Vísbending - 01.07.2013, Blaðsíða 4

4 V Í S B E N D I N G • 2 6 T B L 2 0 1 3
Aðrir sálmar
Sömu sálmar endurteknir
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Jóhannesson
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík.
Sími: 512 7575.
Net fang: visbending@heimur.is.
Prentun: Heimur. Upp lag: 700 eintök.
Öll réttindi áskil in. © Ritið má ekki afrita
án leyfis út gef anda.
Spakmæli frá fyrsta áratug Annarra sálma.
1995 Um heimsmeistaramótið í
handbolta: Hverjir klikkuðu? Um það eru
bæði hótelhaldarar, skipuleggjendur og
miðasalar sammála: Það voru hinir.
1996 Vísbending styður þá ákvörðun
verðandi forseta að ræða ekki við fjölmiðla.
1997 Um hinn nýja athafnamann:
Reksturinn gengur í raun vel, en hins
vegar eru íslensk stjórnvöld ótrúlega
skammsýn í fyrirgreiðslu. Bankar lána ekki
á eðlilegum kjörum og þeir sem fyrir voru á
markaðinum beita bolabrögðum.
1998 Um kvótann: Sá sem selur núna
hagnast meira en nágrannar hans þola.
2000 Vitur maður sagði: „Gerðu það
sem gera þarf, gerðu það vel og láttu aðra
vita af því.“
2000 Alvöru töffari þarf hins vegar
ekki svona aðferðir, hann riftir einfaldlega
samningum þegar honum sýnist og segir
svo: Stefndu mér ef þú þorir.
2001 Um skýrslu Samkeppnis stofnunar:
Vafasamt er að á einum stað hafi áður
komið fram jafnyfirgripsmikil vanþekking á
íslensku efnahagslífi.
2001 Hvað er að axla ábyrgð? Eiga allir
að segja af sér embættum, ef einhverjum
í kringum þá verður eitthvað á? Er það
ábyrgari afstaða en að vinna að því að koma
í veg fyrir að slíkt gerist í framtíðinni?
2002 Um daginn var einn helsti
viðskiptajöfur landsins spurður að því
hvernig hann færi að því að sveifla út
greiðslu í hlutabréfakaup svo milljörðum
skipti. Svarið var einfalt: „Með eigin fé og
lánsfé.“ Fréttamaðurinn varð orðlaus af
hrifningu.
2002 Grunsemdir hafa vaknað um
að ákveðnir aðilar noti aðra sem leppa.
Auðvitað er það sérstætt þegar menn sem
ekkert eiga eru allt í einu orðnir eigendur
stórfyrirtækja.
2003 Stór hópur manna virðist telja að
virðing og traust sé eins og hver önnur vara
sem gangi kaupum og sölum.
2004 Nú er kominn stór hópur manna
sem hefur litlar áhyggjur af því að orð skuli
standa. Þeir telja sig ekki vera óheiðarlega
menn, eru oftast kurteisir, skipulegir í
vinnubrögðum og bjóða af sér góðan
þokka, en hafa einfaldlega enga tilfinningu
fyrir því hvað er rétt og hvað rangt.
bj
haldið. Engum duldist að slæm tíðindi voru
í uppsiglingu. Þegar þetta er skrifað eru
áhrif af lögunum sem sett voru í kjölfarið
enn ekki komin fram. Ástandið minnir
á yfirvofandi hernaðaraðgerð. Vandinn
er sá að menn vita ekki nákvæmlega hver
óvinurinn er eða hvaða vopn menn hafa til
þess að berjast við hann.

2009-2013 Tilraun til endur-
reisnar
2009 29. tbl. Ritstjóri Benedikt Jóhannesson
Icesave-málið er erfiðasta úrlausnarefnið.
Tortryggnin sem hefur komið upp vegna
samningaferlisins sýnir að samningar af
þessu tagi eru ekki flokkspólitískir. Stjórnar-
andstöðunni var haldið frá samningunum
og reyndar gerði fjármála ráðherra það
flokkspólitískt með því að skipa samherja
sinn formann nefndarinnar.
Enginn samningur um þetta dapurlega
mál hefði valdið hrifningu en margt
bendir til þess að viðsemjendur hafi neytt
aflsmunar. Það er að minnsta kosti skoðun
ritstjóra Financial Times. Málið þarf hins
vegar að leysast. Hugmynd Þorsteins
Pálssonar um að forsætisráðherra freisti þess
að höggva á hnútinn með starfsbræðrum
sínum frá Hollandi og Bretlandi er kannski
eina leiðin til þess að leysa vandann á
skömmum tíma.
Augljóslega þarf að halda áfram að vinna
að þeim málum sem hér að framan eru
nefnd. Kannski springur stjórnin á einhverju
þeirra, sennilega þá ríkisfjármálunum. Ekki
vegna þess að formenn stjórnarflokkanna
skorti vilja heldur virðast þeir ekki hafa aga
yfir samflokksmönnum sínum. Einkum
virðist þingflokkur VG hafa litla hugmynd
um það hvernig eigi að vera í ríkisstjórn.

2010 23. tbl. Ritstjóri Benedikt Jóhannesson
Útlitið er ekki gott því að á liðnu ári
fluttu fleiri frá Íslandi nokkru sinni áður
allt frá flutningunum miklu til Ameríku
um 1880. Margt bendir til þess að nokkur
helstu fyrirtæki landsins séu að flytjast úr
landi. Forstjórar Actavis, Marels og Össurar
búa nú í útlöndum og smám saman munu
höfuðstöðvar og loks heimilisfesti flytja frá
Íslandi, ef aðstæður hér á landi verða sífellt
verri hér en erlendis.
2011 17. tbl. Ritstjóri Benedikt Jóhannesson
Ein af lexíum af hruninu hefði átt að
vera að sígandi lukka sé best. Ef menn
ætli sér að ná raunverulegum árangri verði
að skapa fyrir því forsendur. Forsendur
fyrir launahækkunum eru að vinnuafl
afkasti meiru en áður. Þetta getur gerst
með því að færri vinni verkin en áður,
eða framleiðsla verði meiri. Ef eftirspurn
breytist ekki er fyrri lausnin uppskrift að
atvinnuleysi. Reynslan bendir til þess að
kaupmáttaraukning umfram eitt til eitt og
hálft prósent á ári sé ekki raunhæf til lengdar.
Þegar kaupmáttur hafði aukist um 50% á
tólf árum undir stjórn Sjálfstæðisflokksins
hefði það átt að vera sterk vísbending um
að eitthvað yrði að gefa eftir. Það jafngildir
tæplega 3,5% aukningu á ári og á þessum
árum varð engin sú bylting sem réttlætti
svo mikla hækkun kaupmáttar. Jafnvel eftir
hrunið var árleg kaupmáttaraukning frá
1995 nærri 1,8% sem þykir mikið yfir svo
langt tímabil.
2012 45. tbl. Ritstjóri Benedikt Jóhannesson
Sanngirnisrök mæla með því að reynt
verði að leysa vanda þeirra sem skulda mest
með því að lækka greiðslubyrði. Þeim sem
skulda meira í húsum sínum en þeir eiga
verði leyft að skila húslyklunum og vera
þannig lausir allra mála. Skynsemisrök
mæla með því að horft sé heildstætt á
þennan vanda því að þjóðfélagið líður
fyrir hann. Hann verður aldrei minnkaður
ókeypis og eiginfjárvandinn aldrei bættur
að fullu.
Á það ber þó að líta að þegar ríkið ákvað
að tryggja innistæður í bönkunum talaði
enginn um það hver ætti að borga. Hver
greiddi fyrir gjaldþrot útrásarvíkinga upp
á tugi eða hundruð milljarða króna? Allt
gerist slíkt með eignatilfærslum, frá þeim
sem eiga til hinna sem skulda. Ef ríkið tekur
á sig að lækka skuldir hækkar það skatta í
framtíðinni. En hinu má ekki gleyma að
vanskil hafa aukist og í mörgum tilvikum
væri lækkun lána aðeins viðurkenning á
þegar orðnum hlut. Lánardrottnar væru
bara að viðurkenna staðreyndir.
2013 1. tbl. Ritstjóri Benedikt Jóhannesson
Efnahagsvandi Íslendinga er tvíþættur:
Til skamms tíma þurfa þeir að leysa það sem
blasir við. Annars vegar eru ríkið, fyrirtækin
og einstaklingar enn allt of skuldug. Hins
vegar eru hér gjaldeyrishöft sem þýða að
íslensk fyrirtæki og almenningur hafa
minni tækifæri en fyrirtæki og einstaklingar
í samkeppnislöndunum.
Langtímavandinn er aftur á móti miklu
erfiðari við að eiga. Hann felst í því að
hér er undirliggjandi meiri óstöðugleiki
í efnahagslífinu og hægari hagvöxtur en í
flestum öðrum löndum sem við viljum bera
okkur saman við. Þessi vandi ætti að vera
aðalviðfangsefni íslenskra stjórnmálamanna
næstu árin, en flestir þeirra virðast hafa
lítinn áhuga á að takast á við hann, a.m.k
ber lítið á hugmyndum um langtímastefnu
sem leiðir til þess að Íslendingar búi við
sömu kjör og íbúar nágrannalandanna.