Skessuhorn - 12.11.2008, Blaðsíða 14

14 MIÐVIKUDAGUR 5. NÓVEMBER
Níu kon ur úr Soroptim ista klúbbi
Akra ness heim sóttu dval ar heim il ið
Höfða síð ast lið inn fimmtu dag og
af hentu heim il inu að gjöf tvo raf­
knúna hæg inda stóla ( lyftistóla). Að
sögn Guð jóns Guð munds son ar
fram kvæmda stjóra Höfða er um að
ræða af skap lega þægi lega stóla sem
hægt er að stilla á ýmsa vegu. „Þeir
munu nýt ast vel hér á Höfða,“ sagði
hann.
Ingi björg Sig urð ar dótt ir úr
Soroptim ista klúbbn um á varp aði
íbúa og starfs menn. Hún kynnti
klúbb inn og mark mið soroptim­
ista sem er að vinna að bættri
stöðu kvenna, gera háar kröf ur til
sið gæð is, vinna að mann rétt ind­
um, jafn rétti, fram för um og friði.
Soroptim ist ar skulu beita sér fyr­
ir að veita þjón ustu í heima byggð,
heima landi og á al þjóða vett vangi.
Hún gerði grein fyr ir ýms um þörf­
um verk efn um sem klúbb ur inn hef­
ur stað ið að, bæði hér heima og er­
lend is. Þá sagði hún að þessi gjöf til
Höfða væri í til efni af 25 ára af mæli
klúbbs ins.
Ása Helga dótt ir af henti síð an
Guð jóni fram kvæmda stjóra stól ana
með gjafa bréfi. Guð jón þakk aði
kon un um þessa höfð ing legu gjöf
og bauð þeim til kaffi sam sæt is með
í bú um og starfs mönn um.
sók
Við hjón in fór um á tón leika elstu
barn anna af Vall ar seli í Tón bergi á
mið viku dag inn sl. og vilj um endi­
lega koma því á fram færi hversu
skemmti leg ir þess ir tón leik ar voru.
Þarna voru um fimm tíu 5 ára börn
kom in sam an og sungu, léku og
spil uðu á hljóð færi. Þau sungu Þús­
ald ar ljóð eft ir bræð urna Svein björn
og Tryggva Bald vinsyni og það var
frá bært að horfa á öll börn in taka
vel und ir í söng og lát bragði. Svo
sungu þau Nínu eft ir Eyjólf Krist­
jáns son, Krúsi lús eft ir Að al stein
Ás berg Sig urðs son og Önnu Pálínu
Árna dótt ur og að lok um slógu þau
takt inn við syrpu af ABBA lög um.
Okk ur þótti frá bært að sjá hversu
börn in voru vel sam hæfð og vel æfð
þar sem það var eins og þau hefðu
hald ið fjöld ann all an af tón leik um,
þetta rann það vel í gegn og var vel
gert. Það er al veg ör ugg lega ekki
auð velt fyr ir 5 ára barn að slá og
halda takt in um við ABBA lag og
hvað þá syrpu af ABBA lög um en
þetta gerðu þau öll með stakri prýði
á fjöld ann all an af slátt ar hljóð fær­
um. Til ham ingju Vall ar sel með
þenn an glæsi lega hóp af flott um
tón list ar krökk um. Við mæl um með
því að hér eft ir verði sams kon ar
tón leik ar haldn ir ár lega, krakk arn ir
standa svo sann ar lega und ir því.
Ingi björg Valdi mars dótt ir og
Egg ert Her berts son
Í 44. tbl. Skessu horns var út drátt­
ur úr grein ar gerð Ad ólfs Frið riks­
son ar um Byggða safn ið að Görð­
um og efl ingu safna­ og vís inda­
starfa á Akra nesi. Í grein ar gerð­
inni eru marg ar góð ar og at hygl is­
verð ar til lög ur sem vert er að skoða
nán ar. En þar eru einnig nokkr­
ar rang færsl ur og við þær vil ég
gera at huga semd ir og taka þar með
upp hansk ann fyr ir þá starfs menn
Byggða safns ins sem und an far in 25
ár hafa starf að við safn ið. Það er
veg ið að starfs heiðri þeirra að segja
að ekk ert hafi í raun breyst í 25 ár,
þ.e. að sama fasta sýn ing sé enn við
lýði og að eng ar breyt ing ar eða nýj­
ung ar hafi átt sér stað. Þetta er alls
ekki rétt því þó vissu lega megi segja
að um marga sömu gripi sé að ræða
að hluta, hef ur safn ið tek ið mikl­
um breyt ing um og alltaf er ver ið
að setja upp nýj ar smá­ og ör sýn­
ing ar inn í nú ver andi sýn ingu. Þar
má með al ann ars nefna vís ir að Ax­
els búð, sem sett var upp á Byggða­
safn inu þeg ar sú versl un var rif­
in nið ur fyr ir nokkrum árum hér
á neðri Skaga. Þetta dæmi er bara
eitt af mörg um sem finna má hvað
varð ar breyt ing ar sem gerð ar hafa
ver ið á und an förn um árum.
Und ir rit uð starf aði um tíma við
Byggða safn ið og það var al mennt
við kvæð ið hjá því fólki sem kom og
sem far ið var með í leið sögn að þetta
safn væri eitt það allra skemmti leg­
asta sem það hefði heim sótt. Fjöl­
breytn in væri til fyr ir mynd ar, án
þess þó að safn inu væri hólfað of
mik ið nið ur í ein ing ar, held ur væri
flæð ið milli tíma bila/og eða á kveð­
inna at vinnu greina mjög skemmti­
legt. Starfs fólk safns ins á heið ur af
því hversu vel til hef ur tek ist.
Teng ing safns ins og svæð is ins alls
við frekara rann sókn ar­ og vís inda­
starf er bara af hinu góða og vissu­
lega er margt sem má bæta og laga,
en að stór um hluta eru það mark­
aðs mál in sem hafa ver ið í lama­
sessi hvað varð ar að kynna safn ið
bet ur fyr ir al menn ingi. Einnig má
segja að mann afli sé ekki og hafi
ekki ver ið nægj an leg ur við safn­
ið til að það gæti með sóma rækt­
að starf ssvið sitt eins og vilji yf ir­
manna hef ur stað ið til, þar hef ur
strand að á fjár magni. Það má því í
raun segja að þeir starfs menn sem
starf að hafa við safn ið á und an förn­
um árum hafi gert krafta verk við
upp setn ingu á nýj um sýn ing um og
breyt ing um, að þeir hafi þar unn­
ið margra manna verk og það ber
að þakka.
Ingi björg Gests dótt ir, þjóð fræð ing ur
Einn af við burð­
um Vöku daga á Akra nesi var dag­
skrá um Leir ár­ og Beiti staða prent
sem hald in var í Tón bergi 8. nóv­
em ber. Það voru Bóka safn Akra­
ness og Snorra stofa sem stóðu fyr­
ir dag skránni með styrk frá Menn­
ing ar ráði Vest ur lands.
Þetta var stór skemmti leg dag­
skrá þar sem fræði menn greindu
frá rann sókn um sín um á prent­
smiðj unni sem Magn ús Steph en sen
lög mað ur starf rækti á Leir ár görð­
um 1795­1814 en var flutt að Beiti­
stöð um árið 1815 og síð ar í Við­
ey. Sjálf ur fædd ist Magn ús á Leirá
árið 1762 og til heyrði mestu yf ir­
stétt Ís lands á þeim dög um. Á milli
dag skrár liða í Tón bergi skemmti
tón list ar hóp ur inn Rík íní sem kom
mjög á ó vart. Hóp ur inn (sem í
voru bæði börn og full orð ið fólk)
flutti gamla ís lenska tón list á göm­
ul hljóð færi.
Fróð leg ur var sam an burð ur eins
fræði mann anna (Ein ars Hreins son­
ar sagn fræð ings) þar sem hann bar
sam an stöðu fjöl miðla í kring um
alda mót in 1800 við stöðu fjöl miðla
í nú tím an um. Núna hafa menn
rétt mæt ar á hyggj ur af því að fjöl­
miðl ar lendi í hönd um eins manns.
Ná kvæm lega þannig var stað an í
kring um 1800. Í land inu var einn
fjöl mið ill. Það var prent vél. Hún
var stað sett að Leir ár görð um. Allri
fjöl miðl un á Ís landi var stjórn­
að það an. Ein ar velti líka fyr ir sér
hvers vegna Vest ur land varð fyr ir
val inu á þess um tíma. Hvers vegna
var ekki prent vél in fyr ir norð an á
Hól um eða á Suð ur landi? Og hvers
vegna í Leir ársveit inni?
Á heyr end um gafst kost ur á að
koma með fyr ir spurn ir til frum­
mæl enda. Þar vakti sr. Björn Jóns­
son fyrrv. pró fast ur á Akra nesi at­
hygli á því að ekk ert upp lýs inga­
skilti eða minn is varða er að finna
á Leirá sem gæfi veg far end um til
kynna hvað þeir eru stadd ir á mikl­
um sögu stað. Fannst Birni það
greini lega ekki vansa laust. Með al
merkra á bú enda á Leirá má nefna
Magn ús amt mann Gísla son er bjó
þar á ár un um 1745­1766. Er sagt
að hann hafi tek ið Leirá fram yfir
Bessa staði, er hann tók við emb ætti
amt manns. Hann kom á fót vef­
stofu og klæða verk smiðju að Leirá
og fékk þýsk an mann til að veita
henni for stöðu. Einnig hóf hann
rækt un mat jurta á Leirá sem var
nýlunda á þeirri tíð.
Eft ir Magn ús Gísla son bjuggu á
Leirá feðgarn ir Ó laf ur Stef áns son
og Magn ús Steph en sen og það var
einmitt Magn ús Steph en sen sem
stóð fyr ir prent verk inu á sín um
tíma. Þetta voru valda mikl ir menn
og hluti vald anna var að ráða yfir
eina fjöl miðli þess tíma, prent vél­
inni. Steph en sen­ætt in hef ur ver­
ið köll uð Stef án ung ar. Magn ús var
líf ið og sál in í Lands upp fræð ing­
ar fé lag inu sem var stofn að til veita
fersk um straum um út í þjóð líf ið á
erf ið um tím um.
Það vita það e.t.v. fáir en fyrsta
tíma rit ið sem prent að var á ís lensku
(„Minn is verð tíð indi“) var einmitt
prent að í Leir ársveit inni! Þar lét
Magn ús einnig prenta Messu söngs­
og sálma bók sem kom út árið 1801
og var upp nefnd Leir gerð ur. Sama
ár flutti Magn ús Steph en sen inn
org el í sókn ar kirkju sína að Leirá
sem hann lék sjálf ur á við guðs­
þjón ust ur. Talið er að org el Leir­
ár kirkju sé fyrsta org el ið sem til Ís­
lands kom, ef und an er skil ið „org­
el skrifli“ sem til var í Skál holts­
kirkju í byrj un 16. ald ar. Magn ús
gaf einnig út „Ein falt mat reiðslu­
vasa kver fyr ir heldri manna hús­
freyj ur, Leir ár görð um við Leirá,
1800“
Fleiri fræg ir menn hafa set­
ið að Leirá en Stef án ung ar. Jón
Thorodd sen skáld og sýslu mað ur
sat á Leirá frá 1863 til dauða dags.
Þar vann hann m.a. að skáld sögu
sinni, Mað ur og kona.
Kannski ættu í bú ar Hval fjarð­
ar sveit ar að taka á bend ingu sr.
Björns til at hug un ar og í huga hvort
ekki mætti á ein hvern hátt minn­
ast merkr ar sögu Leir ár og Leir ár­
garða þar á staðn um?
Ein ar Örn Thor laci us, Svarf hóli,
Hval fjarð ar sveit
Pennagrein
Gleymd frægð ­ Leirá og Leir ár garð ar í Leir ár sveit
Núna hafa menn rétt mæt ar á hyggj ur
af því að fjöl miðl ar lendi í hönd um eins
manns. Ná kvæm lega þannig var stað an í
kring um 1800. Í land inu var einn fjöl mið ill.
Það var prent vél. Hún var stað sett að Leir ár­
görð um. Allri fjöl miðl un á Ís landi var stjórn­
að það an.“
Pennagrein Pennagrein
Rang færsl ur
í grein um
Byggða safn ið
Und ir rit uð
starf aði um tíma
við Byggða safn­
ið og það var al­
mennt við kvæð­
ið hjá því fólki
sem kom og sem
far ið var með í
leið sögn að þetta
safn væri eitt það
allra skemmti­
leg asta sem það
hefði heim sótt.“
Skemmti leg ir og vel und ir bún ir
tón leik ar barna Vall ar seli
Höfða færð höfð ing leg gjöf
Kon urn ar níu úr Soroptim ista klúbbi Akra ness sem færðu Höfða gjöf á dög un um.