Vísbending - 24.06.2013, Page 3

V Í S B E N D I N G 2 5 T B L 2 0 1 3 3
Vandamál til langs tíma
Hagsveiflur og gengissveiflur hylja hins
vegar stærri hættu sem að okkur steðjar
og felst í því að lífskjör hér á landi verði
lakari en hjá nágrannaþjóðunum. Á mynd
5 er sýnd verg landsframleiðsla á hvern
vinn andi mann á Norðurlöndunum og
í Bandaríkjunum. Þar kemur fram að
lífskjör hér á landi hafa dregist aftur úr því
sem gerist í þessum ríkjum. Þau voru verst
á Íslandi árið 2010 m.v. þessi lönd.
Því er mikilvægt að hagsveiflur og
gengis sveiflur dragi ekki athyglina frá því
sem mestu máli skiptir fyrir lífskjör í fram-
tíðinni sem er hagvöxtur til langs tíma.
Lokaorð
Lágt raungengi um þessar mundir er
nauðsynlegt til þess að skapa jákvæðan
viðskiptajöfnuð svo að innlendir aðilar
geti staðið í skilum með erlend lán. Sú
krepputilfinning sem landsmenn finna
fyrir um þessar mundir er því nauðsyn-
leg og í raun heilbrigðismerki á meðan
erlend lán7 eru greidd niður. En ef stjórn-
mála menn bregðast við með því að auka
innlenda eftirspurn – af því að þeir
halda að það sé kreppa í þeim skilningi
að framleiðsla sé of lítil – verður það til
þess að minnka viðskiptaafgang og veikja
gengi krónunnar enn frekar.
Mikilvægt er að innlend stjórnvöld
efni ekki til lánsfjárveislu þegar aðstæður
batna á erlendum mörkuðum þótt slíku
yrði án efa fagnað mjög hér innan lands.
Betra væri að þau reyndu að útskýra af
hverju lífskjör eru ekki eins góð um þessar
mundir og fólk væntir vegna afborgana af
erlendum lánum.
Jafnframt er afar mikilvægt að efla
hagvöxt til langs tíma til þess að lífskjör
verði ekki lakari hérlendis en í þeim
löndum sem við berum okkur saman
við. Hér skiptir mestu máli að gera að-
stæður sem bestar fyrir frumkvöðla og
ný fyrirtæki: Efla frjáls viðskipti, frjálsar
fjármagnshreyfingar, stuðla að stöðugu
gengi og vöxtum, móta skýrt lagaumhverfi
og eðlilegt aðgengi að fjármagni í
viðskiptabönkum. Jafnframt verði horfið
af braut náinna tengsla stjórnmála og
viðskiptalífs (e. crony capitalism) sem
hefur háð framþróun hér á landi í áratugi.
Heimildir
1 Sjá www.hagstofa.is.
2 Fjámagnsinnflæði jók verga
landsframleiðslu með því að auka hagnað
í bankastarfsemi, auka launagreiðslur
fjármálastofnana og með því að örva
innflutningsverslun.
3 Í Bandaríkjunum er starfandi nefnd
á vegum National Bureau of Economic
Research (NBER) sem tímasetur upphaf
og endi niðursveiflu og uppsveiflu
í hagkerfi Bandaríkjanna. Nefndin
skilgreinir kreppu sem almennan
samdrátt efnahagsstarfsemi sem varir í
meira en fáeina mánuði og kemur yfirleitt
fram í tölum um verga landsframleiðslu,
atvinnu, iðnaðarframleiðslu og veltu i
heildsölu og smásölu.
4 Sjá enn fremur ritgerð Bjarna G.
Einarssonar, Guðjóns Emilssonar,
Svövu J. Haraldsdóttur, Þórarins G.
Péturssonar og Rósu B. Sveinsdóttur
„On our own? The Icelandic business
cycle in an international context,“
Working Paper No. 63, Seðlabanki
Íslands, um tímasetningu á niðursveiflum
og uppsveiflum hér á landi.
5 Jafnaður með Hodrick-Prescott síu.
6 Taflan hér á eftir (sjá bls. 4) hefur að
geyma mat á jöfnu þar sem raungengi
og VLF eru notuð til þess að útskýra
breytingar á rekstrarafgangi ríkissjóðs:
Mynd 4.1: Hlutfallslegar breytingar
verðlags og nafngengis
Mynd 4.2: Verg landsframleiðsla á hvern
vinnandi mann
Heimild: Penn World Tables
Myndin sýnir breytingu meðaltals vísitölu neysluverðs og gengisvísitölu.
Heimild: Hagstofan og Seðlabanki Íslands
framhald á bls. 4