Vísbending - 22.10.2012, Síða 2

2 V Í S B E N D I N G • 4 2 T B L 2 0 1 2
vegna verðbólguóvissu sé ekkert. Slíkan
samanburð er vitanlega ekki unnt að gera
fyrr en eftir á, en hér er útreikningurinn
gerður á grundvelli samanburðar á ávöxtun
fimm ára óverðtryggðs ríkisbréfs og
verðtryggðs ríkisskuldabréfs. Niðurstaðan
er birt á mynd 2. Tímasetningar á
myndinni eru svolítið flóknar. Láréttur
ás sýnir hvenær fimm ára skuldabréf er
keypt. Tímasetningarnar jan. 2003 og
sept. 2012 eru nákvæmlega 5 árum síðar
en sýnt er á lárétta ásnum. Svo tekið sé
dæmi varðandi túlkun upplýsinganna
var þess vænst í sept. 2007 (sjá láréttan
Ónákvæmni í verðbólguspám
Verðbólga er þrálátt vandamál á Íslandi. Frá árinu 1900 hefur verðbólgan verið að meðaltali um
11% á ári. Eftir 1970 hefur verðbólgan
að meðaltali verið um 18% en um 5%
síðan 1990. Þannig hefur verðbólga þrátt
fyrir allt verið tiltölulega lítil í sögulegu
samhengi síðustu tvo áratugina, jafnvel
síðustu ár. Mynd 1 sýnir þróun verðbólgu
hérlendis síðan 1900.
Söguleg þróun verðbólgu gefur tilefni til
þess að velta vöngum yfir samhengi lengri
tíma ávöxtunar óverðtryggðra skuldabréfa,
verð bólgu markmiðs Seðlabankans og
ávöxtunar viðmiðs lífeyrissjóða vegna
óverð tryggðra skuldabréfafjárfestinga. Slík
skoðun er tímabær vegna aukins vægis
óverðtryggðra skulda bréfa í eignasöfnum
lífeyrissjóðanna og hug mynda um að
auka hlut óverðtryggðrar fjár mögnunar
í lántökum Íbúðalánasjóðs. Eins og sjá
má í töflu 1 nam eign lífeyris sjóða í
skuldabréfum Íbúðalánasjóðs rúmlega kr.
612 ma. í lok ágúst 2012. Skv. skýrslum
Íbúðalána sjóðs eiga lífeyrissjóðir um 62%
af útgefnum íbúðabréfum.
Taflan sýnir að vægi óverðtryggðra
skulda bréfa í eignasöfnum lífeyrissjóða
hefur aukist nokkuð undanfarin ár,
mestmegnis vegna kaupa á ríkisbréfum
og nú er vægi óverðtryggðra skuldabréfa
rúmlega 8,5% af eignum sjóðanna.
Skuldabréf og vænt
verðbólga
Ávöxtunarkrafa óverðtryggðra skuldabréfa
er hærri en verðtryggðra sem nemur væntri
verðbólgu auk álags vegna verðbólguóvissu,
skv. hagfræðikenningum. Sögulegur
saman burður á vöxtum verðtryggðra og
óverð tryggðra bankaútlána ber slíkt með
sér, en hvernig hefur ávöxtun óverðtryggðra
skulda bréfa verið í samanburði við
verðtryggð? Ein leið til að skoða það er að
bera saman þá væntu verðbólgu sem fólgin
er í ávöxtun óverðtryggðra skuldabréfa
(e. breakeven inflation) að gefinni þeirri
forsendu að vænt raun ávöxtun sé sú
sama við þá fjárfestingu og verðtryggðra
skuldabréfa. Er þá gert ráð fyrir að álag
Mynd 1: Verðbólga á Íslandi 1900-2012
Tafla: Eignasafn lífeyrissjóða 2009-12
Heimild: Hagstofa Íslands
㈀　　㤀 ㈀　㄀　 ㈀　㄀㄀ ㈀　㄀㈀ⴀ㠀
㄀㘀㈀ 㔀㈀㤀 ㄀㔀㠀 㘀㐀㐀 ㄀㔀㜀 ㌀　㠀 ㄀㔀㠀 㜀㘀㤀
㜀　 㜀㤀㈀ ㄀　　 㘀㐀㌀ ㄀㘀㐀 ㌀㘀㐀 ㈀㄀㠀 　㘀㄀
匀 欀甀氀搀愀戀爀昀 팀瘀攀爀琀爀礀最最 ㄀　㄀ 㔀㐀㈀ ㄀㈀㜀 ㌀㠀㔀 ㄀㜀㄀ 㤀㔀㌀ ㄀㤀㐀 ㈀㈀㈀
   ︀⸀愀 ⸀ 刀 䤀䬀 䈀 㔀㜀 㤀㌀㠀 㜀㜀 ㌀㤀㈀ ㄀㈀㌀ 㜀㔀　 ㄀㐀㜀 㐀㤀㠀
嘀攀爀琀爀礀最最 㤀㘀㔀 㜀㠀　 ㄀ ㄀㄀㄀ 㐀㌀　 ㄀ ㄀㠀㠀 㘀㠀㘀 ㄀ ㈀㌀㤀 ㈀㄀㜀
   ︀⸀愀 ⸀ 촀䰀 匀 㐀㈀㈀ 㔀　㔀 㔀㘀㌀ ㄀㠀㘀 㘀　㄀ 㜀㤀㐀 㘀㄀㈀ 㠀㌀㘀
䜀攀渀最椀猀 戀甀渀搀椀 䠀氀甀琀愀戀爀昀 㐀㘀㠀 ㈀㠀㔀 㐀㈀㔀 ㄀㄀㔀 㐀㌀㔀 ㄀㔀㄀ 㐀㘀㐀 㘀㤀㈀
匀 欀甀氀搀愀戀爀昀 㘀㄀ 㜀㤀㤀 㐀㔀 㠀㔀㘀 ㌀㌀ 㘀㘀　 ㌀㌀ ㄀㄀㤀
䄀昀氀攀椀甀猀 愀洀渀椀渀最愀爀 ⴀ㘀㤀 㘀㤀㐀 ⴀ㜀㈀ ㄀㘀㔀 ⴀ㘀　 ㄀㘀㈀ ⴀ㐀㐀 㤀㔀㠀
䄀爀愀爀 攀椀最渀椀爀 ㄀㌀ 㘀㤀㄀ ㄀㈀ 㘀　㤀 㘀 㠀㠀㤀 ㄀ 㘀　㐀
匀 愀洀琀愀氀猀 ㄀ 㜀㜀㐀 㜀㈀㌀ ㄀ 㤀　㤀 㔀㄀㜀 ㈀ 　㤀㜀 㠀㐀㠀 ㈀ ㈀㘀㐀 㜀㈀㘀
㈀　　㤀 ㈀　㄀　 ㈀　㄀㄀ ㈀　㄀㈀ⴀ㠀
㤀⸀㈀─ 㠀⸀㌀─ 㜀⸀㔀─ 㜀⸀　─
㐀⸀　─ 㔀⸀㌀─ 㜀⸀㠀─ 㤀⸀㘀─
匀 欀甀氀搀愀戀爀昀 팀瘀攀爀琀爀礀最最 㔀⸀㜀─ 㘀⸀㜀─ 㠀⸀㈀─ 㠀⸀㘀─
   ︀⸀愀 ⸀ 刀 䤀䬀 䈀 ㌀⸀㌀─ 㐀⸀㄀─ 㔀⸀㤀─ 㘀⸀㔀─
嘀攀爀琀爀礀最最 㔀㐀⸀㐀─ 㔀㠀⸀㈀─ 㔀㘀⸀㜀─ 㔀㐀⸀㜀─
   ︀⸀愀 ⸀ 촀䰀 匀 ㈀㌀⸀㠀─ ㈀㤀⸀㔀─ ㈀㠀⸀㜀─ ㈀㜀⸀㄀─
䜀攀渀最椀猀 戀甀渀搀椀 䠀氀甀琀愀戀爀昀 ㈀㘀⸀㐀─ ㈀㈀⸀㌀─ ㈀　⸀㜀─ ㈀　⸀㔀─
匀 欀甀氀搀愀戀爀昀 ㌀⸀㔀─ ㈀⸀㐀─ ㄀⸀㘀─ ㄀⸀㔀─
䄀昀氀攀椀甀猀 愀洀渀椀渀最愀爀 ⴀ㌀⸀㤀─ ⴀ㌀⸀㠀─ ⴀ㈀⸀㤀─ ⴀ㈀⸀　─
䄀爀愀爀 攀椀最渀椀爀 　⸀㠀─ 　⸀㜀─ 　⸀㌀─ 　⸀㄀─
匀 愀洀琀愀氀猀 ㄀　　⸀　─ ㄀　　⸀　─ ㄀　　⸀　─ ㄀　　⸀　─
촀猀 氀⸀ 栀氀甀琀愀戀爀昀 漀最 栀氀甀琀愀戀爀昀愀猀 樀椀爀
匀 樀甀爀 漀最 戀愀渀欀愀椀渀渀猀 琀 甀爀
匀 樀甀爀 漀最 戀愀渀欀愀椀渀渀猀 琀 甀爀
촀猀 氀⸀ 栀氀甀琀愀戀爀昀 漀最 栀氀甀琀愀戀爀昀愀猀 樀椀爀
䔀 椀最渀愀昀氀漀欀欀甀爀Ⰰ 昀樀爀栀 椀爀  洀⸀欀爀⸀
䔀 椀最渀愀昀氀漀欀欀甀爀Ⰰ 栀氀甀琀昀愀 氀氀猀 氀⸀ 猀 欀椀瀀琀椀渀最
Heimild: Seðlabanki Íslands, Lánamál og áætlanir Analytica ehf.
Yngvi Harðarson
Hagfræðingur
Verðbólgumarkmið og ávöxtunarviðmið lífeyrissjóða