Hagskýrslur um atvinnuveg - 01.02.1991, Blaðsíða 27

Framleiðni vinnuafls í iðnaði.
1980=100
Atvinnu-
greina-
flokkur 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988
31 97,3 99,6 97,4 103,0 103,3 107,1 104,2 109,0
32 96,2 98,4 93,7 91,2 98,1 91,1 92,6 100,7
33 100,4 111,9 99,2 110,0 115,8 118,9 137,6 156,6
34 101,4 99,3 105,8 99,0 96,3 104,3 102,5 103,1
35 93,8 93,3 99,1 119,4 113,9 110,6 115,3 122,2
36 84,3 82,0 83,5 78,2 74,7 77,4 91,6 93,2
37 100,0 104,3 116,4 123,7 106,3 123,4 135,0 130,5
38 109,9 101,4 95,8 100,8 104,8 110,0 124,2 116,2
39 114,5 83,1 94,4 107,5 98,4 100,2 105,6 100,7
31-39 100,6 99,8 99,5 103,9 102,8 107,0 114,7 116,6
Á þennan mælikvarða litið, hefur framleiðnin í iðnaði í heild aukist um 16,6% frá
árinu 1980 til ársins 1988. Breytingar eru þó afar skrykkjóttar frá einu ári til annars,
þegar litið er á einstaka atvinnugreinaflokka.
Pessi mælingaaðferð á framleiðni vinnuafls er þó varhugaverð fyrir ýmsar sakir.
í fyrsta lagi er vert að hafa hugfast að aukin framleiðni vinnuafls tengist oft í ríkum
mæli breytingum á öðrum þáttum en auknum afköstum starfsfólks, eins og fjármagni
eða tækniþekkingu. Getur því t.d. verið nauðsynlegt að gefa gaum að framleiðni
fjármagns, þ.e. aukningu fjármagns á hvern vinnandi mann, jafnhliða framleiðni
vinnuafls.
í öðru lagi eru vinnuvikur sem mæling á vinnuafli ýmsum annmörkum háð í þessu
tilviki, einkanlega þegar vinnustundirnar að baki hverju ársverki eru mismunandi á
milli atvinnugreina eða frá einum tíma til annars innan sömu atvinnugreinar.
í þriðja lagi má nefna að með því að nota breytingar á framleiðslumagni atvinnu-
greinar athugasemdalaust sem mælikvarða á vöxt atvinnugreinar, er byggt á þeirri
grundvallarforsendu að aðföng greinarinnar, hvort sem þau eru innflutt eða fengin frá
öðrum atvinnugreinum, hafi aukist til jafns við framleiðslumagnið. Ef svo er, hefur
mismunur framleiðslutekna og aðfanga, þ.e. vinnsluvirðið aukist jafnt og framleiðslan.
Með því að skoða þessa forsendu í ljósi upplýsinga úr reikningum fyrirtækja á síðustu
árum er hins vegar einsýnt að hér orkar allvíða tvímælis, a.m.k. þegar horft er yfir
lengra tímabil en 1-2 ár.
í fjórða lagi getur viðmiðunarárið skipt nokkru máli þegar magnvísitala iðnaðar-
framleiðslu fyrir einstaka atvinnugreinaflokka er lögð til grundvallar.
Af þessum sökum verður að telja vergar þáttatekjur betri mælikvarða á vöxt
atvinnugreinar en framleiðslumagn þótt hið síðarnefnda sé fyllilega nothæfur mæli-
kvarði þegar breytingar framleiðslumagns og aðfanga fylgjast að.
Svo unnt sé að nota vergar þáttatekjur til mælingar á framleiðni þarf að færa það til
fasts verðlags m.ö.o. staðvirða það. Aðferðir við staðvirðingu vergrar þáttatekna geta
ráðið úrslitum um gildi þess í þessum tilgangi. Til þess að breytingar á viðskiptakjörum
milli einstakra greina skekki ekki matið á vergum þáttatekjum er strangt til tekið
nauðsynlegt að staðvirða einstaka tekju- og aðfangaliði og vergu þáttatekjurnar verða
þá afgangsstærð. Þessi aðferð við staðvirðingu er þeim annmörkum háð að frávik í mati
á vergum þáttatekjum verður jafnt og samanlagt frávik í mati framleiðsluvirðis og