Neytendablaðið - 01.03.2014, Blaðsíða 5

Nýlega sendu Neytendasamtökin frá sér ítarlega umsögn
um frumvarp til nýrra laga um sölu fasteigna, fyrirtækja og
skipa. Það er raunar ekki í fyrsta sinn sem samtökin senda
frá sér umsögn um þetta frumvarp því það hefur verið lagt
fram nokkrum sinnum áður, án þess að verða að lögum. Því
miður hefur frumvarpinu ekki verið breytt í takt við ábend­
ingar samtakanna og því þurfti enn að ítreka þær. Það er
þó von samtakanna að allt sé þegar fernt er og að nú verði
tekið tillit til athugasemda þeirra en þær helstu eru:
Umsýslugjaldið
Neytendasamtökin hafa lengi gagnrýnt svokallað umsýslu­
gjald, en svo virðist sem fasteignasalar kynni það fyrir
vænt anlegum kaupendum sem ófrávíkjanlegt gjald sem
þeim beri að greiða, en ekki sem mögulega greiðslu fyrir
samning sem aðilum er frjálst að gera um sérstaka þjónustu
við kaupanda. Samtökin telja brýnt að skýrt verði kveðið á
um það í lögum að fasteignasala sé einungis heimilt að
áskilja sér þóknun úr hendi kaupanda fyrir þjónustu sem
kaupandi óskar eftir og sérstaklega er samið um.
Hvað kostar að selja fasteign?
Við sölu á þjónustu er skylt að gefa upp verð með virðis­
aukaskatti. Flestir fasteignasalar taka söluþóknun sem er
ákveðið hlutfall söluverðs. Þannig er t.a.m. algengt að
uppgefin söluþóknun vegna einkasölu sé 2%. Mörgum
bregður svo í brún þegar gert er upp við fasteignasalann,
en þá er söluþóknunin alls ekki 2% heldur 2,51%. Sé um 30
milljón króna fasteigna að ræða er söluþóknunin því ekki
600.000 kr., eins og seljendur gera væntanlega ráð fyrir,
heldur 753.000 kr. eftir að vsk. hefur verið bætt við. Í
greinargerð með frumvarpinu er fallist á að þessi fram­
kvæmd, sem tíðkast hefur meðal fasteignasala, sé í raun
ólögleg, en þó er af einhverjum ástæðum ekki farin sú leið
að kveða skýrt á um það í lögunum að uppgefin söluþóknun
skuli vera að meðtöldum vsk. Þetta gagnrýna samtökin og
gera þá kröfu að bætt verði inn í lögin ákvæði um að upp­
gefin söluþóknun skuli vera með vsk. , enda ljóst að eins og
er gefa fasteignasalar verð ekki upp með löglegum hætti.
Raunar velta samtökin því einnig upp hvort það sé yfir­
höfuð rétt að miða söluþóknun við verð eignar en ekki fasta
krónutölu, þar sem erfitt er að sjá
að margfalt meiri vinna felist í því
að selja stórt einbýlishús en tveggja
herbergja íbúð. Þá er líka sérstakt að
laun fasteignasala, sem á að gæta hagsmuna kaupenda
og seljenda, séu beinlínis undir því komin hvort eignin selst
nægilega háu verði.
Sala til skyldmenna
Í frumvarpinu er lagt til að fasteignasala og starfsmönnum
hans sé óheimilt að kaupa eign sem honum hefur verið falið
að selja. Einnig er lagt til að fasteignasala sé óheimil milli­
ganga um kaup eða sölu fasteignar sé hann, starfsmenn
hans eða makar þeirra, eða félag í þeirra eigu, eigendur
hennar eða ef þeir búa yfir sérstökum upplýsingum um
fasteignina sem hafa þýðingu við söluna og aðrir hafa ekki
aðgang að. Þetta telja Neytendasamtökin að gangi alls ekki
nógu langt, en samtökin fá iðulega erindi þar sem seljendur
halda því fram að kaupandi eignarinnar hafi verið barn eða
systkini fasteignasala. Í ljósi þess að fasteignaviðskipti eru
sennilega mikilvægustu viðskipti sem flestir gera á lífsleið­
inni er mikilvægt að aðkeypt sérfræðiþekking sé veitt af
hlutleysi og fagmennsku og því gera samtökin þá kröfu að
sett verði í lög að aðilar nákomnir fasteignasala megi ekki
kaupa eign sem honum hefur verið falið að selja. Að sama
skapi ætti fasteignasali ekki að sjá um sölu eigna fyrir aðila
á borð við börn sín, systkini eða foreldra.
Eftirlitsnefnd fasteignasala
Samkvæmt frumvarpinu á að víkka út hlutverk eftirlits­
nefndar fasteignasala, þannig að hún taki á skaðabóta­
kröfum og því hvort fasteignasali eigi rétt á þóknun. Þetta
er af hinu góða en Neytendasamtökunum finnst þó undar­
legt að gert er ráð fyrir að fasteignasali eigi sæti í nefndinni
en enginn fulltrúi neytenda.
Umsögnina má lesa í heild sinni á ns.is. Þar er tekið á
ýmsum fleiri atriðum er varða fasteignasölu, t.a.m. um
menntun fasteignasala, upplýsingar á söluyfirliti og aðferð
við frumvarpsgerðina.
Ný lög um
fasteignasala?
Erindi til NS
Neytendasamtökin fá mikið af erindum vegna þjónustu
fasteignasala og fasteignakaupa. Þannig voru erindin alls
933 á árunum 2007­2011. Síðustu tvö ár hafa þessi
erindi svo verið flokkuð nánar, þ.e. annars vegar í erindi
vegna þjónustu fasteignasala og hins vegar vegna fast­
eignanna sjálfra:
Ár
Erindi vegna
fasteignasala
Erindi vegna
fasteignakaupa
2012 39 74
2013 32 55
5