Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.05.2009, Qupperneq 29

Þess er getid eitt sumar, ad skip
kom af hafi i Gauta-vijk (i)
Berufirdi. Skipi þessu fylgdu
þrensker menn, og vistudust hie(r)
um veturin.82
Yngsta sagan sem nefnd verður hér er
Víglundarsaga. Í 18. kafla hennar er
sagt frá því að maður að nafni Helgi
hafi seint á landnámstímanum komið
frá Noregi til Gautavíkur og keypt þar
land:
Helgi undi eigi í Noregi ok fór til
Islands ok kom í Austfjördu seint
landnámatídar. Hann keypti land í
Gautavík at Gauta, er þat land hafdi
numit, ok bjó þar til elli.83
Loks er minnst á Gautavík í 21. kafla
sömu sögu sem hafnar og að í grennd-
inni hafi verið bóndabær:
Þeir váru úti hálft hundrad daga ok
tóku l and med naudum í
Austfjördum, í Gautavík. Viglundr
maelti þá: ,Þat þyki mér rád, bródir,
þar er vit eigum sökótt, at þú nefnist
Hrafn, en ek Örn.‘ Bóndi ór
Gautavík kom til skips. Tóku
stýrimenn vel við honum ok budu
honum at taka af varningi slíkt er
hann vildi.84
Í íslenskum annálum eru frásagnir af
Gautavík mjög stuttaralegar. Allar
tilvitnanirnar eru frá 14. öld. Flateyjar-
annállinn segir frá því að árið 1305
hafi kaupmenn siglt frá Gautavík en
urðu afturreka og sögðu frá skrýtnum
sjóskrímslum sem þeir sáu á leiðinni:
...kaupmenn þeir er vt letu or Gauta
vik vrdu aftr reka ok quoduz set
hafa margygí ok hafstramb ok morg
skripi onnur.85
Í Gottskálksannál er sagt frá að 1312
hafi þekkt skip strandað í Gautavík:
„Kross bussan j Vestmanna eyivm.
Enn Biarnar langrin j Gavta vic.“
Í Flateyjarannál er aftur sagt frá að
því árið 1342 hafi skip eyðilagst við
Gautavík (87): „...braut skip a Langa
nesi. lifdu menn. annat braut fyrir
Gauta vik...“86
Það sama ár er sama atburði lýst í
Skálholtsannál: „Langabuzu braut i
Gauta uik.“88 Loks er Gautavíkur enn á
ný getið sem hafnar í Gottskálksannál
árið 1388: „Skip kom vt j Gauta vik i
Austfiordum...“89
Auk þessara heimilda, þar sem
Gautavík er nefnd beint, er aðeins ein
tilvitnun til viðbótar, sem gæti verið
athyglisverð: Fyrir árið 1534 er greint
frá að Íslandsfarar frá Hamborg hafi
flutt hús til Gautavíkur.90 Ekki mun
hafa verið um heilt hús að ræða heldur
hluta húss, sem og hleðslusteina, líkt
og fundust í Gautavík.
Heimildirnar þar sem Gautavíkur er
getið beint eru heldur magrar. Oft er
staðarins getið sem lendingarstaðar eða
hafnar, sem aðkomukaupmenn sigldu
til. Hugsanlega var þar bryggja. Skip
gátu legið þar og verið gerð ferðbúin
fyrir næstu miklu ferð. Í Gautavík eða í
nágrenni hennar gátu kaupmenn haft
vetursetu og því hlýtur bóndabær að
hafa verið í næsta nágrenni. Fleiri smá-
atriði er ekki hægt að finna í
heimildunum en þær staðfesta hins
vegar að Gautavík hafi verið mikil-
væg höfn fyrir margar kynslóðir
kaupmanna.

82. Fljótsdæla hin meiri,
útg. af K. Kålund (1883)
57.
83. Íslenzk fornrit XIV,
útg. af Jóni Halldórssyni
(1969) 97.
84. Sjá neðanmálsgrein
83, 106.
85. G. Storm, Islandske
Annaler indtil 1578
(1888) 389.
86. Sjá neðanmálsgrein
85, 343.
87. Sjá neðanmálsgrein
85, 401.
88. Sjá neðanmálsgrein
85, 222.
89. Sjá neðanmálsgrein
85, 366.
90. E. Baasch, For-
schungen zur hamburg-
ischen Handelsgeschichte
I. Die Islandfahrt der
Deutschen, namentlich
der Hamburger vom 15.
bis 17. Jahrhundert
(1889) 93 og 108 f.
__________
29