Nesfréttir - 01.10.2012, Blaðsíða 8

8 Nes ­frétt ir
„Ég­hef­bara­átt­heima­á­tveim­
ur­ stöð­um­ um­ æv­ina­ ef­ frá­ eru­
dregn­ir­þeir­vet­ur­sem­ég­dvaldi­
við­fram­halds­skóla­nám­á­Laug­ar­
vatni­og­um­tíma­í­Reykja­vík­eft­ir­
að­ég­fór­í­Há­skóla­Ís­lands.­Þeg­ar­
við­Ósk­fór­um­að­búa­1973­þá­flutt­
um­við­að­Sæ­bóli­á­Sel­tjarn­ar­nesi­
sem­er­æsku­heim­ili­henn­ar.­Hún­er­
al­ger­lega­inn­fædd­ur­Seltirn­ing­ur­
og­hef­ur­hvergi­búið­ann­ar­stað­ar­
en­á­Sæ­bóli.­Hún­er­fædd­í­hús­inu­
sem­við­búum­í­og­hef­ur­aldrei­flutt­
lengra­ en­ á­ milli­ hæða.­ Við­ get­
um­kall­að­þetta­Sæ­bólsætt­ina­því­
Magn­ús­Guð­munds­son­fað­ir­henn­
ar­ keypti­ Sæ­ból­ á­ Sel­tjarn­ar­nesi­
1945.­ Mér­ þætti­ fróð­legt­ að­ vita­
hversu­margt­fólk­á­höf­uð­borg­ar­
svæð­inu­sem­kom­ið­er­á­okk­ar­ald­
ur­hef­ur­aldri­flutt­lengra.­Ég­hef­
ekki­ trú­ að­ það­ sé­ margt­ en­ hef­
hins­veg­ar­ver­ið­að­íhuga­hvort­ég­
ekki­ætti­að­ræða­við­bæj­ar­stjórn­
ina­um­að­friða­kon­una­mína.­Hún­
er­að­verða­eins­kon­ar­nátt­úru­minj­
ar­á­Nes­inu.“­Sá­sem­þetta­mæl­ir­í­
gam­an­söm­um­tón­er­Gunn­laug­ur­
Ást­geirs­son,­ís­lensku­fræð­ing­ur­og­
kenn­ari­á­Sæ­bóli­á­Sel­tjarn­ar­nesi­
en­hann­spjall­ar­við­Nes­frétt­ir­að­
þessu­sinni.
Þeg ar Magn ús Guð munds son sem
var ætt að ur af Aust ur landi festi kaup
á Sæ bóli í stríðslok in hafði hús ið
verð not að um hríð sem bú stað ur
fyr ir liðs for ingja úr breska hern um
og síð ar norska fiski menn. Gunn­
laug ur seg ir hús ið hafa ver ið í eigu
Lands bank ans og ann að hvort hafi
her inn samið við bank ann um af not
af hús inu eða tek ið það til sinna nota
eins og ýmis önn ur hús og vist ar ver­
ur á þeim tíma. „Eft ir að Bret arn ir
fóru losn aði hús ið og var þá not að
um tíma fyr ir norska fiski menn frá
vest ur strönd Nor egs sem flýðu hing­
að und an her námi Þjóð verja. Þeir
komu hing að með fjöl skyld ur sín ar
á bát um sín um til þess að fiska. Litl­
ar heim ild ir eru til um veru þessa
fólks hér á landi og ég komst eig in­
lega ekki að þessu fyrr en fólk frá
Nor egi bank aði upp á hjá mér fyr ir
nokkrum árum og lang aði til þess að
sjá hús ið. Þetta fólk hafði alist upp
þarna að ein hverju leyti og síð ar
komu fleiri norskar fjöl skyld ur sömu
er inda. Fiski menn irn ir komu hing að
nán ast sem flótta fólk und an þýska
her nám inu en ég hef ekki tölu á því
hversu marg ir bjuggu hér á Sæ bóli.
Á þess um árum var mik ill hús næð­
is skort ur og mér skilst að ein fjöl­
skylda hafi búið í hverju her bergi.
Ég hef fyr ir satt að fimm manna fjöl­
skylda hafi búið í her berg inu sem
nú er svefn her bergi okk ar Ósk ar.
Ég veit allt of lít ið um þenn an tíma
í sögu Sæ bóls og er ekki viss um að
neitt hafi ver ið skráð um þetta en
hef þó ekki gert neina dauða leit að
heim ild um þannig að eitt hvað get­
ur ver ið til. Ég veit held ur ekki hvort
Norð menn irn ir stund uðu sjó inn
að eins hér fyr ir sunn an eða hvort
þeir fóru með skip sín aust ur um og
norð ur og leit uðu fiskjar þar. En það
gæti ver ið skemmti legt að kafa ofan
í þenn an þátt út vegs sögu Ís lend inga
og Norð manna sem nán ast en g­
ir vita um. Því mið ur þá skrif aði ég
ekki hjá mér heim il is föng fólks ins
sem kom til þess að skoða Sæ ból en
það er einmitt þetta fólk, fólk ið sem
dvaldi þarna og ólst að ein hverju
leyti upp sem get ur ver ið lyk ill inn að
þess ari sögu.“
Af­út­vegs­mönn­um­kom­inn­
„Þetta er líka áhuga vert fyr ir mig
vegna þess að ég er sjálf ur af út vegs­
mönn um kom inn. All ir mín ir for feð ur
voru út vegs menn og sjó menn bæði í
Vest manna eyj um og víð ar. Föð ur fólk
mitt tengd ist allt sjón um. For feð ur
mín ir og frænd ur voru sjó menn og
báta smið ir og jafn vel hvort tveggja.
Þeir smíð uð sér báta og sóttu sjó inn.
Afi minn og langafi voru mik il virk ir
báta smið ir í Vest manna eyj um langt
fram eft ir 20. öld inni. Nei ­ ég fór
ekki þessa leið,“ held ur Gunn laug ur
áfram eft ir að hafa ver ið innt ur eft­
ir því hvort sjó mennsk an hafi aldrei
heill að hann. „Ég var á sjó á ung­
lings ár un um og vann með al ann ars
fyr ir mér með sjó mennsku á mennta­
skóla ár un um á Laug ar vatni. Á þess­
um tíma voru ýms ar þjóð fé lags breyt­
ing ar að eiga sér stað. Börn tóku
að fara aðr ar leið ir en for eldr arn ir
höfðu gert. Bænda syn ir tóku ekki
endi lega við jörð un um af feðr um
sín um og sömu sögu var að segja af
sjó mennsk unni. For manna syn ir urðu
ekki alltaf skip stjór ar eða út vegs­
menn. Þjóð fé lag ið var að breyt ast
og fleiri tæki færi far in að bjóð ast
og þá ekki síst til mennt un ar. Ég fór
að loknu stúd ents prófi frá Laug ar­
vatni að lesa ís lensku og sagn fræði
við Há skóla Ís lands og að því loknu
fór ég að kenna við Mennta skól ann
í Hamra hlíð sem varð ævi starf mitt.“
Ís­lensk­an­er­ekki­
á­und­an­haldi
Talið berst að ís lensk unni en
ís lensku kenn ar inn til margra ára
seg ir hana ekki vera á und an haldi
þótt notk un ann arra tungu mála og
þá ein um ensku hafi auk ist. „Fólk
tal ar full um fet um um það í dag að
ís lensk an sé á und an haldi en mið að
við mína reynslu sem kenn ari þá tel
ég svo ekki vera. Mál far ung menna
er stund um svo lít ið öðru vísi en það
var hjá kyn slóð un um á und an en í
grunn inn þá er mjög lít il breyt ing á
mál venj um yngra fólks. Í þau ár sem
ég hef kennt ís lensku þá finn ég ekki
mik inn mun á því valdi sem fólk ið
hef ur á tungu mál inu. Ég hef alltaf
kennt í bók náms skóla og það seg ir
ef til vill ekki alla sög una vegna þess
að mis mun andi er hversu mik ið fólk
les en ég held að ég hefði orð ið var
við það í mínu starfi ef mál hæfn inni
væri far ið að hraka eða hún far in að
taka meira mið af öðr um tungu mál­
um. Við eig um þó eft ir að sjá bet ur
hvern ig kyn slóð in sem er alin upp
við tölvu leiki tek ur hinni nýju lestr­
ar tækni sem flest í spjald tölvun um
þeg ar þær verða orðn ar hvers­
dags leg ur hlut ur sem verð ur inn an
skamms. Þarna erum við að horfa á
bylt ingu í að gangi að prent uðu máli
og spurn ing in er hvort þær verða
ekki hrein við bót við ann an lest ur.
Ég ætla að vona að svo verði. Að
spjald tölv an auki áhuga fólks sem
alist hef ur upp við skjá inn.“
Viðtal­við­Gunnlaug­Ástgeirsson
Þurf­um­vand­aða­
fram­tíð­ar­sýn
Gunnlaugur Ástgeirsson og Ósk Magnúsdóttir.