Morgunblaðið - 10.03.2015, Blaðsíða 1

ÞRIÐJUDAGUR 10. MARS 2015
Reynsluakstur Fjórða kynslóð Ford Mondeo er
komin á markað og kemur hann verulega á óvart.
Hann er svalur í útliti, ljúfur sem lamb, rúmgóður
og ofan á allt þetta er hann eyðslugrannur sem
smábíll.
Alpine margmiðlunartæki með
leiðsögukerfi fyrir þá sem víða rata
Reykjavík - Raufarhöfn - Róm
Síðumúla 19 • Sími 581 1118 • nesradio.is
Í
framhaldi af umfjöllun um
verklag og tækjakost við
lagningu malbiks hér á landi
er sannarlega ekki úr vegi að
líta á hver gæði þess eru. Í síð-
asta bílablaði
kom fram að
betri tækjakost-
ur til flutnings á
malbiki myndi
ekki spilla fyrir
en smæð mark-
aðarins ræður
þar miklu.Einnig
kom fram að
hitastig á mal-
biki við lagningu
þess væri veigamikill þáttur þeg-
ar litið væri til þols þess og gæða
almennt.
Hvað segja rannsóknir?
Pétur Pétursson hefur starfað
við rannsóknir og ráðgjöf á vega-
gerðarefnum. Á meðal helstu
rannsóknarefna varðandi malbik
eru mælingar á slit- og skriðeig-
inleikum mismunandi malbiks-
gerða og áhrif mismunandi stein-
efna, bikgerða og íblöndunarefna
á þessa eiginleika. „Eins og fram
hefur komið eru báðar malbik-
unarstöðvarnar á höfuðborg-
arsvæðinu að framleiða nokkuð
svipað malbik að gæðum,“ segir
Pétur. „Það sem hægt væri að
gera til að auka enn gæðin væri
að blanda dálítið dýrum efnum í
malbikið eins og gert er víða er-
lendis en þá þyrfti að fara út í
fjárfestingu til þess að það yrði
unnt.“ Hér er Pétur að vísa til svo-
kallaðra fjölliða, teygjanlegs og
gúmmíkennds efnis sem virkar að
vissu leyti eins og vax en er þó
enn betra. „Það hefur aðeins ver-
ið prófað hér á litlum skala og
virðist koma mjög vel út,“ segir
Pétur. Það vax sem bætt er í mal-
bikið hér á landi hefur að sama
skapi komið ágætlega út, sam-
kvæmt áfangaskýrslum sem Pét-
ur hefur unnið um malbiksrann-
sóknir á síðustu árum. „Það
eykur viðnám malbiksins veru-
lega gegn skriði og veldur því líka
að það nær betri þjöppun, jafnvel
við lægra hitastig. Þegar það er
flutt lengri vegalengdir og það
kólnar á leiðinni er samt hægt að
þjappa það. Nægileg þjöppun er
algjört skilyrði fyrir því að malbik
heppnist. Ef það er of opið, ekki
búið að þjappa nægilega vel, þá
er mikil hætta á að það losni upp
eins og gerset hefur víða.“
Rannsóknartækin sjálf
Tækin sem Pétur hefur notað
til rannsókna á eiginleikum mal-
biks eru í raun og veru tvenns
konar. „Annars vegar er það tæki
sem mælir skriðeiginleika þess
því malbik getur skriðið til í mikl-
um sumarhitum undan þungri
umferð. Hitt tækið er slitþolstæki
sem mælir viðnám malbiksins
gagnvart nagladekkjasliti. Við höf-
um verið að fikra okkur áfram
með að prófa íslenskt malbik í
þessum tækjum, bæði þessar
hefðbundnu blöndur sem fram-
leiddar hafa verið í stöðvunum og
svo höfum verið að prófa nýjar
blöndur,“ segir Pétur sem segist
ekki vera frá því að þessar próf-
anir hafi skilað sér í bættum ár-
angri. „Það er nú ekki rétt að nýj-
ar eða nýlegar götur séu að
skemmast mikið eins og sumir
halda fram, þó að það geti auðvit-
að orðið mistök í framleiðslu eða
útlögn og þjöppun af og til.“
Þannig eldist malbik
Pétur hefur einna helst verið að
skoða slitlög sem lögð voru fyrir
tveimur til þremur árum. Úr þeim
hefur hann tekið sýni og fylgst
með ástandi þeirra. „Mér sýnast
þau vera í fínu lagi. Þær skemmd-
ir sem sjá má víða í malbikinu á
höfuðborgarsvæðinu eru vegna
niðurskurðar og höfðu margir
varað við þessu. Sem sagt þá hef-
ur meðalaldur malbiks aukist um-
talsvert á undanförnum árum.
Það var bara tímaspursmál hve-
nær þetta myndi hrynja því nýtt
malbik má segja að sé klíst-
urkennt og teygjanlegt innan
vissra marka en með árunum
missir það þessa eiginleika. Það
eldist og þornar upp. Þá koma
veikleikar og það brotnar frekar
þegar það þornar upp. Sprunga
er náttúrlega veikleiki og svo er
það vatnið sem þiðnar og frýs í
sprungunum, og dekkin sem
hamra vatninu þarna ofan í hvað
eftir annað. Út frá því skemmist
það áfram,“ segir Pétur.
Margar slíkar holur má sjá þar
sem gert hefur verið við malbik
áður og segir Pétur að margar
götur séu bættar hvað eftir ann-
að. „Þá er sagað úr malbikinu,
sett nýtt í og þá eru kaldir fletir
allan hringinn og þar sem er kalt
eru veikleikasvæði. Malbik þarf að
vera heitt þegar það er þjappað.
Sums staðar eru svona langrákir,
eins og skurðir, og það er einmitt
á gömlum samskeytum. Þau eru
aðeins kaldari þegar verið er að
valta.“
Saltið bætir ekki aðstæðurnar
því það viðheldur ástandinu að í
holunum sé alltaf vatn og saltpæ-
kill. „Í staðinn fyrir að ef alltaf
væri þurrt og frosið yrði mun
minni skaði á malbikinu þegar
bílar aka yfir. En þegar saltið
heldur þessu öllu í sulli þá er
þetta miklu meiri áraun.“
Hvað er í malbikinu?
Í upplýsingum sem fengust hjá
Vegagerðinni kom fram að þær
gerðir malbiks sem mest væru
notaðar þar sem umferð er mikil
eru SL 16 sem er þétt malbik 11
og SMA 16 sem er steinríkt mal-
bik. Tölurnar segja til um steina-
stærðina (mm) í malbikinu.
„Menn hafa mikið litið til slitþols-
ins á steinefninu sjálfu og Du-
rasplitt sem Hlaðbær- Colas hef-
ur notað lengi, er með ágætis
slitþol og sama má segja um efn-
ið úr Seljadalnum sem malbik-
unarstöðin Höfði hefur notað ára-
tugum saman. Svo hafa menn
nýlega farið að nota steinefni úr
Lambafelli uppi á Hellisheiði og
það hefur tekist að vinna þetta
slitsterka efni úr því og það hefur
verið notað núna á síðustu ár-
um,“ segir Pétur Pétursson ráð-
gjafi.
Brugðist við vandanum
Í síðustu viku kom fram að
áætlað væri að 690 milljónum
króna yrði varið til malbiks-
framkvæmda í Reykjavík en það
er 250 milljóna króna hækkun frá
síðasta ári. Í svari Reykjavík-
urborgar við fyrirspurn blaða-
manns kom fram að gera mætti
ráð fyrir að hægt verði að malbika
17 til 18 kílómetra fyrir þau fjár-
framlög. Samkvæmt upplýs-
ingum frá skrifstofu fram-
kvæmda- og viðhalds voru 11,8
kílómetrar malbikaðir árið 2010,
10,7 kílómetrar 2011, 11,5 kíló-
metrar 2012, 9,0 kílómetrar 2013
og 8,9 kílómetrar á síðasta ári.
malin@mbl.is
Enn af malbiki
Ekki hægt að setja út á gæði malbiks
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Gæði malbiks eru almennt mikil að sögn Péturs, en þegar það eldist þornar það, springur og holur myndast.
Pétur
Pétursson
BÍLAR