Vísbending - 25.03.2013, Blaðsíða 4

4 V Í S B E N D I N G • 1 2 T B L 2 0 1 3
Aðrir sálmar
Alvarleg atlaga
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Jóhannesson
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík.
Sími: 512 7575.
Net fang: visbending@heimur.is.
Prentun: Heimur. Upp lag: 700 eintök.
Öll réttindi áskil in. © Ritið má ekki afrita
án leyfis út gef anda.
Nýlega birti sérstakur saksóknari ákæru á hendur nokkrum stjórnendum í íslenskum bönk-
um fyrir markaðsmisnotkun. Samkvæmt
kærunni var stór hluti af viðskiptum
á hlutabréfamarkaði með hlutabréf í
Kaupþingi og Landsbankanum keyptur
fyrir eigin reikning bankanna. Með
atferli sínu hefðu hinir ákærðu leynt
raunverulegri stöðu á markaði. En fór
þessi aðgerð þeirra svo leynt?
Öllu handstýrt
Þann 31. ágúst 2007 birtist eftirfarandi
pistill í Vísbendingu: „Það vakti athygli
hve hratt hlutabréfavísitalan var að ná sér
á strik hér á landi eftir áföllin fyrir miðjan
mánuðinn. Eftir mikið hrap reis vísitalan
aftur eins og ekkert hefði í skorist. Í stað
þess að fara varlega af stað, eins og full
ástæða virðist hafa verið til eftir hræringar
á mörkuðum víða um heim, létu menn
eins og engar áhyggjur þyrfti að hafa
og aðeins hefði verið um lítilfjörlegan
hiksta að ræða. Þeim mun ríkari var
ástæðan til varfærni að boginn hefur verið
hátt spenntur hér á landi og hækkun á
markaði mjög úr takti við það sem hefur
gerst alls staðar annars staðar í heiminum.
Raunávöxtun af því tagi sem sést hefur á
íslenska hlutabréfamarkaðinum undan-
farin ár getur hreinlega ekki staðist. Hvers
vegna hækkaði vísitalan þá um 10% á
tæpri viku?
Höfundur þessa dálks hitti fyrir
nokkrum dögum einn mesta sérfræðing
um markaði hér á landi og hann var ekki
í neinum vafa um hvað væri að gerast:
Þessu er öllu saman handstýrt. Með öðrum
orðum þá er það ekki venjulegt framboð
og eftirspurn sem ræður verði hlutabréfa
heldur halda menn því uppi með því að
vera með falska eftirspurn.
Í flestum hlutafélögum hérlendis, ef
ekki öllum, er framboð flesta daga ekki
meira en svo að þeir sem hagsmuna eiga
að gæta geta fjármagnað kaupin. Það er
ekki nema þegar örvænting grípur um sig
á markaðinum að fjármagnið þrýtur og
menn verða að lækka verð. Hagsmunir
kaupendanna af því að verðið sé hátt eru
augljósir. Nær öll kaup eru mikið skuld-
sett og hlutabréfin sjálf eru sett að veði.
Ef verð á þeim lækkar rýrnar veðið og
bankinn grípur til ráðstafana. Send eru
út hraðbréf í ábyrgðarpósti um að menn
Markaðsmisnotkun
fyrir opnum tjöldum
verði að setja meiri tryggingar fyrir lánum
en áður. Þeir sem ekki vilja lenda í slíku
hafa því mikla hagsmuni af því að verðið
sé hátt. Menn kaupa ekki bréfin sjálfir í
eigin nafni heldur láta ótengda sjóði sem
þeir hafa áhrif á sjá um kaupin. Þetta þarf
ekki að vera slæmt því að oft hefur sýnt
sig að þegar stór hluti í félögum er seldur
hefur verðið verið þetta „markaðsverð.“
Hættan er sú að verðið verði slitið úr
öllum tengslum við raunveruleikann og
menn komist í þrot með fjármagn. Þá er
voðinn vís.“

Hagsmunir eigenda
Í ákærunni segir: „Landsbankinn, sem
útgefandi hlutabréfanna, hafði ríka
hagsmuni af því að verð hlutabréfa í
bank anum héldist sem hæst, þar sem
hátt hlutabréfaverð var til þess fallið
að hafa jákvæð áhrif á ímynd bankans
gagnvart almenningi sem traustri og
trúverðugri fjármálastofnun. Þá var hátt
hlutabréfaverð einnig líklegt til að laða
að nýja fjárfesta og viðskiptavini og hafa
jákvæð áhrif í samskiptum bankans við
lánveitendur. Auk þess tók Landsbankinn
í miklum mæli veð í eigin hlutabréfum
sem tryggingu fyrir endurgreiðslu lána
bankana til viðskiptavina.
Lækkandi hlutabréfaverð var því
til þess fallið að hafa neikvæð áhrif á
gæði útlánasafns bankans og versnandi
tryggingastaða útlána gat skapað aukna
afskriftaþörf sem rýrt hefði afkomu
bankans verulega og jafnframt haft
mikil áhrif á eiginfjárhlutfall bankans.
Hagsmunir stærsta hluthafa bankans,
Samsonar eignarhaldsfélags ehf., og
eigenda félagsins af hlutabréfaverði Lands-
bankans voru einnig verulegir þar sem
meirihluti hlutabréfa Samsonar eignar-
haldsfélags ehf. í Landsbankanum var
veðsettur til tryggingar á endurgreiðslu
skulda félagsins hjá innlendum og erlend-
um lánastofnunum.“
Síðar stendur: „Í utanþings viðskipt-
unum var viðskiptavinum Landsbankans í
flestum tilvikum boðið að kaupa hlutabréf
í Landsbankanum gegn fullri fjármögnun
bankans og að jafnaði aðeins gerð krafa
um veð í hinum seldu hlutabréfum
til tryggingar endurgreiðslu lánsins.
Markaðsáhætta kaupenda af kaupum á
hlutabréfunum var því engin en þess í
stað sat Landsbankinn uppi með hana.“
Óvenjulegur glæpur var framinn nýlega og munu engin dæmi vera
um að sambærilegt afbrot. Opinberlega
var fyrst upplýst um þetta alvarlega atferli
með eftirfarandi tilkynningu:
„Að gefnu tilefni vill stjórn
SAMSTÖÐU flokks lýðræðis og velferðar
taka fram að flokkurinn mun hvorki
bjóða fram í komandi kosningum né
lýsa yfir stuðningi við önnur framboð.
Stjórn SAMSTÖÐU harmar hvernig
frambjóðendur annarra flokka beita
blekkingum til að ná til sín stuðningsfólki,
stefnu og lausnum flokka eins og
SAMSTÖÐU.“
Undir tilkynninguna rita sjö
stjórnarmenn í SAMSTÖÐU (en hluti af
þýfinu mun vera, að öllum lágstöfum úr
nafni hreyfingarinnar var rænt). Sérstakur
saksóknari sagði Vísbendingu að rannsókn
væri á frumstigi, en það bæri auðvitað
að líta mjög alvarlegum augum ef einn
flokkur tæki stefnu annars traustataki.
Slíkt kynni að varða við höfundarréttarlög,
en vildi þó benda stjórnmálahreyfingum á
að hyggilegt kynni að vera að skrá stefnu
sína og lausnir sem sérstakt vörumerki, til
þess að þau verði sem allra best varin.
Ríkislögreglustjóri hefur hneppt
stuðningsmenn SAMSTÖÐU í gæslu-
varð hald til þess að vernda þá fyrir blekk-
ingum annarra flokka. Vandinn sem
SAM STAÐA lýsir í yfirlýsingu sinni er þó
ekki bundinn við hana eina.
Samfylkingin (sem grunuð er um að
hafa stolið Sam úr nafni SAMSTÖÐU) er
líka í vanda. Kristófer Már Kristófersson
segir nýlega á bloggi sínu: „Jafnvel Árna
Páli hlýtur að vera ljóst að ástandið er
grafalvarlegt, stór hluti félaga okkar í
gegnum árin hefur gengið til liðs við
önnur framboð og það sem meira er, eru
á framboðslistum. Þú kýst ekki aðra en
sjálfan þig ef þú ert í framboði, nema þú
sért einstakur hálfviti!“
Augljóst er að hér vísar Kristófer til
frambjóðanda sem bauð sig fram til
formanns í Sjálfstæðisflokknum, en hvatti
landsfundarfulltrúa til þess að kjósa sig
ekki.
Sá mun nú leita sér að nýjum flokki,
en óvíst er að nokkur vilji taka upp þetta
frumlega baráttumál meistarans: Kjósum
einhvern annan! bj