Skessuhorn - 07.01.2009, Síða 19

19 MIÐVIKUDAGUR 7. JANÚAR
Hefð hef ur skap ast fyr ir því að
ára móta predik un Sr. Þor bjarn ar
Hlyns Árna son ar, sókn ar prest og
pró fast ar á Borg hafi ver ið birt í
fyrsta tölu blaði nýs árs. Að þessu
sinn ir fjall ar pró fast ur um stöðu
Ís lend inga þeg ar á kveð in kafla­
skil eru að verða með al þjóð­
ar inn ar í efna hags legu til liti og
hverju við get um breytt. Bend ir
hann á að hin kristna kirkja hef­
ur frá önd verðu boð að jöfn uð og
rétt vísi. Loks fjall ar hann um að
víð ar eru ó veð urs ský á lofti.
Lúk as 13. 6­9.
En hann sagði þeim þessa
dæmisögu: „Mað ur nokk ur átti
fíkju tré gróð ur sett í vín garði sín­
um. Hann kom og leit aði á vaxt ar á
því og fann ekki. Hann sagði þá við
vín garðs mann inn: „Í þrjú ár hef ég
nú kom ið og leit að á vaxt ar á fíkju­
tré þessu og ekki fund ið. Högg það
upp. Hví á það að spilla jörð inni?“
En hann svar aði hon um: „ Herra,
lát það standa enn þetta ár, þar til
ég hef graf ið um það og bor ið að
á burð. Má vera að það beri á vöxt
síð an. Ann ars skaltu höggva það
upp.“
Enn erum við í þess um spor um,
stödd í helgi dóm in um við lok árs.
Fá ein ar stund ir lifa af ár inu sem
er að líða, það hverf ur brátt í ald­
anna skaut. Það er Jesús frá Nasar­
et sem seg ir sög una um fíkju tréð er
guð spjall dags ins geym ir. Tré sem
ekki hef ur bor ið á vöxt líkt og til var
ætl ast; tré sem á að upp höggvast
og hverfa af jörðu. Gefðu því eitt
ár enn, seg ir vín garðs mað ur inn, og
bið ur því vægð ar; enn er von. Það
er ekki erfitt að skilja þessa sögu
bók staf lega. All ir trjá rækt ar menn
gera það að minnsta kosti. Hvert
tré sem upp kemst á Ís landi, jafn vel
krækl ótt og snú ið, er mik ils virði
og það er eit ur í bein um okk ar að
fella tré sem þurfa mikla alúð og
um hyggju svo þau fái lif að og gert
jörð ina betri.
En þetta er dæmi saga. Dæmi­
saga er saga sem tek ur at vik úr dag­
legu lífi og reynslu okk ar ­ not ar
efni sem er afar venju legt og öll­
um auð skil ið, til að flytja er indi,
boð skap, hug mynd eða lífs skoð un.
Sag an af fíkju trénu sem á sér tví­
sýna til vist á því ekki heima í hand­
bók um trjá rækt, held ur vís ar hún
á fram og flyt ur er indi um tím ann
og tæki fær in, vöxt og stöðn un, líf
og dauða. Þetta er saga um af drif
mann anna.
Und ar legt ár er senn að baki.
Meiri breyt ing ar á efna hags um­
hverfi en við höf um áður séð.
Mik ið góð æri snérist í harð inda­
tíma. Það verð ur okk ur öll um eft­
ir minni legt hversu ís lenskt sam fé­
lag var skek ið í und ir stöð um sín um
nú á haust mán uð um. Framund an
er mik il ó vissa. Með al okk ar allra
bær ist ugg ur og ótti, því við vit­
um ekki hversu djúp lægð in verð ur,
hvar botn inn verð ur.
Það er í raun merki legt, stór­
und ar legt að þetta skuli hafa gerst,
því varn að ar orð in voru mörg, ekki
síst er lend is frá. Ís lensk ir fjöl miðl­
ar greindu frá gagn rýnni um fjöll un
um ís lenskt efna hags líf ann að slag­
ið, svo var eins og því væri bara ýtt
út af borð inu með orða vaðli for­
ystu manna fjár mála út rás ar inn ar og
því mið ur ís lenskra ráða manna. Illa
inn rétt að ir og öf und sjúk ir út lend­
ing ar sem höfðu ekk ert fyr ir sér í
rógi og ill mælgi um ís lensk ar pen­
inga hetj ur ­ þannig var um fjöll un­
in af greidd og ekki erfitt að láta ís­
lend inga trúa því.
Þeir sem á hinn bóg inn fylgd­
ust með er lend um fjöl miðlu m og
höfðu ann að val en mátt lausa ís­
lenska fjöl miðla til að leita sér upp­
lýs ing ar, gátu séð að um fjöll un­
in hélt á fram ­ á fram var tal að um
að ís lenskt efna hags líf væri líkt húsi
sem byggt er á sandi og myndi
brátt falla. Á það var ekki hlust að
og stærstu bank ar lands ins rekn­
ir, sem aldrei fyrr, eins og spila víti
með vel þókn un æðstu ráða manna
sem töl uðu á stund um eins og þeir
væru í vinnu hjá gull drengj un um ­
á róð urs ­ og spuna menn þeirra.

Fyr ir tæki koma og fara ­ sum­
um vegn ar vel, önn ur fara í þrot.
Þannig er gang ur at vinnu lífs ins;
en að einka fyr ir tæki geti hrun­
ið með þeim af leið ing um að efna­
hags líf heill ar þjóð ar fari í upp­
nám, ævisparn að ur ráð deild ar fólks
hverfi, ungt fólk fái á sig ó fyr ir séða
skulda klafa, og þjóð in verði skuld­
sett um lang an tíma, vegna fjár­
hættu spila mennsku í út lönd um ­
það er eitt hvað al veg nýtt. Á byrgð
þeirra sem leiddu þetta feigð ar flan
er stór ­ einnig á byrgð stjórn valda
sem reynd ust ekki vand an um vax in
og brugð ust trausti.
Og stjórn mála menn mega nú
hugsa sinn gang vand lega ­ sjá fyr­
ir sér sög una af fíkju trénu. Hvern ig
ætla þeir að horfast í augu við verk
sín og verk leysi? Á sín um tíma ein­
kvæddu þeir bank ana í hend ur vina
sinna, er fengu helstu fjár mála­
stofn an ir lands ins, sam eign þjóð ar­
inn ar, á gjaf verði. Þeir hófust síð an
handa við út rás, gum uðu sig af af­
rek um sín um, sem fólust í því einu
að þeir höfðu að gang að láns fé sem
hægt var að braska með, þenja út
bóluna í ó gagn sæj um við skipt um,
búa til plat verð mæti, og hjúpa allt
blekk ing ar­ og lyga vef. Þeir tóku
sér ó heyri leg ar fjár hæð ir í þókn un,
fyr ir ekki neitt; alla vega var það
ekki arð ur hinna vinn andi handa.
Og svo var allt keyrt í þrot og rík­
is vald ið varð að taka yfir rúst irn ar.
Of ur laun in, lúx uslíf ið, flott ræf ils­
hátt ur inn, hinn súr r ealístíski lífs stíll
pen inga fólks ins ­ allt þetta horfð um
við venju legt fólk á í mik illi undr un.
Og vita skuld hafði þetta líka á hrif á
dóm greind okk ar; hún sljóvg að ist
og það að eiga og spenna og eign ast
varð mark mið í sjálfu sér. Nú súpa
marg ir af því seyð ið, því mið ur að
hafa far ið fram úr sjálf um sér. En
það er svo auð velt þeg ar vel geng ur
að gleyma sér í eft ir sókn eft ir vindi
og trúa því að efn is gæð in séu eini
ham ingju gjaf inn.
Á sama tíma og allt þetta ger ist
og þjóð inni er talið trú um að hún
fari sæl og glöð um gnægt ar lend ur
og stefni á enn meiri vel sæld, veikj­
ast stofn an ir sam fé lags ins sem eiga
að tryggja vel ferð og jöfn uð með al
okk ar. Heil brigð is stofn an ir, skóla­
og mennta kerf ið. Trygg inga kerf ið.
Allt þetta varð út und an í þenslu og
góð æri. Við vor um ekki sam stíga í
góð ær inu; marg ir voru skild ir eft ir,
ó jöfn uð ur jókst, bil ið milli ríkra og
fá tækra stækk aði. Það er ekki und­
ar legt að reið in kraumi víða, jafn vel
heift og hat ur. Sak laus fórn ar lömb
reyna ugg og ótta og vita ekki um
efna leg af drif sín og barna sinna.
Ó viss an, hræðsl an við mögu legt
þrot nag ar og eyði legg ur sál ar frið.
Í þenslu og góð æri hurfu öll skyn­
sam leg mörk og við mið. Gróða­
fíkn in gróf um sig með sér gæsku og
hver hugs aði um sig. Sið ræn við­
horf, krist in gildi áttu ekki upp á
pall borð ið, þóttu held ur ófín í sam­
an burði við þá bless un sem mark­
aðslög mál in áttu að færa. Þessi
stefna hef ur beð ið skip brot. Það sér
hver mað ur. Ó heft mark aðs hyggja
er bölv un hverju sam fé lagi og and­
styggð kristn um sjón ar mið um og
gild um.
Nú er kom inn tími end ur mats.
Við stönd um frammi fyr ir stóru
prófi. Trú verð ug rann sókn á ferl­
um þessa hild ar leiks er brýn og það
er sann gjörn krafa að allt fái að sjá
dags ins ljós og að skulda dag ar komi
yfir þá sem það með réttu verð­
skulda. Mik ið hvíl ir því á stjórn­
völd um að sjá til þess. Reið in er
vond ur veg vís ir og dóm stóll göt­
unn ar dæm ir aldrei rétt. Við þurf­
um að reyna stund sann leik ans til
að skapa frið í sam fé lag inu, ann ars
verð um við sundruð þjóð. Frið ur
og rétt læti verða að fara sam an.
Nú kalla marg ir eft ir nýj um gild­
um, nýj um hug mynd um sem geti
orð ið und ir staða í sam fé lagi okk­
ar. Við þurf um ekki að leita langt.
Við get um hlust að í al vöru á þann
boð skap sem flutt ur hef ur ver ið á
Ís landi um ald ir, linnu laust, en oft
fyr ir lok uð um eyr um, því mið ur,
líkt og dæm in sanna nú.
Krist in kirkja hef ur frá önd verðu
boð að jöfn uð og rétt vísi. Bor ið fram
hug sjón um jafn an rétt allra manna.
Hún hef ur spyrnt fót um við of ríki
valds manna og auð magns. Hún
hef ur minnt á, að það er mæli kvarði
á heil brigði hvers sam fé lags, hvern
hug fólk ber hvert til ann ars ­ þeg­
ar á reyn ir. Ein kenn is merki frum­
kirkj unn ar, hinna fyrstu kristnu
safn aða, var um hyggja og sam staða
og þjón usta við hina veiku og fá­
tæku og gest risni; að sýna veg lyndi
og rausn þeim sem ekk ert eiga og
hafa hef ur alltaf þótt krist in dyggð.
Ná ung inn er ekki til þess að græða
á hon um. Hann stend ur and spæn­
is okk ur svo við fáum þjón að, gef ið
og upp örv að.
En víða eru ó veð urs ský á himni.
Vítt um heim inn eru fórn ar lömb
stríðs á taka, mis rétt is og kúg un ar
sem biðja um lausn und an oki sínu.
Eina ferð ina enn er ráð ist á palest­
ínsku þjóð ina. Ísra els menn, sem
hafa hernumið land henn ar í lið­
lega fjöru tíu ár, láta enn kné fylgja
kviði. Heift ar leg ar á rás ir dynja nú
á Gasa strönd inni. Þar býr lið lega
ein og hálf millj ón manns, varn ar­
laust fólk, á svæði sem er að flat ar­
máli svip að og land ið milli Langár
og Hít ar ár á Mýr um; eitt þétt­
býlasta svæði ver ald ar. Í grimmd
sinni svífst glæpa r ík ið Ísr a el einskis,
og murk ar líf ið mis kunn ar laust úr
sak lausu fólki. Þessi stríðs rekst­
ur og reynd ar öll fram ganga Ísra­
els manna gagn vart palest ínu þjóð­
inni er brot á öll um al þjóða regl­
um og sátt mál um ­ en þeir fara sínu
fram, fyr ir aug um heims ins, dyggi­
lega studd ir af banda rísk um stjórn­
völd um, sem hafa reynd ar sýnt sig
síð ustu árin vera mestu ógn við
heims frið og mann rétt indi sem nú
er uppi. Það er eðli leg krafa að ís­
lensk stjórn völd slíti stjórn mála­
sam starfi við Ísra els ríki og taki sér
skýra stöðu með palest ínsku þjóð­
inni og krefj ist þess að þessu þjóð­
ar morði linni.
Allt hef ur sinn tíma. Og við ára­
mót er tími til að stað næm ast og
hlusta og hugsa. Jóla barn ið mæt­
ir okk ur. Jesús sem Mar ía fæð ir í
heim inn á Bet lehems völl um er lif­
andi Drott inn, sem kem ur og spyr.
Hann spyr spurn inga er ganga inn
að kviku, inn að hjarta rótum. Hver
ert þú og hvern ig hef ur þú far­
ið með það allt sem þér var gef ið?
Hvern ig eru orð þín og verk? Hver
er á vöxt ur iðju þinn ar? Hef ur þú
not að daga þína til að færa birtu
og yl inn í líf ann arra, eða hef ur þú
blás ið yfir myrkri og kvöl?
Hvern ig eru dag ar þín ir og ár?
Þess um spurn ing um þurf um við
að svara ­ ekki á torg um, ­ held­
ur með því að segja satt. Birta okk­
ur um búða laus fyr ir drottni, í allri
fá tækt okk ar svo að drott inn Jesús
fái auðg að líf okk ar og við verð um
ekki of ur seld mis tök um okk ar og
af brot um.
Sag an um fíkju tréð seg ir okk­
ur, að enn er tími, enn er mis kunn
Guðs rík. Mis jöfn erum við sann ar­
lega ­ og mis jafn ir eru dag ar okk ar.
En við erum líkt og fíkju tréð, þurf­
um að hlynn ingu og nær ingu, svo
við fáum lif að og bor ið góð an á vöxt
og horft von glöð fram á veg.
Í bæn, er við leit um drott ins í
hugs un okk ar og orð um, í á kalli, í
nauð um, í lof söng og í gleði, þiggj­
um við það sem hann vill gefa, það
sem hag vöxt ur heims ins get ur ekki
gef ið og eng in geng is fell ing mann­
legra verð mæta get ur frá okk ur tek­
ið. Við meg um þakka af hjarta fyr­
ir að á nýju ári fáum við enn tíma,
einn dag í einu.
Biðj um um vit og dóm greind til
að fara vel með það sem er á okk ar
valdi, svo að dag ar okk ar verði góð­
ir og færi öðr um bless un. Æðru­
leysi til að sætta okk ur við það sem
við fáum ekki breytt og djörf ung til
að vera það sem við telj um rétt ast.
Guði sé lof fyr ir nýtt ár sem hann
gef ur. Guð gefi að við get um unn ið
ljóss ins verk með an dag ur er.
Þor björn Hlyn ur Árna son.
Predik un Sr. Þor bjarn ar Hlyns Árna son ar pró fasts á
Borg í Borg ar nes kirkju á Gaml árs dag 2008
Fimmtudaginn 8. jan.
kl. 19.15
Skallagrímur
Breiðablik