24 stundir - 10.10.2007, Side 18

Það er engin elli.
Það er bara þú.

Carol Matthau
KOLLAOGKÚLTÚRINN
kolbrun@24stundir.is
Á þess um degi ár ið  lést leik-
ar inn og leik stjór inn Or son Well es
af völd um hjarta áfalls, sjö tug ur að
aldri. Well es vakti fyrst at hygli ár ið
 fyr ir út varps þátt um inn rás
Mars búa á jörð ina en fjöldi hlust-
enda tryllt ist af hræðslu og taldi
raun veru leg an at burð vera að eiga
sér stað.
Well es hafði var an leg áhrif á kvik-
mynda gerð með mynd sinni Cit iz en
Kane ár ið  en hún er enn tal in
ein af bestu kvik mynd um sög unn ar.
Fræg ustu kvik mynda hlut verk hans
voru í Cit iz en Kane og Þriðja mann-
in um. Hann átti í mikl um erf ið-
leik um með að fóta sig í Holly wood
þar sem list rænt frelsi hans var hvað
eft ir ann að skert. Nú er hann tal inn
einn af merk ustu leik stjór um í kvik-
mynda sögu Banda ríkj anna.
Well es gekk þrisv ar sinn um í
hjóna band og önn ur eig in kona hans
var Rita Hayw orth. Hann eign að ist
þrjú börn. Á seinni hluta æv inn ar
hljóp hann í spik og vó þá  kíló.
Han er sagður hafa eitt sinn borðað
átján pylsur í röð við pylsustand
í Los Angeles. Kvöldverður hans
samanstóð af tveimur blóðugum
steikum og hálfum lítra af viskí.
Welles var einkar hæfileikaríkur
maður, talinn undrabarn þegar
hann var ungur. Hann málaði í
frístundum og kunni ýmislegt fyrir
sér í sjónhverfingum.
Snillingur deyr
MENNINGARMOLINN
Bóka for lag ið
Bjart ur hef ur
gef ið út bók-
ina Dráp in
- Tannöd morð in
eft ir Andr eu
Mariu Schenk el.
Á bónda bæn um
Tannöd í Suð ur-
Þýska landi finn ast lík allra
heim il is manna og af vegs um-
merkj um að dæma höfðu þau
öll ver ið myrt. Með al hinna
látnu eru hjón in á bæn um
og hafa þau orð á sér fyr ir að
vera gráð ug, ill skeytt og skap-
stygg. Marg ir í sveit inni áttu í
úti stöð um við hjón in, en hver
hafði til efni til að myrða þau á
svona hrotta leg an hátt?
Sag an bygg ir á óhugn an legu og
dul ar fullu morð máli frá miðri
. öld sem enn er óupp lýst.
Marg oft, og allt fram til þessa
dags, hef ur ver ið reynt að
upp lýsa mál ið en án ár ang urs.
Dráp in er fyrsta bók Andr eu
Mariu Schenk el. Sag an hlaut
Hin þýsku glæpa sagna verð-
laun ár ið  og hef ur set ið
mán uð um sam an á þýska
met sölu list an um.
Þýð andi er Ing unn
Ás dís ar dótt ir.
Dul ar fullt
morð mál
AFMÆLI Í DAG
He len Hay es leik kona, 1900
Gi us eppe Verdi tón skáld, 1813
MIÐVIKUDAGUR 10. OKTÓBER 200718
Eftir Kolbrúnu Bergþórsdóttur
kolbrun@24stundir.is
stundir
Al þjóð leg ljóða há tíð
Ljóða part í og mál þing
Al þjóð leg ljóða há tíð
Ný hils er kom in til að
vera að mati Við ars Þor-
steins son ar, eins for svars-
manna há tíð ar inn ar. Sjö
er lend skáld eru þátt tak-
end ur ásamt ís lensk um
ljóð skáld um.
Ný hil-skálda hóp ur inn held ur
al þjóð lega ljóða há tíð .-. okt-
ób er. Þetta er í þriðja sinn sem
ljóða há tíð in er hald in. „Síð ustu
tvær ljóða há tíð ir hafa geng ið
ótrú lega vel og er lend skáld hafa
sýnt þeim mik inn áhuga. Með al-
þjóð legri ljóða há tíð er um við hjá
Ný hil að tengja ís lenska ljóða gerð
við al þjóð lega ljóða gerð,” seg ir
Við ar Þor steins son, að al skipu-
leggj andi há tíð ar inn ar. „Við
er um að byggja upp tengsla net
skálda og koma því til skila hvað
Ný hil-skáld in hafa ver ið að gera
því þau hafa ekki unn ið mik ið
með ís lensk ar hefð ir í ljóða gerð
held ur gæt ir sterkra er lendra
áhrifa í ljóð um þeirra.”
Sjö er lend skáld
Sjö er lend skáld mæta á há tíð ina.
„Ann ars veg ar eru þetta skáld úr
enska mál heim in um og hins veg ar
frá hin um skand ina víska. Dag-
skrá in hefst á ljóða part íi á föstu dag
í Þjóð leik hús kjall ar an um þar sem
er lendu skáld in troða upp ásamt
nokk uð breið um og öfl ug um hópi ís-
lenskra skálda. Við buð um sér stak-
lega Jó ham ar og Krist ínu Ómars-
dótt ur að taka þátt því þau hafa haft
lúmsk áhrif á skáld in í okk ar hópi.
Á síð asta deg in um, sunnu deg-
in um, efn um við til mál þings um
ljóð list. Við skipt um því í tvennt.
Fyrri mál stof an verð ur und ir stjórn
Birnu Bjarna dótt ur og sú seinni
und ir stjórn Bene dikts Hjart ar-
son ar. Birna Bjarna dótt ir, sem er
mik ill fag ur fræð ing ur, stýr ir um-
ræð um um upp sprett ur sköp un ar-
inn ar og Bene dikt Hjart ar son stýr ir
um ræð um um fram úr stefnu ljóð list
og pól it íska ljóða gerð.”
Kom in til að vera
Spurð ur hvort er lendu skáld in sjö
sem mæta á há tíð ina séu vel þekkt
svar ar Við ar: „Það er á mörk un um
að til sé þekkt ljóð skáld í heim in um
í dag. Kan ad íska ljóð skáld ið Ang ela
Raw lings er mjög þekkt í heima-
landi sínu. Danska skáld ið Lars
Skinneb ach er að gera frá bæra hluti
og er gef inn út hjá stóru for lagi í
sínu heima landi. Hinn sænski Leif
Holm strand er kannski þekkt ari
sem mynd list ar mað ur en ljóð list
og mynd list hans tengj ast ná ið.
Eng lend ing ur inn Se an Bonn ey er
þekkt ur í ákveðn um ljóð akr eð sum
langt út fyr ir sitt heima land, þótt
hann sé hvergi bein lín is fræg ur.
Linh Dinh er hins veg ar all fræg ur
í banda rískri ljóða gerð, fædd ur í Ví-
et nam ár ið  og flutti til Banda-
ríkj anna ár ið . Þeg ar mað ur
les ljóð hans skynj ar mað ur ang ist
hans gagn vart tungu mál inu. Þrátt
fyr ir ákveðna drama tík í bak grunni
hans ein kenn ast ljóð hans af létt-
leika. Finn inn Markku Paa son en er
kannski það ljóð skáld sem lík leg ast
er að Ís lend ing ar hafi heyrt um en
hann var til nefnd ur til Bók mennta-
verð launa Norð ur landa ráðs í fyrra.
Hann skrif ar fág að an prósa und ir
súrre al ísk um áhrif um og hef ur
ver ið líkt við Sjón. Finnska skáld-
kon an Vilja-Tu ul ia Hu ot ar in en er
ný stjarna í finnsk um bók mennt um
og yrk ir mik ið um kon ur og reynslu-
heim þeirra. Þann ig að þarna er
hóp ur skálda sem öll hafa not ið við-
ur kenn ing ar fyr ir sína ljóða gerð og
eru hvert öðru at hygl is verð ari. Ég
held að þessi há tíð sé kom in til að
vera og allt stefn ir í að hún verði
jafn glæsi leg og þær fyrri. Við von-
umst til að ljóða há tíð Ný hils verði
fast ur punkt ur í menn ing ar líf inu,”
seg ir Við ar.
HÁTÍÐIN
Ljóða há tíð in hefst næst-
kom andi föstu dags kvöld,
12. okt ób er, klukk an 20.30 í
Þjóð leik hús kjall ar an um og
verð ur hald ið áfram laug ar-
dag inn 13. okt ób er klukk an
20.30.
Mál þing um ljóð list verð ur
sunnu dag inn 14. okt ób er
kl. 13.00-16.40 í Nor ræna
hús inu
Ís lensku ljóð skáld in eru:
Ei rík ur Örn Norðda hl, Gísli
Hvann dal, Jó ham ar, Krist ín
Ómars dótt ir, Krist ín Ei ríks-
dótt ir, Örv ar Þór eyj ar son
Smára son og Ing ólf ur Gísla-
son, Björk Þor gríms dótt ir,
Jón Örn Loðm fjörð, Krist ín
Svava Tóm as dótt ir, Arn-
grím ur Ví dal ín og Una Björk
Sig urð ar dótt ir.
Við ar Þor steins son „Með al þjóð legri
ljóða há tíð er um við hjá Ný hil að tengja ís-
lenska ljóða gerð við al þjóð lega ljóða gerð.“
24stundir/Sverrir
Punktur,
komma, strik
Hið ís lenska
forn rita fé-
lag hef ur
sent frá sér
Regl ur um ís-
lenska grein-
ar merkja-
setn ingu
eft ir Jón as
Krist jáns son.
Op in ber lega var horf ið frá
þeim regl um sem giltu frá því
fyr ir , að komm ur stæðu
mjög þétt til þess að komm ur
skyldu felld ar nið ur að miklu
leyti þann ig að úr hef ur orð ið
full kom inn glundroði. Hér eru
lagð ar til ein fald ar grein ar-
merkja regl ur. Komm ur eru
sett ar á ákveðn um stöð um
milli setn inga og setn ing ar-
brota, þar sem eðli legt virð ist
að hafa stutt hlé í mæltu máli.