Húnavaka - 01.05.1992, Blaðsíða 64

62
HÚNAVAKA
og nægjusamasti bóndi sem byggt hefir þetta hérað. Árið 1948 fór
jörðin í eyði og ekki verið þar eldstó síðan.
Rétt þar utar er jörðin Mörk. Þar var kornmylla fram undir 1940
knúin af bæjarlæknum. Gríðarstór steinn er þar á hlaði með hring
í, hestasteinn sem Erlendur Guðmundsson á Mörk velti heim 14
ára gamall um 1890. Hann flutti síðar til Bandaríkjanna.
Harða vorið 1949 var mikill gaddur á Mið-Laxárdal. Sem dæmi
má nefna að átta vikur af sumri sást aðeins á veggjarústirnar á Refs-
stöðum upp úr gaddinum.
Ef ánni er fylgt áfram upp dalinn beygir hún inn í Litla-Vatns-
skarðið nokkru fyrir utan Mörk og heitir þar Buga eða Vatnsskarðs-
lækur í daglegu tali. Upptök sín á hún í tjörn í Litla-Vatnsskarði
sem ber nafnið Móbergstjörn og í henni er feikileg silungsveiði.
Eyðibýlið Móbergssel stendur við norðurenda tjarnarinnar. Líklegt
er að það dragi nafn sitt af móbergsklettum sem voru fyrir ofan
túnið. Vatnsból bæjarins var við norðurenda tjarnarinnar. Þar er
feiknaöflug uppspretta og hefir myndast þar brunnur. Þetta vatns-
ból hefir annað slagið fyllst af silungi og var hægt að ausa honum
upp með vatnsfötu þegar búið var í Móbergsseli.
Ymsar munnmælasögur hafa verið á kreiki um þetta undarlega
náttúrusmíð. Til dæmis var sagt að silungurinn kæmi í gegnum und-
irgöng úr tjörninni í brunninn. Líka var því haldið fram að einhverj-
ir óprúttnir menn hefðu borið grjót í brunninn og stíflað þar með
undirgöngin í annan endann. Einnig heyrðist sú saga að eftir að Þóra
Jónsdóttir og Hannes Kristjánsson fluttu afjörðinni, hafi Þóra komið
síðar að brunninum og ætlað að fá sér í soðið, en verið hrakin frá og
hafi hún þá átt að leggja svo á að aldrei skyldi framar koma fiskur í
brunninn. Ekki hafa það verið ábúendur Móbergssels sem hröktu
hana frá brunninum, því að Þóra og Hannes voru síðustu ábúendur
þar rétt fyrir 1900. Þau voru foreldrar Elivoga-Sveins.
I bókinni Landið þitt Island, eftir Þorstein Jósepsson og Steindór
Steindórsson, segir orðrétt um Móbergssel. „Eyðibýli á Laxárdal.
Þar var í túnfæti brunnur og rann úr honum lækur í nálæga tjörn.
Ur brunninum mátti ausa silungi með vatnsfötu. Var brunnurinn
um 2-3 m í þvermál og 1,5 m á dýpt og í honum klapparbotn en tvö
augu voru í botninum og gekk silungurinn upp um þau, stundum
svo mikið að brunninn fyllti. Silungurinn var smávaxinn, purpura-
rauður á kvið og dekkri en silungurinn í tjörninni. Síðast var veitt í