Fréttir - Eyjafréttir - 12.02.1998, Síða 9

Fimmtudagurl2. febrúar 1998
Fréttir
9
Sighvatur Bjarnason Vinnslustöðinni:
Hóppremíanhefur
bitnaú bæúí á siarfs-
fólki og fyrirtækjunum
Sighvatur Bjarnason, fram-
kvæmdastjóri Vinnslustöðvarinn-
ar, segir að því verði ekki á móti
mælt að staða fiskverkunarfólks
hafi versnað á undanförnum
árum. Hafi það gerst samfara
lakari stöðu landvinnslunnar.
„Hóppremían hefur virkað illa og
bitnað bæði á starfsfólki og
fyrirtækjunum. Hún hefur dregið úr
árangri fyrirtækjanna og lækkað
bónusgreiðslur til fólksins. Fram-
leiðnin hefur líka verið til muna
lakari miðað við það sem var á
meðan einstaklingsbónusinn var við
lýði,“ segir Sighvatur.
„Þetta hefur leitt til þess að sam-
keppnisstaða landvinnslunnar hefur
versnað ásamt því að hráefnishlutfall
af tekjum hefur hækkað á undan-
tomum árum."
Þetta segir Sighvatur helstu
ástæðuna fyrir því að vinnslan hafi
dregist saman. „Þetta hefur orðið til
þess yfirvinna hefur minnkað nema
í síld og loðnu og heildarlaun hjá
starfsfólki lækkað,“ segir Sighvatur.
Hann vill sjá breytingar á vinnu-
fyrirkomulagi í frystingunni og
fullyrðir að þær gætu leitt til betri
kjara. „Við vildurn breyta fyrir-
komulaginu á þann hátt að
vinnutíminn styttist, einstaklings-
premía yrði tekin upp og vinnu-
tíminn yrði samfelldari en áður.
Þetta töldum við leiða til aukinnar
framleiðni sem myndi verða til þess
að launakostnaður á hvert kíló
lækkaði. Landvinnslan yrði sam-
keppnishæfari og hægt yrði að
teygja sig lengra til að ná hráefni í
vinnslu."
Samningaviðræður hafa staðið frá
því í haust um vinnutímabreytingu
og bónusinn hjá Vinnslustöðinni og
er komin niðurstaða í þær.
„Starfsfólk okkíir í Eyjum hafnaði
breytingu á vinnutímafyrirkomulagi
en samþykkti að taka upp ein-
staklingspremíu. Vonumst við til að
geta klárað samning þar að lútandi á
næstu dögum. Það er einnig von
okkar að framleiðni og afköst aukist
og laun staiísfólksins hækki um leið.
Starfsfólk okkar í Þorlákshöfn
samþykkti báða liðina og byrjar að
vinna samkvæmt því I. mars nk.
Gera á tilraun í þrjá mánuði og
verður fróðlegt að sjá hvemig til
tekst,“ sagði Sighvatur Bjamason að
lokum.
Jón Kjartansson formaöur Verkalýðsfélagsins:
Samdráttur í sjávarút-
vegl hefur eingöngu
bitnað á fiskverhafólki
imar voru miklar. Það var miklu
hlýrra í salnum, allt mikið þrifalegra
og aðstaða starfsfólks öll önnur og
betri,“ segir Kristín um þetta tímabil
en næst kom hún að stóru sam-
einingunni um áramótin 1992 og 1993
þegar Fiskiðjan og Vinnslustöðin
mnnu saman undir nafni Vinnslu-
stöðvarinnar og ísfélag og Hraðfrysti-
stöðin sameinuðust undir nafni
ísfélagsins.
Hún segir að sameiningin hafi verið
starfsfólkinu mjög erfið og miklu
sársaukafyllri en fólk gerði sér
almennt grein fyrir. „Sameiningin var
ekkert ósvipuð því og að ganga í
gegnum gosið. Fólk var rifið út úr
umhverfi sem það þekkti. Fyrirvara-
laust var starfsfólk stöðvanna kallað á
fund og því sagt að búið væri að
sameina fyrirtækið öðm. En hvað
sameining þýddi vissum við ekki og
margar spumingar vöknuðu. Störf
vom lögð niður og fólk missti
vinnuna. Hraðið var lítill vinnustaður
þar sem samstaða fólks var mikil og
urðu viðbrigðin eftir því. Okkur var
sagt að gera þetta og hitt og þegar
mætt var í vinnu á morgnana vissum
við ekki hvort við ættum að vera hér
eða fara austur í gamla ísfélag. Þegar
þangað var komið fannst mér ég vera
komin 20 ár aftur í tímann. Þetta
tímabil var mjög erfitt fyrir okkur.
Þegar frystingin var svo flutt í húsið
vestur frá fannst okkur við vera að fara
heim en konumar í ísfélaginu vom
rifnar upp með rótum og plantað niður
á nýjum vinnustað. Þessu var ekki
rnikill gaumur gefinn en við fengum
engu ráðið. í kjölfarið kom upp
togstreita milli okkar og fólksins sem
kom úr gamla ísfélaginu. Þetta tók
nokkur ár að jafna sig en það hafðist
og nú finnur enginn fyrir því og
samstaða fólks í ísfélaginu er eins góð
og hægt er að búast við.“
Tækniuæðinginheldur
innreið sfna
í kjölfar sameiningarinnar hóf tækni-
væðingin innreið sína í fiskvinnsluna
með kostum sínum og göllum og
einstaklingsbónusinn var lagður niður
með tilkomu flæðilínunnar. „Þessu
fylgdi rosaleg breyting, sérstaklega
fyrir okkur sem höfðum unnið á
borðum og okkur fannst erfitt að fara
yfir í hópbónusinn. Bónusinn var
farinn að skipta mun meira máli og
allir vissu hvað þeir vom með í bónus
þó þeir hefðu ekki hugmynd um hvað
tímakaupið var. Við, sem vomm eldri
í hettunni, vomm kannski of
uppteknar af því að fylgjast með
öðmm. Við pældum mikið í þeim sem
unnu hægar en hefðum reyndar átt að
einbeita okkur meira að því sem við
vomm að gera sjálfar. Gagnrýni á rétt
á sér en hún má ekki vera of mikil en
tilfellið er að bónusinn datt niður og
mér fannst kaupið mitt lækka.
Afköstin urðu heldur ekki eins mikil
eins og er að koma í ljós núna,“ segir
Kristín en nú er unnið að því að taka
upp einstaklingsbónus að nýju.
Betriuinnuaðstaða
Hún segir aftur á móti að
vinnuaðstaða hafi breyst mjög til hins
betra og nýjasta flæðilínan sé
skemmtilega sett upp og aðgengileg
fyrir starfsfólkið. „Það reyndist samt
ekki nóg til að auka afköstin og nú er
búið að samþykkja að fara yfir í
einstaklingsbónus til að ná þeim upp.“
Mannleg samskipti lítil á
flæðilínunni
En hvað segir Kristín um mannleg
samskipti, hafa þau aukist eða
minnkað með tilkomu flæðilínunnar
þar sem hver starfsmaður vinnur einn
og sér?, Jvleðan við emm að vinna em
engin samskipti milli fólksins. Það er
hver með sitt útvarp á eyrunum og
heyrir ekkert af því sem er að gerast í
kringum sig. Það kemur í veg fyrir allt
spjall og getur lfka verið hættulegt ef
eitthvað kemur upp á. Hávaðinn í nýju
pökkunarlínunni er talsverður og of
mikill miðað við þær kröfur sem við
gerum í dag. Vinnan er aftur á móti
miklu léttari og það nýjasta er að nú
fara pönnumar í og úr frystitækjunum
án þess að mannshöndin komi þar
nærri.“
Bílíð mílli okkar og
sjómannahefuraukist
Þegar kemur að því að ræða stöðu
fiskverkunarfólks í dag segist Kristín
ekki vera bjartsýn og segir að lítið
öryggi sé í fiskvinnslunni í dag.
„Staðan er rosalega ótrygg og
fiskvinnslufólk fær engu um það ráðið
hvar fiskurinn lendir. Núna er hann á
höndum örfárra og bilið milli sjó-
manna og fiskverkafólks hefur
breikkað mikið á undan- förnum
árum. Fái sjómenn kröfu sinni
framgengt um markaðstengt fiskverð
held ég að staða okkar eigi enn eftir að
versna. Núnaerallurþorskurogkarfi
af ísfélagsbátunum unninn hjá okkur.
í því felst ákveðin trygging fyrir vinnu
en aukist baráttan um fiskin er ég
hrædd um að landvinnslan verði undir
í þeim slag.“
Sitiumheimaámeðan
púsundirtonnafara
héðanóunnin
Síld og loðna hafa fengið aukið vægi í
frystihúsum í Vestmannaeyjum og
hafa verið uppistaðan í vinnu fiskverk-
unarfólks á haustin og fram í mars.
Það kemur því illa við þetta fólk þegar
síldin bregst eins og gerðist í haust og
vetur. Fyrir vikið féllu margir
vinnudagar niður í ísfélaginu og sem
dæmi um það segir Kristín að aðeins
hafi verið unnið í níu daga í ísfélaginu
í janúar., J>etta er hinn kaldi veruleiki
sem blasir við okkur. Við ráðum ekki
við það hvemig fiskast frekar en aðrir
en við höfum ekkert um það að segja
hvort við fáum fiskinn í hendur þegar
hann veiðist á annað borð. Á meðan
mörg þúsund tonn af óunnum fiski em
send héðan upp á land og í gámum til
útlanda sitjum við heima aðgerðar-
laus. Við fáum að vísu kauptryggingu
sem er kaup í átta tíma á dag en við
fáum engan bónus þannig að við
sköðumst mikið. Þetta hefur skapað
óöryggi hjá fólki og er ekki óeðlilegt
þó ungt fólki leiti í aðra vinnu.“
Verðumaðbeitaheim
uopnumsemduga
Hvað er bónusinn mikill hjá ykkur?
„Hann er mismikill en ég gæti trúað
að fyrir fulla vinnuviku sé hann á
bilinu 5000 til 6000 krónur. Hann hífir
því kaupið upp en málið er að við
þurfum að hafa of mikið fyrir því
kaupi sem við fáum, allt of mikið. Það
vantar alla samstöðu meðal okkar. Það
er verið að gagnrýna sjómenn fyrir að
fara í verkfall á loðnuvertíðinni og
kennara á meðan kennsla er. En þetta
eru okkar vopn fyrir bættum kjörum
og á meðan þau eru ekki notuð næst
ekki árangur."
Fískuinnslan ekki hátt
skrifuð
Fiskvinnsla er ekki hátt skrifuð í dag
og höfðar ekki til ungs fólks. Kristín
segir að það sé mjög skiljanlegt.
„Unga fólkið droppar inn í smá tíma
og ég segi nú að sem stétt deyi
fiskverkunarfólk út með minni kyn-
slóð. Sjálf hvetjum við krakkana
okkar til að læra eitthvað til að losna
við að fara í fisk. Segjum jafnvel, -
ætlarðu að verða eins og ég og eyða
ævinni í fiski. Við, fiskverkunarfólkið,
þurfum að temja okkur jákvæðara
viðhorf til starfsins ef við viljum snúa
þróuninni við. Við verðum að hætta
segjast vinna bara í fiski, því það er
ekkert bara.“
Kristín segir að það geti orðið erfitt
að snúa þessari þróun við. Það sé engu
að síður nauðsynlegt en ekkert gerist
nema fiskverkunarfólkið sjálft taki
málin í sínar hendur. „Sjálf er ég nú
svo heppin að vera hraust og hef
gaman af að vinna í fiski. Reyndar er
ég viss um að allir, sama hvað fólk
leggur fyrir sig seinna á ævinni, hafi
gott af því að vinna um tíma í fiski. Þó
flæðilínan takmarki mannleg sam-
skipti meðan á vinnunni stendur
myndast sterk tengsl milli okkar.
Samstaðan er góð á vinnustaðnum og
við berum umhyggju hvert fyrir öðru.
Fyrir utan vinnuna hittumst við
talsvert," segir Kristín sem var á leið
að undirbúa kvennateiti ísfélags-
kvenna á laugardagskvöldið. „Mæti
einhver ekki í vinnuna er strax farið að
velta því fyrir sér hvort eitthvað sé að
og þegar einhver veikist reynum við
að hlaupa undir bagga.“
Milli steins og sleggju
Einhver skilaboð til atvinnurekenda
svona í lokin?
„Sigurður Einarsson hefur komið
vel fram við okkur og er jákvæður
vinnuveitandi. Reyndar hef ég heyrt
að hann sé harður í samningum en
hann er bara að verja sitt. Ég held að
ég yrði eins í hans sporum. í ís-
félaginu er líka ýmislegt gert til að
koma á móts við okkur. Við erum
nokkrar sem stundum leikfimi á
Hressó og er hún niðurgreidd af
ísfélaginu þannig að við fáum 11
þúsund króna kort á 7 þúsund. Það
munar um þetta og sýnir jákvætt
hugarfar til starfsfólks. En svona í
lokin vil ég koma því á framfæri að
fiskverkunarfólk hlýtur að eiga sér
einhvem rétt. f dag erum við milli
steins og sleggju í baráttu sjómanna
og útgerðarmanna. Því verður að linna
ef landvinnsla á fiski á ekki að leggjast
niður. Fari svo fer illa fyrir útgerðar-
stöðum eins og Vestmannaeyjum,“
sagði Kristín að lokum.
Jón Kjartansson, formaður Verka-
lýðsfélags Vestmannaeyja, segir að
sú mynd sem dregin hafi verið upp
af stöðu fiskvinnslufólks sé síst of
dökk. Þar vitnar hann m.a. í orð
sem Sigurðar Einarsson forstjóri
Isfélagsins lét falla á þriðjudaginn.
„Sigurður segir að verð sé mjög hátt
á fiskmörkuðum og sjómenn sæki stíft
að fiskurinn fari á markað. Er nú svo
komið að aðeins 23% af aflanum fer
til vinnslu hér og er það að kröfu
sjómanna. í Vinnslustöðinni stendur
slagurinn um það hvað mikið fer í
gáma. Þetta bitnar á fiskverkafólki
sem er sent heim þegar enginn fiskur
er. Þar fær það engan bónus heldur
aðeins lægstu atvinnuleysisbætur sem
eru 2400 krónur á dag þegar búið er
að draga frá lífeyrissjóð og stéttar-
félagsgjald," segir Jón.
Hann segir atvinnuöryggi þessa
fólks ekkert vera og samdráttur í
veiðum hafi eingöngu bitnað á því.
„Sjóvinnslan eykst stöðugt og svo
keppast menn við að senda sem mest
út í gámunt. Þá virðast fiskverkendur
annars staðar geta keypt fiskinn á
meðan fiskvinnslan hér stendur ekki
undir sér,“ sagði Jón að lokum.
Gera þarf flskuinnslu manneskjulegit
-segir Linda Hrafnkelsdóttir formaður Verkakvennafélagsins Snótar
Linda Hrafnkelsdóttir, formaður Snótar, segir
að staða verkafólks hafi versnað á undan-
fómum ámm og eigi það einkuni við unt konur.
Máli sínu til stuðnings bendir hún á könnun
sem gerð var á launamun verkakvenna og
verkakarla á árununi 1980 til 1997.
„Mánaðarlegur vinnutími verkakvenna hefur
dregist saman unt 7,7 stundir á nteðan hann hefur
lengst urn 4,3 stundir hjá körlunum," segir Linda.
„Á þessum tíma hafa laun karla hækkað urn 60%
en ekki nema um 35% hjá konunum. Vega þarna
þyngst tæknibreytingar í landvinnslunni. Mín
skoðun er sú að þegar breytingar eiga sér stað eigi
þær að fela í sér ávinning fyrir báða aðila en í
fiskvinnslunni er raunin önnur. Verkalýðshreyf-
ingin hefur samið um sömu laun fyrir bæði kynin
svo það er ekki ástæða fyrir launamuninum.
Rannsóknir hafa staðfest að launamunur verður til
rneð yfirborgunum og launaskriði, gjaman með því
að karlamir eru fremur fluttir til í starfi og fá ný
starfsheiti sem gefa hærri laun. Þar fyrir utan er
alltof mikill launamunur milli starfa í fiskvinnsl-
unni í heild.“
Linda segir að koma þurfi fram hugarfars-
breyting og rneiri metnaður hjá atvinnurekendum í
garð fiskvinnslufólks. „Á ég þar við landvinnsluna
þar sem störf eru einhæf, kaupið lágt og
starfsöryggið lítið sem ekkert. Verði ekki brugðist
við verður fólksflótti úr stéttinni."
Aðspurð unt hugmyndir um vinnutímabreytingu
í greininni segir Linda að samfélagið bjóði ekki upp
á það. „í Eyjum er stór hluti fiskverkafólks
sjóntannskonur sent eiga óhægt um vik að fara upp
snemma á morgnana áður en skólar byrja og
bamaheimilin opna. Um allt land er umræða í gangi
urn styttingu á pásum og neysluhléum en taka
verður tillit til þess að fiskvinna er einhæf og bjóða
fólki upp á að vinna í tvo tíma í einni striklotu
gengur ekki. Það þarf ntiklu frekar að reyna að
stefna að því að gera fiskvinnsluna manneskju-
legri," sagði Linda að lokum.