin í blóma-
uppeldi nefndi plönturnar aldrei
með öðru en hinum latnesku fræði-
heitum þeirra. Því lærði ég að þessi
skrýtna og skrautlega planta sem
þreifst svo ágætlega í blómagarðin-
um eftir að næturfrostin voru fyrir
bý, hét „tropaoleum“. Skjaldfléttu-
heitið opinberaðist mér síðar þegar
ég komst yfir bókina Garðagróður
eftir þá Ingólf Davíðsson og Ingimar
Óskarsson. Ingimar var nú eigin-
lega innansveitarmaður því að hún
Magga, konan hans, var systir þeirra
Kitta og Sigga sem dvöldu lengi í
heimili hjá afa mínum og ömmu.
Ingimar hafði meira að segja langa
viðdvöl hjá okkur þarna í sveitinni
og var að skoða og skrá gróður um
allt innanvert Djúpið.
En nóg um það. Skjaldflétta
(Tropaeolum majus L.) er suður-
amerísk, einær jurt. Uppruni hennar
er í hálendi Andesfjalla, frá Chile og
norðurúr. Plantan var ræktuð sem
mat- og lyfjajurt löngu fyrir komu
Evrópumanna í þennan heimshluta.
Eiginlega var hún nokkurskonar
„bót-við-öllu“ fyrir frumbyggja
þessara landa. Í henni eru efni sem
virka gegn sýklum og veirum. Sem
sagt: Eru sótthreinsandi og græð-
andi. Blöð, stönglar og blöð voru
notuð til matar og í jurtaseyði.
Safinn var borinn á bólur og kaun.
Skjaldfléttan barst með jesúíta-
munkum til Evrópu á sautjándu öld
og náði fyrst og fremst útbreiðslu þar
sem skrautjurt en lítil áhersla lögð
á hina græðandi eiginleika skjald-
fléttunnar. Fyrst og fremst var hún
ræktuð vegna skrautsins. Einstaka
„framúrstefnufólk“ notaði blóm
hennar og blöð sem krydd og glað-
lega tilbreytingu í hrásalöt.
En um 1950 fóru þýskir
grasalæknar og lyfjafræðingar að
kanna efnainnihald skjaldflétt-
unnar og fundu að hún inniheldur
einskonar sinnepsolíu sem á ensku
kallast „benzyl isothiocyanate sulfate
glycoside“ og er virk gegn fjölda
veira, baktería og örsveppa. Einnig
vinnur safi hennar á unglingabólum.
Gerð er tinktúra úr skjaldflétt-
unni með því að merja hana – blöð,
stöngla og blóm – og hella síðan
yfir hana vodka (það má líka nota
ákavíti, koníak eða eplaedik) í hlut-
föllum sem eru um 50:50. Þannig er
þetta látið draga sig í glerkrukku á
dimmum stað í mánuð eða svo. Þá
er maukið síað frá, kreist eins mikið
vodka úr maukinu og hægt er, og
þynni svo löginn til helminga með
enn meira vodka. Síðan látið á glös.
Þar er gott að grípa til tinktúrunnar
um veturinn þegar flensueinkenni
banka upp á. Ein teskeið af tinktúr-
unni, velta henni vel í munninum
áður en kyngt er, á klukkutímafresti
slær á flensueinkennin á skömmum
tíma. Oft þarf ekki nema tvær te-
skeiðafyllir til þess.
Maukið sem eftir verður þegar
búið er að sía vodkað frá má blanda
saman við mjúka fitu, t.d. kókosolíu,
og bera á sárindi og unglingabólur.
Þeir sem ekki þola áfengi geta notað
jurtina, ferska eða þurrkaða, í seyði
sem dreypt á eftir þörfum ef flensu-
ástand er í aðsigi. Það má líka hella á
hana sjóðandi vatni og setja maukið
þannig í ísmolaform, frysta síðan og
nota eftir þörfum í te.
Allir fá eitthvað við sitt hæfi!
Þeir skálma í Skálholt 1. maí.. Undanfarin ár hefur karlakórinn
Þrestir lokið söngári með tónleik-
um í Skálholti. Lofa því að gestir og
gangandi, heimamenn og ferðamenn
fái allir í eyru eitthvað við sitt hæfi.
Tónleikarnir hefjast klukkan 15 og
er aðgangur ókeypis. Stjórnandi er
Jón Kristinn Cortez.
Grænt er vænt
Hafsteinn Hafliðason.
Konubókastofan á
Eyrarbakka er eins árs
Næstkomandi föstudag, þann 25. apríl er eitt ár liðið frá
því að Konubókastofa opnaði með
veglegri opnunarhátíð í Rauða Hús-
inu á Eyrarbakka. „Árið hefur farið
fram úr öllum væntingum mínum.
Í hverri viku koma sendingar og
fyrirspurnir og margir koma og
líta á safnkostinn sem er mjög fjöl-
breyttur. Elsta bókin er fyrsta handa-
vinnubókin sem kom út á Íslandi,“
segir Rannveig Anna Jónsdóttir,
frumkvöðull . Konubókastofan er í
Blátúni á Eyrarbakka í sama húsi og
skrifstofur hreppsins voru áður. Þar
er opið tvisvar í viku, fimmtudaga
klukkan 19-21 og á sunnudögum
klukkan 14-16. Hagsmunafélag
er við Konubókastofuna, en því er
ætlað að styðja við starfsemina með
ýmsum hætti. Núna eru í félaginu
rúmlega 100 manns og allir eru
velkomnir.
rannveig anna kynnir Konubókastof-
una hjá Sambandi sunnlenskra
kvenna.
SELFOSS-
SUÐURLAND
kemur næst
út 8. maí
Teiknibókin lifnar við
Teikningar Íslensku teiknibókar-innar lifna við á Þjóðminjasafn-
inu í meðförum barnanna í Mynd-
listarskólanum í Reykjavík. Myndin
sýnir eitt verka barnanna. Þau hafa
gert þrívíddarskúlptúra, skuggateikn-
ingar, leirstyttur, grafíkverk og hreyfi-
myndir sem byggja á teikningunum.
Sýningin stendur til 4. maí.