Neytendablaðið - 01.03.2014, Blaðsíða 17

NEYTENDABLAÐIÐ // MARS 2014 // þEgAr DAuÐAnn BEr AÐ gArÐi
Íslenskt samfélag hefur tekið miklum breytingum síð­
ustu hálfa öld eða svo og á þeim tíma hafa peningar sett
æ meiri svip á allt daglegt líf fólks. Fjöldamargt sem
fram yfir miðja síðustu öld þótti sjálfsagt að fólk gerði
sjálft eða hjálpaðist að við verður nú ekki framkvæmt
nema fyrir peninga, jafnvel mikla peninga. Meðal þess
sem þannig hefur orðið að stórum kostnaðarliðum eru
ýmsar hefðbundnar athafnir í lífi fólks: Skírn, ferming,
gifting, stórafmæli og síðast en ekki síst jarðarförin. Ein­
hvers konar veisluhöld virðast flestum þykja sjálfsögð og
það gildir líka eftir dauðann.
Útförin hefur í þessu samhengi þá sérstöðu að sá sem
allt snýst um hefur ekkert að segja um framgang mála.
Hafi hinn látni ekki skilið eftir sig nein fyrirmæli er ein­
faldlega orðið of seint að spyrja.
Hvað kostar að deyja?
Kostnaður við útför getur vægast sagt verið afar mis­
mun andi. Neytendablaðinu er kunnugt um tilvik þar sem
aðstandendum tókst að halda heildarkostnaði rétt innan
við 370.000 kr. en fjórðungur af upphæðinni var vegna
áletrunar á legstein. Konan sem um ræddi var jarðsett
við hlið manns síns og á leiði hans hafði á sínum tíma
verið settur legsteinn, ætlaður þeim báðum. Þenn an
legstein þurfti að flytja til áletrunar og aftur til baka.
Þessi gamla kona var jarðsett í kjól sem hún hafði haft
mikið dálæti á og notuð voru sæng og koddi úr dánar­
búinu fremur en að kaupa líkklæði og kistubúnað. Svo­
nefnd sálmaskrá var einfaldlega skrifuð í Word og prent­
uð á venjulegan pappír í bleksprautuprentara með mynd
af gömlu konunni framan á. Satt að segja er ekkert auð­
veldara með nútímatækni.
Það sem keypt var að í þessu tilviki var líkkista og
lágmarksútfararþjónusta, ásamt einni auglýsingu í
Fréttablaðinu. Reikningur útfararþjónustunnar (að
kistunni meðtalinni) hljóðaði upp á 268 þúsund og
auglýsingin kostaði tæplega 19 þúsund. Erfidrykkju var
einfaldlega sleppt. Aðstandendur voru engu að síður
ánægð ir með útförina og töldu hana fyllilega sóma­
samlega.
Vafalítið má kalla þetta það minnsta sem unnt er að
komast af með. Það er sem sagt gerlegt að koma látnum
aðstandendum sómasamlega undir græna torfu fyrir
300.000 kr. og í þeirri upphæð rúmast kross með áletr­
un. Þetta litla dæmi heyrir þó líklegast til algerra undan­
tekninga. Trúlega er miklu algengara að útfararkostnað­
ur fari yfir milljón og auðvelt er að hleypa honum miklu
hærra. Til að lengja þessa grein ekki úr hófi verður hér
aðeins miðað við höfuðborgarsvæðið, en af ýmsum
ástæð um má ætla að víða um land, einkum í smærri
byggð arlögum, sé ýmiss kostnaður nokkru lægri.
Að mörgu að hyggja
Frá andlátinu og þar til gengið hefur verið endanlega frá
leiðinu gerist miklu fleira en hægt er að ímynda sér í
fljótu bragði. Nú til dags taka útfararstofur að sér flest­
allt það sem gera þarf og veita leiðbeiningar um þau
atriði sem þær annast ekki sjálfar, og verður vart hjá því
komist að leita til þeirra. Þótt þjónusta þeirra sé auð­
vitað ekki ókeypis þarf hún ekki að vera mjög dýr. Það
sýnir dæmið sem rakið var að framan. Á hinn bóginn
vildu sennilega fæstir vera án þeirrar þekkingar sem þar
er til staðar.
Nú verða raktir helstu kostnaðarliðirnir í útfararferlinu.
Til einföldunar verður hér miðað við kirkjulega athöfn,
sem er algengust, þó margir standi nú utan trúfélaga
eða aðhyllist önnur trúarbrögð en kristni. Tilkoma nets­
ins hefur auðveldað alla upplýsingaöflun til muna. Á
heimasíðu innanríkisráðuneytisins er að finna lista yfir
fyrirtæki og einstaklinga, 21 talsins, sem hafa leyfi til að
reka útfararþjónustu. Mun færri halda úti heimasíðum
og aðeins sárafáar útfararþjónustur birta verðskrá. Það
getur ekki talist til fyrirmyndar.
Þegar
dauðann
ber að garði
- jafnvel dauðinn
fæst ekki ókeypis
17