Dagblaðið Vísir - DV - 14.12.2011, Page 17

Dómstóll götunnar
Ég held
bara áfram
Ég elska
landið ykkar
Ítalinn Marco Raimondi sendi forseta Íslands bréf með þremur óskum. – DV
Auðlindalöggjöf er aðkallandi
„Nei, ég gerði það ekki en var
löglega afsökuð þar sem ég var ekki
nálægt fjölmiðlum um helgina.“
Ragnheiður Eiríksdóttir
40 ára listakona
„Nei, en ég ætla að gera það um
leið og ég kem heim.“
Elvar Geir Sævarsson
34 ára tónlistarmaður
„Nei, hún hefur alveg farið fram
hjá mér.“
Sigríður Sigurðardóttir
39 ára náms- og starfsráðgjafi
„Nei, ég á eftir að gera það því ég
á yndislega vini í Færeyjum.“
Rós Ingadóttir
58 ára kennari
„Nei, það hef ég ekki gert.“
Fríða Halldórsdóttir
17 ára nemandi
Lagðirðu söfn-
uninni Við styðj-
um Færeyjar lið?
I
nnspýting Kínverjans Huangs
Nubo varð á öðrum stað en til
stóð. Auðlindaumræða þjóðar-
innar er loksins komin á flug og
ekki seinna vænna. Spurningar um
hvað sé auðlind og hvað ekki, spurn-
ingar um eignarétt og nýtingarrétt,
um auðlindagjald og auðlindasjóði
poppa nú upp og við blasir löggjöf
sem hvorki heldur vatni né vind-
um. Sú heimssýn að allt eigi að vera
opið og allir geti keypt allt, alltaf, alls
staðar hefur beðið skipbrot. Auð-
menn með háleitar hugmyndir eru
orðnir svo margir að velta lítillar ey-
þjóðar má sín lítils. Stærðarhlutföll-
unum er erfitt að breyta en við get-
um komið okkur upp vörnum.
Auðmagn slagkraftur heimsins
Hingað til hefur eignarétturinn verið
í hávegum hafður. Enda ekkert skrít-
ið því jafnan hugsar fólk best um það
sem það sjálft á og rekur. Breytingar
á heimsmyndinni neyða
okkur þó til þess að hugsa þessi
mál upp á nýtt. Auðmagn er slag-
kraftur heimsins en yfir því ræður
aðeins lítið brot jarðarbúa. Ásókn í
auðlindir fer saman með auknum
fólksfjölda og hnötturinn orðinn að
einu athafnasvæði. Þess vegna er for-
gangsatriði fyrir okkur sem smáþjóð
að finna nýjan jafnvægispunkt. Stóra
spurningin er því þessi: Hvernig er
hægt að nýta kraft einkaframtaks-
ins án þess þó að vera of háð útkom-
unni?
Hinn frjálsi markaður í okkar
heimshluta er vanur miklu rými.
Skerðing á því er þyrnir í augum
þeirra sem mest eiga undir sér og
markmiðum í þá veru jafnan lýst sem
einhvers konar aðför. Gæti tekið und-
ir þetta ef frelsinu fylgdi sjálfsábyrgð.
Það hefur hins vegar ekki verið og
besta trygging hverrar þjóðar gegn
kúvendingum markaðarins er eigna-
rétturinn. Með ríkiseign á auðlind-
um er alltaf hægt að byrja upp á nýtt.
Næsta stríð á hinum pólitíska vett-
vangi verður um þetta.
Varðmenn þrönghagsmuna
Á Íslandi eru auðlindamál í hnút.
Áralangt ósætti um fiskveiðistjór-
nunarkerfið færir okkur heim sann-
inn um það. Núverandi nýtingar-
hópur sjávarauðlindarinnar vill
halda þeim rétti og spyrnir fótum
við aðkomu annarra að auðlind-
unum. Þessi hópur hafnar sam-
keppni á jafnréttisgrundvelli og segir
veiðileyfi á Íslandsmiðum sína eign.
Þessi hópur kvartar yfir auðlinda-
gjaldi sem nemur um 3% af aflaverð-
mæti en leggur á aðra fiskimenn
auðlindagjald sem nemur um 75%
af aflaverðmæti og stingur í eig-
in vasa. Þessi hópur ætlar öðrum
rekstrarskilyrði sem hann sjálfur
segir ómöguleg. Þessum hóp fellur
þannig í skaut 97% af aflaverðmæti
eigin veiða og líka 75% af veiðum
annarra án þess að leggja nokkuð til
nema að vera sjálfkrafa þiggjendur
úthlutunar aflaheimilda ár frá ári.
Og gleymum ei að þó einhverjir hafi
keypt sinn veiðirétt dýrum dómum
var sú fjarstæðukennda verðstýring í
höndum kvótahafa og fjármálastofn-
ana, til þess gerð að taka arðinn út
strax og ráðstafa honum í annað. Á
þetta sjónarspil hefur þjóðin gónt og
henni sagt að aðrir kunni betur með
auðlindaarðinn að fara en hún sjálf.
Við hvert einasta samningaborð sitja
varðmenn þrönghagsmuna, vara við
breytingum og ráðskast með eigin
hag. Jafnvel þó þjóðin hafi sagt hug
sinn í kosningum býður ríkisstjórn-
in kyrrstöðuöflunum til öndvegis og
þess vegna þokast ekkert áfram.
Í tilviki Huangs Nubo er um ör-
foka land að ræða sem kannski og
hugsanlega geymir auðlindir fram-
tíðarinnar. Auðlind núsins er aftur
á móti í hafinu og sé það almenn-
ur vilji að komast yfir þessi mál ætti
að stofna auðlindasjóð í opinberri
eigu og bjóða út tímabundna nýt-
ingarsamninga á jafnræðisgrund-
velli. Þannig gæti þjóðin tekið á móti
hverjum sem er án þess að hætta eig-
in framtíðaröryggi. Líka Kínverjan-
um Huang Nubo.
„Með ríkis-
eign á auð-
lindum er alltaf
hægt að byrja upp
á nýtt
„Nei, ég held ekki. Ég veit ekki hvort ég hefði nokkurn tíma náð að fylla Hörpu ef
ég hefði selt inn,“ segir Örn Elías Guðmundsson, betur þekktur sem Mugison. Hann hafði augastað á
húsnæði nýlega en stóðst ekki greiðslumat í viðskiptabanka sínum.
Hefðir þú fengið greiðslumat ef þú hefðir selt inn?
Mest lesið á DV.is
1 „Endir þeirrar sögu er þyngri en tárum taki“
Ólafur Þórðarson jarðsunginn í dag.
2 Mugison komst ekki í gegnum greiðslumat
Vildi kaupa hús í miðborg Reykjavíkur
3 Myndi fyrirgefa framhjáhaldKatherine Heigl hefur haldið því fram að
hún mundi slíta hjónabandinu ef maður
hennar væri ótrúr. Hún er ekki lengur viss.
4 Skaupið í vanda vegna GillzLeikstjóri og handritshöfundar gætu þurft
að klippa hann út úr Skaupinu.
5 Veik eftir hjartauppskurð og vill enga vorkunn
Berglind Ýr: „Læknarnir vita ekki hvað
er að“
6 Fyrrverandi verslunarstjóri Bónuss fer til útlanda í leit að
vinnu
Óðinn Svan Geirsson er á leið frá landinu
og hefur fengið vinnu í Noregi.
7 Andrea Jónsdóttir: Fer í kjól einu sinni á ári
Það gerði hún á laugardagskvöld þegar
hún tróð upp á árlegri skemmtun hús-
mæðrasveitarinnar Heimilistóna.
Umræða 17Miðvikudagur 14. desember 2011
Kjallari
Lýður Árnason
Milljón dollara menn
T
il er fræg saga um mann sem
fékk peningaseðil upp á millj-
ón dollara til ráðstöfunar. Sag-
an átti að hafa gerst í Lundún-
um og fjallaði um erfiðleika vesalings
mannsins sem hvergi fékk seðlinum
skipt. Á Íslandi áttu sér stað atburðir
þar sem menn höfðu milljón dollara
til ráðstöfunar, að talið var.
Feðgarnir Björgólfur Guðmunds-
son og Björgólfur Thor ásamt Magn-
úsi nokkrum Þorsteinssyni undir
gunnfána Samsonar. Það hafði spurst
út að í fórum þeirra væru seðlar upp
á milljón dollara. Þetta var að vísu
dálítið eins og í sögunni um nakta
keisarann. Allir vissu af seðlunum en
enginn hafði séð þá.
Samsonarnir komu frá Rússlandi
sveipaðir dulúð. Spurst hafði út að
þeir seldu bjórverksmiðju með gríð-
arlegum hagnaði. Þetta var, að sögn,
afrakstur gríðarlegrar þekkingar á
drykkjavörum í bland við heilbrigða
heppni. Að sjálfsögðu kom rússneska
mafían hvergi nærri og enginn hafði
skaðast af ævintýri hinna miklu Sam-
sona.
Á Íslandi var þeim tekið með kost-
um og kynjum. Barnið sem benti á
að keisarinn væri nakinn var hvergi
nærri. Samsonarnir voru hylltir á
torgum. forsætisráðherra eyríkisins
mætti í ótal móttökur þar sem hann
stjórnaði húrrahrópum fyrir þríeyk-
inu. Ísland bókstaflega geislaði af
gleði yfir allsnægtum sinna glötuðu
sona sem snúið höfðu heim með auð
sinn.
Þremenningarnir fóru á kostum
í viðskiptalífinu. Enginn bað um að
fá að sjá ofan í gullkistur þeirra. All-
ir vissu um hinar gríðarlegu fúlgur
fjár sem þeir réðu yfir. Og Samson-
arnir brugðu sér í búðir. Alls staðar
var þeim tekið með kostum og kynj-
um. Forsætisráðherrann lét þá hafa
banka allra landsmanna. Og af því að
gullkistur þeirra voru ennþá í fragt í
Hollandi fengu þeir lán á kostakjör-
um í öðrum ríkisbanka. Þegar bank-
inn var kominn í góðar hendur var
haldið áfram að fjárfesta. Þeir keyptu
skipafélag, lyfjafyrirtæki, bókaútgáfu,
annan banka og loksins blað allra
landsmanna. Alls staðar var skrifað
hjá þeim, þó það nú væri. Þetta voru
milljón dollara menn.
En nú er hún Snorrabúð stekk-
ur. Gullkisturnar með öllum milljón-
unum komu aldrei til landsins. Og
skuldirnar hlóðust upp í eins konar
píramída á hvolfi. Einn góðan veður-
dag hrundi allt kerfið. Milljón dollara
mennirnir létu sig hverfa hljóðlega.
Klappstýra þríeykisins, forsætisráð-
herrann klappandi, kom sér í skjól á
blaði allra landsmanna þaðan sem
hann dæmir lifendur og dauða. Sam-
sonarnir eru þó sýknaðir. Þetta var
allt saman bölvuð óheppni. Barn-
ið sem hefði getað sagt fólki frá nekt
Samsonar var upptekið í öðru ævin-
týri.
Svarthöfði
Sturla Jónsson ætlar ekki að láta nauðungarsölu stöðva sig. – DV