Hagskýrslur um sveitarsjóðareikninga - 01.01.1980, Side 9

7
aðshluta en áður giltu. Engar verulegar breytingar urðu á ákvaeðum um álagningu þessara skatta frá
1972 til 1977. Breytingar 1972 leiddu til verulegrar lækkunar á útsvars- og aðstöðugjaldstekjum,
en til hækkunar á tekjum af fasteignaskatti. f heild þýddi þetta nokkra læltkun á skatttekjum sveit-
arfélaga frá þvf, sem þær hefðu orðið, ef eldra kerfið hefði gilt áfram. Til þess að vega þetta upp
var eftirtöldum útgjöldum létt af sveitarfélögunum og tók ríkið þau á sfnar herðar: Hlutdeild sveit-
arfélaga f löggæslukostnaði, framlag þeirra til lffeyristrygginga almannatrygginga, og helmingur
framlags þeirra til sjúkratrygginga. — Allar fyrr greindar breytingar komu til framkvæmda frá ars-
byrjun 1972.
f töflum þessa rits eru kaupstaðir hafðir sér og hreppar sér. f þvf sambandi þarf aðhafa f huga,
að allmörg hreppsfélög hafa orðið kaupstaðir undanfarin ár. Af þessum sökum hefurhlutdeild kaup-
staða f heildartekjum og-útgjöldum aukist, en hlutdeild hreppa minnkað. Á árinu 1974 fengu 5
hreppsfélög kaupstaðarrettinai, og tvö hreppsfélög urðu kaupstaðir á þvf tímabili, sem þetta hefti
tekur til,þ;e. Njarðvík og Garðabær. Njarðvfkurhreppur varð kaupstaður með lögum nr. 86 24. des.
1975, er tóku þegar gildi, og Garðahreppur varð kaupstaður með lögum nr. 83 24. des. 1975, er
tóku gildi 1. januar 1976. Afhagkvæmnisástæðumeru þessi sveitarfelög talin með kaupstöðum í
töflum öll árin, sem Jretta rit tekur til, einnig árið 1975. Er minnt á þetta f neðanmálsgrein Wð
hverja töflu. — Frá arsbyrjun 1974 voru Bessastaðahreppur og Garðahrejipur fluttir úr GulíbringiEýslu
í Kjosarsýslu (lög nr. 43/1973), og kemur sú breyting fram í töflum fra þeim tíma.
Tafla I er samdráttartafla, með tölum fyrir Reykjavfk.^kaupstaðina f heild og hreppana f heikh
HÚn sýnir rekstrartekjur og rekstrarútgjöld, tekjur og gjöld á eignabreytingareikningi, og eignir f
árslok, allt nokkuð sundurliðað, og loks heildarskuldir f árslok án sundurgreiningar. Tafla I er
samdráttur úr töflu II, sem gefur meiri reikningslega sundurliðun. — t>ar eru'enn fremur tölur-fyrir
hvern kaupstað og fyrir hreppa hverrar sýslu f heild, svo og fyrir hvern hrepp með fleiri enöOOfbúa.
f töflu II er dýpsta sundurliðun ársreikninga, sem birt er f þessu riti. Tafla II er f tveimur hlutum,
og sýnir annar þeirra, fyrir hvert ár, rekstrartekjur og rekstrarútgjöld, en hinn hlutinn sýnir eigna-
breytingar, eignir og skuldir. Auk þess eruyhonum nelstu niðurstöður úr reikningum hafnarsjoða,
vatnsveitna og rafveitna, en ýtarlegri upplýsingar um þessi fyrirtæki er að finna í töflu V.— I töflu
III eru aðalniourstöður reikninga hreppa með færri en 500 íbua hvort árið 1975 og 1976, og í töflu
IV eru reikningar sömu hreppa 1977 með meiri sundurliðun. f töflu V er yfirlit um fjármál hafnar-
sjóða, vatnsveitna og rafveitna sveitarfélaga 1975-77. An efa vantar f það yfirlit fyrirtæki, serry
þar eiga heima, og a hinn bóginn eru teknir þar með reikningar, sem hæpið er að eigjheima f
yfirlitmu, vegna þess hve viðkomandi fyrirtæki eru smá í sniðum. Vegna örðugleika á innheimtu
þeirra reikninga, sem hér um ræðir (sbr; athugasemd síðast fkafla A hér á undan), eru mikil vand-
kyæði á að gera yfirlit sem þetta vel úr garði, og raunar torveldast það mjög af bókhaldi sveitar-
félaga eins og þvf er nú háttað. Nánar er skýrt frá þessu, og frá reikningum sveitarsjóðsfyrirtækja
almennt, f skýringum hér á eftir, aðallega við liði G, H og I f töflu II.
Til glöggvunar á töflunum og einstökum íiðum þeirra fara hér á eftir kaflar úr almennum
skýringum vio eyðublaðið undir sveitarsjóðareikninga, en eins og áður segir em allartöflumargerð-
ar eftir reikningunum, eins og þeir em færðir á það eyðublað af sveitarstjómunum sjálfum eða af
Hagstofunni. Merking hugtaka f töflunum er hin sama og er f þessum skýringum á eyðublaðinu:
"Meginregla við færslu rekstrarreiknings skalyera sú að færa tekjur og gjöld það ár, sem
[mu tilhevra raunverulega, hvort sem greiðsla á sér stað sama ár eða ekki. Ogreiddartekjur oe
ógreidd gjöld f lok ársins færast þar af leiðandi á viðskiptareikninga. — Endurgreiðslur á út-
gjöldum sveitarsjóðs færast eftir hentugleikum annað hvort það ár, sem útgjölmn tilheyra, eða
þegar þau eru greidd, en gæta verður þess að hafa samræmi f færslunni fra ári til árs.
Fara verður sérstaklega með endurgreiðslur á útgjöldum til fjárfestingar (nýbygging, fast-
eignakaup o. s. frv.), sem færð er sem eign á efnahagsreikningi. Við byggingu skolat. d. færist
á eignabreytingareikning sem nýbygging aðeins hluti sveitarsjóðs af býggingarkosmaði, en ó-
greiadur hluti ríkissjóðs færist á viðskiptareikning ríkissjóðs. Hér er með öðmm orðumlitið svo
a, að ríkissjóður eigi hluta f skólanum og sveitarsjóður geti ekki talið hluta ríkissjóðs sér til
eignar. Af þessu leiðir, að á efnahagsreikning sveitarfélagsins færist aðeins^ eignarhluti sveit-
arsjóðs (1^2, 1/4 o. s. frv.) í matsverði eða byggingarkostnaðarverði alls skólans. Sömu reglur
gilda um ýmsar aðrar eignir, sem sveitarfelagið byggir eða á með öðrum aðila, t.d.. réy
lagsheimili, og gildir einu, hvort eignin eða stofnunin er rekin af sveitarfélaginu eða_ f umsjá
þess. Ef endurgreiðslur á utgjöldum til eignaaukningar eru beinir styrkir, svo sem ^þá er félög
leggja fram óafturkræft fé til ákveðinnar qárfestingar, þá færast slíkar greiðslur í tekjuhlið
rekstrarreiknings.
Allar niðurstöðutölur á rekstrarreikningi skulu sýna nettóupphasðir,þ. e . endurgreiðslur
koma til frádráttar viðkomandi liðum. Þannig færast endurgreiðslur á útgjöldum til frádráttar
f viðkomandi útgjaldaliði, en ekki f tekjuhlið rekstrarreiknings.
Árfðandi er, að hugtökin lán, útlán, viðskiptaskuldir og viðskiptainneignirhafi samræmda
merkingu f sambandi við færslu reikninga. Lán og viðskiptaskuldir eru kröfur annarra á^ sveit-
arfélagið, en útlán og viðskiptainneignir em kröfur sveitarfélagsins á aðra. Lán og útlán eru
kröfur, sem stofnað er til með samningi og skiiflegar^viðurkenningar eru um að öllurn jafnaði.
Slíkar kröfur greinast f skuldabréfalán/skuldabréfautlán og "önnur lán"/ "önnur útlán. " Vfxlar
falla undir "önnur lán"/"önnur útlán, " án tillits til þess, hvort um stutt eða löng lán er að
ræða. Á viðskiptareikninga færast hins vegar allar kröfur, sem færðar eru f opinn reikning, án