Listin að lifa - 01.06.2010, Blaðsíða 30

skák í fordyrinu heima hjá henni. Skákin truflaðist
þegar inn kom glæsilegt og veislubúið fólk, foreldrar
hennar. Sumarið eftir fór hún til Kaupmannahafnar
í ballett en ég fór á síld. Til er mikill litteratúr frá
þessu sumri, mikið af bréfum. Það var aðallega ég
sem skrifaði, hún sendi nokkrar kvittanir. Ég hafði
sagt mig úr skóla í 5. bekk, fannst þar lítið gert nema
beygja óreglulegar sagnir á ýmsum tungumálum. Ég
ákvað að mennta mig sjálfur, keypti píanó og æfði
grimmt, stúderaði skák og las íslenskar bókmenntir.
Ég setti saman námsskrá og þetta var fínn skóli. Öðru
hvoru brá ég mér í skólann til að sjá hvort ballerínu
brygði fyrir, sem gerðist stundum.
Sumarið 1957 dundi ógæfan yfir. Ég var vestur
á fjörðum að rétta af staura í kompaníi við Ragnar
nokkum Arnalds. Þá var tilkynnt í útvarpinu að
stelpan hefði farið í fegurðarsamkeppni í Tívolí og í
þokkabót orðið fegurðardrottning íslands. Mér líkaði
þetta stórilla. Ég lagði á mig að ganga langan veg í
símstöðina á Hólmavík til að geta sent skeyti sem í stóð:
Svei attan. Jón Baldvin. Þar með var búið að mestu að
slíta stjómmálasamskiptum. En í upplestrarfríi fyrir
stúdentspróf varð þíða í samskiptum stórveldanna.
Áður hafði Vigdís Finnbogadóttir tekið okkur Ragnar
í nokkra aukatíma í frönsku. Eftir krókaleiðum fékk
ég lánaða franska stíla Bryndísar sem ég endurritaði.
Vigdís undraðist framfarir mínar. Niðurstaðan varð
að ég náði 5 eða 6 í frönsku um vorið. Ég fór á sjó
daginn eftir 17. júní 1958. Ævintýralegt sumar tók
við, lengsti saltfísktúr sögunnar. Um haustið kom
ég til baka moldríkur og fór til Edinborgar til náms.
Ég hafði ekki sótt um skólavist þar í tíma svo ég
var óreglulegur nemandi fyrsta veturinn. Það var
skemmtilegasti veturinn á mínum námsferli.“
- Brá þér ekki í brún þegar þú fréttir að þú ættir
von á barni?
„Jú. Ég taldi mig vera að læra til forsætisráðherra svo
það var mikil truflun. Við Bryndís höfðum ákveðið að
eyða jólunum saman í París og hittast á brautarstöð
í London. Ég mætti þar á umsömdum tíma með
nýágræddan skegghýjung og í skósíðum Bolsafrakka.
Ég gekk um allt en sá hvergi konuna sem ég ætlaði
að hitta. Bryndís gekk líka fram og aftur en sá hvergi
þann menntskæling sem hún var komin til að fínna.
Loks nánast rákumst við hvort á annað. Þá sá ég að
konan var langt gengin með bami. Við létum þetta
þó ekki spilla jólagleðinni - en óneitanlega varð ég
hugsandi við þessi tíðindi. Bryndís eignaðist svo „sitt
bam“ eins og hún kallaði það.
Veturinn eftir hugðist ég fara í lögfræði, koma
okkur fyrir í kjallaraíbúð og vinna með náminu. En
tengdaforeldrar mínir tóku af okkur ráðin. Björgvin
Schram kallaði á mig inn á sinn kontór og sagði: „Þú
ferð ekki fet með hana Bryndísi mína til útlanda nema
þið séuð gift. „Ég setti þau skilyrði að athöfnin færi
fram á latínu og ekki í kirkju. Þetta handsöluðum
við Björgvin og svona varð þetta. Gifting okkar
Bryndísar var seinasta embættisverk séra Bjama
Jónssonar. Frú Áslaug spilaði undir í stofunni og
vottamir voru formaður Heildsalafélagsins og forseti
Alþýðusambandsins. Athöfnin var klukkan 12 á
hádegi á laugardegi og við rétt náðum um borð í skip
til að sigla til Edinborgar. Þessi fyrstu hjónabandsár
vom erfið ár á ýmsan hátt.“
- Hvað telur þú að hafi haldið ykkur saman
gegnum þykkt og þunnt?
„Maður sem hefur átt konu eins og Bryndísi, hvert á
hann svo sem að fara?“ svarar Jón Baldvin af bragði.
„Bryndís er konungsgersemi. Smám saman uxum við
saman og erum eiginlega orðin ein og sama persónan.“
- Hvað heldur neistanum lifandi?
„Ekki er hægt að gefa nein ráð en það má ekki vera
leiðinlegt. Við Bryndís höfum átt ævintýralegt líf,
skipst hafa á útrásir, aðskilnaður og sameining.
Stundum hefur verið hart að okkur sótt en þá snýr
fólk bökum saman. Þeir voru til sem spáðu ekki vel
fyrir þessu hjónabandi, en það hefur enst. Þetta er
skemmtilegt og neistinn hefur ekki slokknað.“
Ég hugsa um það á leiðinni frá húsinu hve lík en þó ólík
sýn þeirra sé á fyrstu kynni og sameiginlegt lífshlaup
allt. Eðlilegt eflaust. Konur og karlar sjá hlutina frá
mismunandi sjónarhomum. „Stjómmálamaður þarf
eins og sjómaður að eiga konu sem getur séð um allt,
ljármál sem böm,“ sagði Jón Baldvin með sínum
afgerandi raddblæ í miðju samtali okkar. Þetta var
samt sem fram kom ekki það sem heillaði hann í íyrstu,
þokkafull fegurð Bryndísar og lífsgleði drógu hann
að henni þá. Greind hennar og útsjónarsemi bættust
greinilega við þá kosti síðar í augum eiginmannsins.
Ég horfí á hvíta smásteinana í gangstígnum en
fyrir augum mér er þó enn hlýjan í brúnum augum
Bryndísar þegar hún lýsti fyrir mér í lágum hljóðum
hvemig Jón Baldvin hefði frá upphafi yfírskyggt alla
aðra menn í hennar huga. Margt hlýtur á daga fólks
að drífa í rösklega 50 ára samlífi. En ef niðurstaðan er
þessi er sannarlega ekki til einskis barist.
Texti og myndir: Guðrím Guðlaugsdóttir.
gudruns@gmail. com
30