Skessuhorn - 30.01.2013, Side 16

16 MIÐVIKUDAGUR 30. JANÚAR 2013
Mið viku dag inn 23. jan ú ar sl. voru
fjöru tíu ár lið in frá því eld gos hófst
í Heima ey. Þenn an sama dag sett­
umst við nið ur með Trausta Eyj ólfs­
syni á Hvann eyri en hon um er afar
minn is stætt þeg ar hann var vak inn
upp þenn an ör laga ríka morg un og
til kynnt að það væri byrj að að gjósa
í Eyj um, eitt hvað sem eng inn hafði
átt von á enda al mennt talið að
eld stöð in væri kuln uð. Eig in kona
Trausta, Jak obína Jón as dótt ir, börn
þeirra og barna börn bjuggu þá úti
í Eyj um en Trausti hafði yfir vet­
ur inn tek ið að sér tíma bund ið starf
á Hvann eyri. Svo fór að fjöl skyld­
an flutti aldrei aft ur til Eyja held­
ur í lengd ist í Borg ar firð in um þar
sem Trausti gegndi með al ann ars
starfi kenn ara, fé lags mála manns við
Bænda skól ann á Hvann eyri og hús­
varð ar auk þess að vera með hjálp­
ari við Hvann eyr ar kirkju í fjöru tíu
ár, en hann sagði skil ið við síð ast­
talda hlut verk ið um síð ustu ára mót.
Trausti deildi broti úr við burða ríku
lífs hlaupi sínu með blaða manni
Skessu horns. Sjálf ur seg ir hann
lífs hlaup ið hafa ein kennst af því að
tolla hvergi og vaða úr einu í ann­
að.
Slapp of ung ur í skól ann
Trausti er fædd ur 19. febr ú ar árið
1928 í Vest manna eyj um. Það an
flutti hann á samt móð ur sinni að
Rauða felli und ir Eyja fjöll um nokk­
urra mán aða gam all en móð ir hans
fór þó alltaf til Vest manna eyja á
ver tíð. „Þeg ar ég varð sex ára flutt­
um við síð an aft ur til Vest manna­
eyja og þar gekk ég í barna skóla
og gagn fræði skóla. Ég fór þó alltaf
upp að Rauða felli á sumr in og vann
í sveit inni. Á vor in gat ég ekki beð­
ið eft ir að kom ast aft ur í sveit ina en
á haustin var ég síð an aft ur far inn
að hlakka til að fara til Eyja, hitta
vin ina og fara í skól ann. Eft ir á að
hyggja var þetta kannski ekki svo
gott barna upp eldi en Jak obína hef­
ur oft haft orð á því að þarna hafi
ég lært að vaða úr einu í ann að og
tolla hvergi," seg ir Trausti og hlær.
Hann batt mikla tryggð við Rauða­
fell á þess um árum og þar á fjöl­
skyld an nú af drep í litl um sum ar­
bú stað sem hún keypti árið 1998
þeg ar Trausti varð sjö tíu ára.
Sautján ára sótti Trausti um
skóla vist á Hvann eyri. Hann lang­
aði til þess að verða bóndi. „En þar
sem ég hafði aldrei kynnst vetr ar­
störf um bænda var svo margt sem
ég átti ó lært. Ald urs tak mark ið í
skól ann var 18 ár, en það vitn að­
ist ekki um að ég væri of ung ur fyrr
en of seint og þá var ekki hægt að
senda mig heim. Skóla stjór inn var
yf ir leitt mjög strang ur á þessu ald­
ur svið miði og var ekki sátt ur þeg­
ar þetta vitn að ist," rifj ar Trausti
upp. „Á Hvann eyri tók ég gott próf
og vann síð an í eitt ár við skól ann
við ýmis verk efni. Ég var til dæm­
is feng inn til að keyra bíl inn og ná
í vör ur sem komu með Lax fossi því
ég var einn af þeim fáu sem höfðu
bíl próf. Einnig sá ég um að kynda
ofn ana en þá voru hús in öll kynt
með kol um. Það var ekk ert raf­
magn, nema rétt til ljósa, fyrr en
árið 1947 að Anda kíls ár virkj un var
tek in í notk un."
Hófu mjólk ur bú skap
í Eyj um
Að þess um tíma lokn um er þá­
ver andi skóla stjóri Bænda skól­
ans, Run ólf ur Sveins son, ráð inn
til starfa hjá Sand græðslu Ís lands,
sem nú heit ir Land græðsla rík is ins,
og réði Trausta í vinnu. Þau hjón in
byggðu sér því í búð ar hús í Gunn­
ars holti á Rang ár völl um árið 1948.
Eyja hjart að slær hins veg ar fast og
að fá ein um árum liðn um lá leið­
in aft ur til Vest manna eyja. „Til að
byrja með fékk ég vinnu hjá vina­
fólki mínu í frysti húsi í pláss inu og
bjugg um við í leigu hús næði fyrst
um sinn. Nokkru síð ar sáum við
aug lýst an til sölu sum ar bú stað á
Breiða bakka sunn an meg in á eyj­
unni við Stór höfða, nán ast úti í
sveit, sem við keypt um. Bú staðn­
um fylgdi sjö hekt ara land og þarna
var af skap lega fal legt. Mál in þró uð­
ust síð an þannig að við fór um út í
mjólk ur bú skap í Vest manna eyj um.
Þarna var gam all bóndi með kýr og
hann var al veg að gef ast upp á bú­
skapn um enda þurfti þá að hand­
mjólka all ar kýrn ar. Við tók um býl­
ið því á leigu og rák um mjólk ur bú
í fjög ur ár. Þetta var góð ur tími og
við fór um með hálf gerð um sökn uði
frá Breiða bakka."
Líkt og Trausti við ur kenndi í
byrj un spjalls þá hef ur hann sjald­
an toll að lengi á sama stað og árið
1958 flutti fjöl skyld an, sem þá taldi
sjö, í Lóns sveit í Skafta fells sýslu.
Þar fjölg aði í fjöl skyld unni aft ur
um þrjá en Trausti og Jak obína eiga
alls átta börn, fimm stelp ur og þrjá
stráka, og í dag hafa þau vart tölu
á fjölda af kom enda. „Við keypt­
um býli að Lóni og vor um þar með
bú skap í alls tíu ár. Okk ur leið vel
í sveit inni en vanda mál ið var hins
veg ar að í þá daga var eng inn fram­
halds skóli í Aust ur­Skafta fells­
sýslu og þurft um við að senda elstu
krakk ana burt í fram halds skóla að
Skóg um. Það var því bæði dýrt og
leið in legt að þurfa að senda krakk­
ana í burtu í skóla og sam göng ur
enn þá erf ið ar að aust an. Árið 1968
flutt um við því aft ur til Eyja," seg­
ir Trausti.
Á bólakaf í fé lags líf ið
Jak obína var ráð in sem yf ir kokk ur á
Hót el HB þeg ar kom ið var til Eyja
og um mán uði síð ar tók Trausti
við hót el stjórn inni. Hót el eig and­
inn, Helgi Bene dikts son, lést hins
veg ar skömmu síð ar og tóku hjón­
in því rekst ur inn á leigu. „Svo árið
1971 sá ég aug lýsta í blaði nýja
stöðu æsku lýðs full trúa Vest manna­
eyja. Ég sótti um á samt fimm öðr­
um og datt ekki til hug ar að ég
myndi fá starf ið enda þekkti ég til
hinna um sækj end anna. Því varð
ég mjög hissa þeg ar ég frétti að ég
hefði feng ið starf ið," seg ir Trausti
í ein lægni. „Með al þeirra verk efna
sem æsku lýðs full trúi átti að taka að
sér var um sjón með rekstri tveggja
fé lags heim ila í bæn um. Á þess um
tíma var ver ið að inn rétta stór an
leik hús sal í ann að þeirra og þar sem
ég var alltaf þarna á staðn um þá
var ég fljót lega far inn að leika með
leik fé lag inu. Það þótti mér af skap­
lega gam an."
Trausti hellti sér á þess um tíma
á bólakaf í fé lags líf Vest manna­
eyja og auk leik list ar inn ar var hann
einnig far inn að syngja með Sam­
kór Vest manna eyja. „Sum ar ið 1972
fór ég með al ann ars í ó gleym an lega
ferð með Gull fossi til Fær eyja með
kórn um og sung um óper ett una
Meyj ar skemm una eft ir Schubert.
Þá var hún Nanna Eg ils Björns son
sest að í Eyj um og kenndi fólki að
syngja. Um haust ið þeg ar við kom­
um frá Fær eyj um fór um við einnig
til Reykja vík ur og sung um sama
verk á tón leik um á Sel tjarn ar nesi.
Þetta var mik il upp lif un."
Eng inn drep ist enn þá
Haust ið 1972 fékk Trausti síð an
sím hring ingu frá Magn úsi Jóns­
syni skóla stjóra við Bænda skól ann
á Hvann eyri sem sagð ist nauð syn­
lega vanta fólk sem væri vel að sér
í fé lags mál um. Trausti kom því vini
til að stoð ar og réði sig við skól ann
fram á vor. Ekki hefði hann grun að
hvað vet ur inn hefði í för með sér í
Vest manna eyj um en hann sagði
skil ið við eig in konu sína, börn og
barna börn þeg ar hann flutt ist á samt
tveim ur börn um aft ur á Hvann eyri.
„Her mann Helgi son ur minn kom
með mér vest ur og hóf nám við
barna skól ann og Hild ur dótt ir mín
fór að vinna á Land síma stöð inni á
Hvann eyri. Við fór um síð an aft ur
til Vest manna eyja yfir jól og ára­
mót og vor um því ný kom in aft ur
á Hvann eyri þenn an dag, 23. jan ú­
ar, þeg ar gos ið hófst. Þann morg un
klukk an hálf sjö bank aði pilt ur upp
hjá mér og spurði hvort ég væri ekki
vak andi. „Það er byrj að að gjósa
í Vest manna eyj um en það hef ur
eng inn drep ist enn þá," sagði hann.
Hann gat ver ið svo lít ið glanna leg­
ur í tali en var sjálf sagt að reyna að
hug hreysta mig því hann vissi að ég
ætti fjöl skyldu í Eyj um. Ég ætl aði
ekki að trúa þessu í fyrstu en þeg­
ar ég opn aði fyr ir út varp ið var Jón
Múli frétta mað ur rétt í því að byrja
að flytja ít ar lega frétt af gos inu. Að­
stand end um var með al ann ars bent
á að hafa sam band við Þor láks höfn
en ég náði ekki sam bandi við Jak­
obínu strax. Síð ar frétti ég að það
hafði skap ast hálf gerð ur glund roði
með al barn anna því fjöl skyld an
tvístrað ist og fór ekki öll í sama bát­
inn frá Eyj um. En það var blíð skap­
ar veð ur og allt gekk vel. Nokkru
síð ar kom ná granni minn, Magn ús
Ósk ars son, til mín með stór an bíl
og sagði: „ Trausti, nú sæk ir þú fólk­
ið þitt suð ur." Sem ég og gerði."
Fór til Eyja í
upp hafi goss
Trausti rifj aði upp fyr ir blaða­
manni hversu heppn ir Eyja menn
voru þessa ör laga ríku nótt. Sprung­
an hafði mynd ast aust an við bæ inn
og fyrstu tvær næt urn ar skemmd­
ist nán ast ekki neitt í bæn um. Þá
hafi sleg ið í dúna logn rétt um mið­
nætti en dag inn áður hafi ver­
ið mik ið slag viðri og því all ir bát­
ar í höfn. Trausti sagð ist viss um að
eng ill hafi vak að yfir Eyja mönn um
þessa ör laga nótt. „Magn ús skóla­
stjóri á Hvann eyri átti sjálf ur for­
eldra í Eyj um og hafði hann sam­
band við land bún að ar ráðu neyt ið
og redd aði okk ur tveim ur fari til
Vest manna eyja. Við þurft um að fá
sér staka passa til að mega fara út í
eyj ar. Þetta var líkt og á stríðs tím­
um," seg ir Trausti.
Hann fór því á samt fleir um til
Eyja fjórðu gosn ótt ina og náði í
búslóð fjöl skyld unn ar sem var þá
í leigu hús næði ná lægt gossprung­
unni og færði í hús sem þau voru að
byggja vest ar í bæn um. Trausti við­
ur kenn ir að hann hafi ver ið nokk­
uð ugg andi yfir þessu öllu sam an.
„Þeg ar við lent um í Vest manna­
eyj um var ör lít il gola úr austri og
við þökk uð um fyr ir að það var ekki
rign ing. Ég fór inn í ó læst hús ið
okk ar og stóð einn í því að tína öll
verð mæti ofan í kassa. Síð an kom
mað ur og lán aði mér trakt or með
hey vagni til að ferja dót ið."
Spaugi leg sjón á
Reykja vík ur flug velli
„Dag inn eft ir hjálp aði ég til við
að koma öllu fé í land en þá voru
á bil inu sjö til átta hund ruð kind­
ur í Eyj um. Am er íski her inn kom
með tvær vél ar og ætl aði að fara
Hef ver ið lukk unn ar pamfíll í þessu lífi
Seg ir Trausti Eyj ólfs son á Hvann eyri
Trausti Eyj ólfs son á Hvann eyri.
Breiða bakki í Vest manna eyj um. Vest manna eyj ar eft ir gos ið.
Hér er Trausti á samt mál verki sem hann gerði af tveim ur yngstu
son um sín um úti í Vest manna eyj um.