Fréttir - Eyjafréttir - 29.01.1998, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 29. janúar 1998
Fréttir
9
Vínnslustöðin blæs til sóknar
Sighvatur Bjarnason, fram-
kvæmdastjóri Vinnslustöðvar-
innar, sagði að sjávarútvegur og
þjónusta við hann sé og verði
undirstaða undir atvinnulífí í Vest-
mannaeyjum. Greinin hafi gengið í
gegnum miklar breytingar og
þróunin hafí verið sú að Isfélag og
Vinnslustöð hafi verið að styrkja
stöðu sína en því miður hafí minni
fiskverkanir og útgerðir átt á
brattann að sækja og bátum hafí
fækkað í Eyjum. Og nú þættust
margir sjá blikur á lofti því fleiri
bátar hefðu verið auglýstir til sölu
ásamt aflaheimildum.
Of storfloti
„Að mörgu leyti er þetta eðlileg
þróun. Flotinn er einfaldlega of stór
ntiðað við þær aflaheimildir sem til
staðar eru. Kvótakerfið var sett á til
þess að auka hagræðingu í greininni
og það er mjög erfitt í dag að gera út
báta með litlum aflaheimildum. Stóru
fyrirtækin verða sífellt stærri en að
mínu mati er framtíð fjölskyldu-
fyrirtækja einnig björt. Þau hafa náð
að skapa sér fótfestu og þjóna hlutum
markaðarins sem stóru fyrirtækjunum
reynist erfitt að þjóna,“ sagði Sighvat-
ur í framsögu sinni.
Hann sagði að rekstur Vinnslu-
stöðvarinnar hefði ekki gengið sem
skyldi á síðasta rekstrarári þrátt fyrir
metframleiðslu á frystri síld og loðnu.
Sem dæmi um aukningu í loðnufryst-
ingunni sagði Sighvatur að Vinnslu-
stöðin hefði fryst 1000 tonn árið 1992
en á þessu ári væri stefnt að því að
frysta 10.000 tonn og nú væri svo
komið að karlmenn vantaði í
loðnufrystinguna. „Við höfum leitað
með logandi ljósi að karlmönnum til
vinnu í sveitum Suðurlands fyrir
kontandi loðnuvertíð," sagði Sighvat-
ur og taldi að þá vantaði 50 til 70
manns.
flukin áhersla á landvinnslu
Það vakti athygli á fundinum að
Sighvatur sagði frá því að á stjómar-
fundi Vinnslustöðvarinnar sl. fcstu-
dag hefði verið ákveðið að blása til
sóknar í vinnslu á bolftski. Er það
árangur mikillar vinnu undanfarið þar
sem farið hefur verið yftr stöðu
landvinnslunnar. „Niðurstaða okkar
er í meginatriðum sú að við teljum
framtíð landvinnslunnar bjarta. Taka
þarf vinnsluna taki og þróa hana í átt
að þörfum markaðarins. Auka þarf
vöruþróun til muna frá því sem nú er
og framleiða frekari unnar afurðir. í
Vinnslustöðinni stefnum við að því
að setja upp vöruþróunardeild í vor
eða sumar og leggja mikla áherslu á
úrvinnslu á fiski. Stefnt er að því að
auka frantleiðslu á brauðuðunt og
hjúpuðum fiski og jafnvel setja upp
forsteikingarlfnu. Undanfarið höfum
við verið að feta okkur áfram í
vinnslu á ferskum flökum til
útflutnings með flugvélum. Það hefur
gengið vel og stefnt er að um-
talsverðri aukningu á þeirri fram-
leiðslu á árinu. Fjarlægðin frá Kefla-
víkurflugvelli gerir okkur erfitt fyrir
sem og mikill flutningskostnaður.
Meiri hráefniskaup
Með þessu ætti okkur að takast að
snúa vöm í sókn og auka sam-
keppnishæfni fyrirtækisins og gera
það að verkum að innkaup á hráefni
frá öðrum sem og mörkuðum mun
aukast og starfsentin eflast frá því
sem nú er. En eitt af lykilatriðunum til
þess að ná árangri er jafnt og stöðugt
aðstreymi hráefnis," sagði Sighvatur.
Næst gerði Sighvatur viðræður
Vinnslustöðvarinnar við verkalýðs-
félögin um breyttan vinnutfma og
einstaklingsbónus að umtalsefni. Með
því vill fyrirtækið auka framleiðni í
landvinnslunni en býður á móti styttri
vinnutíma og hærri laun. Sagði hann
að könnun nteðal starfsfólks hefði
sýnt að meirihluti þess væri hlynntur
breytingunni. „í flestum vestrænum
löndum hefur orðið sú þróun að fólk
byrjar fyrr á morgnana og hætti fyrr á
daginn eða að unnið er eftir vakta-
fyrirkomulagi. Hugmyndir okkar
hlutu strax góðan hljómgrunn í Þor-
lákshöfn og þar teljum við okkur hafa
komist að samkomulagi við verka-
lýðsfélagið á staðnum um þriggja
mánaða tilraun. Skilningur þar virðist
vera nteiri á því að þjóðfélagið og
þarftr atvinnulífsins eru að breytast."
Siómannauerkfall yrði
reiðarslay
Sighvatur lýsti áhyggjum sínum af
yftrvofandi verkfalli sjómanna í
byijun febrúar. Kæmi til þess yrði það
rnikið reiðarslag fyrir byggðarlagið.
„Afkoma Vinnslustöðvarinnar sem
og Isfélagsins byggir að mestu leyti á
afkomu febrúarmánaðar og ef verk-
fall kemur í veg fyrir eðlilega
starfsemi fyrirtækjanna mun það leiða
til þess að skip og aflaheimildir verða
seldar til að vega upp áhrif
verkfallsins."
Annars sagðist Sighvatur bjartsýnn
á framtíð Vestmannaeyja og benti á
að á upplýsingatímum skiptu fjar-
lægðir sífellt ntinna máli. I því
sambandi minnti hann á upplýsinga-
verkefni á vegurn EB sem Þróunar-
félag Vestmannaeyja stýrir og
Vinnslustöðin og ísfélagið eru aðilar
að. Eins hefði ÞV staðið að atvinnu-
skapandi verkefnum en auðvitað yrði
að hlúa að undirstöðuatvinnu-
greininni.
„Þjónustufyrirtæki við sjávarútveg-
inn eru öflug hér í bæ og þar er ntikil
þekking sem mögulegt er að byggja á
til framtíðar og skapa fleiri atvinnu-
tækifæri. Það er undir okkur sjálfum
komið hvemig samfélag við
byggjum. Við verðum að sýna sjálf-
stæði og vera samvinnufús og beina
kröftum okkar í jákvæðan farveg.
Framþróun á sér ekki stað ef við
neitum að horfast í augu við
framþróunina. Hér eru þrátt fyrir allt
hæstu meðallaun á landinu og eins og
ég vék að áðan sárvantar okkur fólk
til vinnu yftr loðnuvertíðina. Utanað-
komandi vinnuafl getur bæði eflt
sjávarútvegsfyrirtækin sem og þjón-
ustufyrirtækin," sagði Sighvatur.
Aðeins briðjungur aflans unninn heima
Jón Kjartansson, formaður Verka-
lýðsfélags Vestmannaeyja, talaði
fyrir hönd fulltrúaráðs verkalýðs-
félaganna í Vestmannaeyjum, sem
hann sagði að hefði fundað
nokkrum sinnum til að ræða
málefni fundarins; stöðu Vest-
mannaeyja í nútíð og framtíð.
Meðal atriða sem Jón kom inn á er
fólksfækkun á undanfömum árunt
sem menn rekja til samdráttar og
fækkunar starfa í fiskvinnslu og
öðmm atvinnugreinum samfara auknu
og viðvarandi atvinnuleysi.
Jón sagði að þó staða Vest-
mannaeyinga í kvóta væri sterk væri
samsetningin óhagstæð, því aukin
áhersla væri lögð á kvótaeign í
uppsjávarfiski á kostnað botnfisks sem
þýddi minni vinnu í landi.
„Þá kom einnig fram á fundunum
að stór hluti fiskiskipa, sem gerð em út
frá Eyjum, landa litlum sem engum
afla til vinnslu í byggðarlaginu. Er
skýringin sögð sú að hærra verð fáist
fyrir aflann víðast hvar annars staðar.
Einnig var upplýst að fiskiskip héðan
væru í talsverðum mæli mönnuð
sjómönnum búsettum í öðmm
byggðarlögum," sagði Jón og nefndi
tölur í því sambandi sem em mjög
sláandi. Sjá töflur.
Jón sagði að kauphækkanir til
fiskvinnslufólks í síðustu kjarasamn-
ingum hefðu ekki skilað sér til
fiskvinnslufólks sem skyldi. en þá var
hluti bónusgreiðslna fluttur yfir á
tímakaup. „Að mati starfsfólks hafa
bónusgreiðslur lækkað rneira en sem
nemur millifærslu frá bónus yfir á
tímakaup. Er spumingin sú hvort
hvatinn til afkasta, sem felast á í
bónuskerfinu, sé ekki að mestu úr
sögunni eða hvort meiri harka er
hlaupin f skráningar og útreikninga á
þessu launakerfi'?" spurði Jón og bætti
við að athyglisvert væri að þegar
auglýst væri eftir fólki til ræstinga
sækja milli 20 og 30 um starfið, allt
fiskvinnslufólk.
„I framhaldi af því var rætt um hve
tregir atvinnurekendur em til að greiða
starfsfólki sínu mannsæmandi laun og
hversu oft þeir leggi út í hinar
hæpnustu tjárfestingar í þeirri von að
geta fækkað starfsfólki. Hvort þama
sé komin skýring á lélegri afkomu
bolfisks sem sé illa ígrunduð
fjárfesting í tækjum og búnaði.
Fjárfestingar em afskrifaðar og það
tilheyrir löglegum bókhaldskúnstum
en að afskrifa 150 til 200 störf karla og
kvenna í fiskvinnslu og veiðum er
ekkert bókhaldslegt fiff eða hagræðing
í rekstri. Það er samfélagslegt slys.“
Að lokum sagði Jón að ef vilji væri
fyrir hendi að snúa vöm í sókn væru
hann og aðrir framámenn verkalýðs-
félaganna tilbúnir til að leggja hönd á
plóg.
Loðnuafli Eyjaskipa og hluti unnið heima
Ár Heildarafli Unnið í Eyjum Hlutfall
1994 192.055 93.417 49%
1995 166.508 94.253 57%
1996 308.439 134.097 43%
Bolflskafli fiskiskipa frá Eyjum og hlutfall unnið í heímatiöfn
Ár Heildarafíi Unnið í Evjum Hlutfall
1994 46.900 18.339 39%
1995 42.024 17.415 41%
1996 40.757 12.045 30%
Atvinnau og lífsbjörgin er
undir kvótaeigendum komin
Ragnar Óskarsson, bæjarfulltrúi
V-listans, sagði að umræðan um
stöðu Vestmannaeyja í nútíð og
framtíð beri þess merki að margir
Eyjamenn finni fyrir óvissu um
framtíðina og öryggisleysis um
afkomuna og það sé á margan hátt
skiljanlegt.
Hann sagði hvorki hollt að tala um
að hér drjúpi smjör af hverju strái eða
mála hér allt kolsvart heldur horfast í
augu við staðreyndirnar sem væru
viðloðandi atvinnuleysi og fækkun í
bænum. Hann skellti skuldinni á
núverandi fiskveiðistjómunarkerfi.
Með því hefðu menn náð einhverjum
árangri í hagræðingu en hún væri
léttvæg miðað við það óréttlæti sem
kerfið hefði leitt af sér.
„Eða kallar fólk það árangur og
hagræðingu þegar straumur fólks flyst
frá landsbyggðinni til höfuðborgar-
svæðisins vegna þess að skipin eru
seld í burtu? Kallar fólk það árangur
og hagræðingu að yfirráðaréttur
auðlinda sé að færast á sí færri
hendur? Kallar fólk það hagræðingu
að nánast er útilokað fyrir unga og
dugandi menn að hefja útgerð nema
með einhverjum óyfirstíganlegum
afarkostum?" voru meðal spuminga
sem Ragnar varpaði fram.
Frummælendur, f.v. Bjarki
Brynjarsson.Guðjón
Hjörleifsson, Síghuatur
BjarnasonDavíð
Guðmundssonog Ragnar
Úskarsson. íræðustóler
ÖrnD.Jónsson.
Fundinn sóttu um 140 manns
ogmeðalheiiravomtveir
hingmennSuður-
landskjördæmis, flmi Johnsen
og Lúðvík Bergvinsson. flðrir
áttuekkiheimangengt.
Míkil hátttaka svnir að efni
fundarins.staða
Vestmannaeyja í nútíð og
framtíð er fólki hugleikið.
Hann beindi spjótum sínum að
handhöfum fiskveiðiréttarins sent
hann sagði að bröskuðu með lífsbjörg
heilu byggðarlaganna. „Atvinna er
undir kvótaeigendum komin, Iífs-
björgin er undir kvótaeigendum
komin, það eru í raun þessir fáu
lukkunnar kvótaeigendur sent al-
menningur á allt sitt undir. Al-
menningur er undirseldur þeirra valdi
og þeirra óréttlæti."
Ragnar sagði að þrátt fyrir að
talsmenn fiskveiðistjómunarkerfisins
teldu að almenningur hefði ekki
skilning á kostum þess gerði fólk sér
fulla grein fyrir óréttlætinu. „Við
skiljum hvað er að gerast og við
skiljum að kvótabraskið lýtur ekki
lögmálum um réttlátt samfélag, það
lýtur lögmálum peninganna, hinum
hörðu og köldu lögmálum."
Næst skaut Ragnar á meirihluta
sjálfstæðismanna í bæjarstjóm sem
hann sagði að hefði bmgðist í
atvinnumálum bæjarins en þar bæri
bæjarstjóm að sýna fmmkvæði. I
þessu sambandi benti hann á að
tillögur sínar í bæjarstjórn um at-
vinnuþróunarsjóð og stofnun almenn-
ingshlutafélags til nýsköpunar í
atvinnumálum hefðu báðar verið
felldar af meirihlutanum.
„Meðal annars af þessum ástæðum
tel ég að bæjaryfirvöld hafi ekki sinnt
skyldum sínurn í atvinnumálum,“
sagði Ragnar sem þó sagðist verða var
við vakningu þessa dagana sem e.t.v.
mætti tengja bæjarstjómarkosningum
í vor.
Þrátt fyrir þetta sagðist Ragnar sjá
ýmis teikn um jákvæða hluti. Nefndi
hann í því sambandi Þróunarfélagið
og að á undanfömum mánuðunt hefðu
einstaklingar stofnað ný fyrirtæki., Jig
tel hins vegar að meginforsendur fyrir
því að hér í Eyjum verði vörn í sókn
snúið að þær breytingar verði gerðar á
þjóðfélagslega ranglátu fiskveiði-
stjórnunarkerfi og að bæjaryfirvöld
verði að hafa skýra atvinnustefnu og
framkvæði á sviði atvinnumála. Séu
þær forsendur fyrir hendi er stórt skref
stigið og þá þurfum við ekki að bera
kvíðboga fyrir framtíðinni."