Hagskýrslur um sveitarsjóðareikninga - 01.01.1980, Síða 16

14
26. Afborgun og en d u r gre i ðs 1 a lána. Sjá skýxingar við 23. lið hér I undan.
27. Aukning bókfærðra ei gn a . Her koma þessar færslut: Kaup áfasteignumo_g eign-
færðum lausafjármunum, nýbyggingar, lagt f eigin sjóði, ný útlán^á árinu, keypt hlutabref eða
önnur verðbréf, önnur aukning eigna. Stærsti hluti þessa liðs eru nýbyggingar, þ. e. kostnaður við
byggingar og aðra mannvirkjagerð. Æskilegt hefði verið að sundurgreina þennan lið í undirliði f
töflunum. Frá þvf var horfið, vegna þess að hann var illa færður f mörgum hreppsreikningum, og f
mörgum^prentuðum eða fjölrituðum kaupstaðareikningum var ekki um að ræða sundurliðun hans.
Eins og áður segir, gildir það um marga_liði ftöflunum, að ýtarlegri^sundurliðun þeirra var tæpast
möguleg sökum þess, að nægilegar upplýsingar voru ekki fyrir hendi f þeim reikningum.sem Hag-
stofan varð að nota við skýrslugerðina.
28. Flutt til næsta árs. Þessi liður er sundurgreindur f 30.lið.og vfsasttilskýringavið
hann.
29. Annað (le iðr ét t in g a r o. f 1. ). Hér er mestmegnis um leiðréttingar að ræða.
30. Eftirstöðvar o.fl. Skýringar við lið 21 eiga að öllu leyti við um þennan lið, enda
er hann hinn sami og liður 21 f reikningum næsta árs á eftir (þ. e. liður 30 f 1975-töflu = liður 21
f 1976-töflu), sjá þo skýringu fremst f inngangi (bls. 5).
31. Otlan. Þarfnast ekki skýringa, sja þó skyringar við lið 21.
32. Hlutabréf, stofnsj óðshlutir o.þ.h. Þarfnast ekki skýringa.
33. Eigin sjóðir. Hér er færðir eiginlegir sjóðir, þ.e. fé, sem lagt hefur verið til hlið-
ar f ákveðnum tilgangi. Fyrirtæki, sem bera sjóðaheiti,^svo sem velasjóður og hafnarsjóður, eru
ekki færð hér, en t. d. fjallskilasjóðir falla hins vegar hér undir. v
34. Lausafé. Hér er um að ræða^ lausafé, sem ekki er bókað með fasteignum.og er lang-
stærsti hluti þess bifreiðar og alls konar vélar. f ársreikningum margra kaupstaða og stærri hreppa
eru lausafjármunir færðir með fasteignum f einstökum málaflokkum, og er aðgreining illaeða ekký
framkvæmanleg. Hafa þá verið settir 3 punktar f lfnuna, en fjárhæð lausafjármuna talin með f
35. lið, fasteignir.
35. Fasteignir. Hér eru f einum lið allar fasteignir sveitarfélaganna ásamt þeim lausa-
fjármunum, sem fylgja þeim (sbr.pkýringu við 34. lið), sja þó liði 36 og 37.Niðurstöðutölurfþess-
um lið hafa mjög takmarkað upplýsingargildi, og hið sama er að segja um liði 36 og 37vMateigna
á efnahagsreikningum sveitarfelaga er mj'ög mismunandi og breytist jafnvel frá ári til árs f sama
sveitarfélagi. Fasteignir eru ýmist taldar á fasteignamatsverði, kostnaðarverði eða einhverju öðru
verði, sem oft virðist ákveðið án þess að nokkurri reglu sé fylgt. Hér skal og^bent á annað atriði.
Eignir f 35; lið (einnig í 34. og 36. lið), eru f litlum tengsíum við færslur á eignabreytingareikn-
ingi hjá stórum hluta sveitarfélaganna. Hjá þessum sveitarfélögum er efnahagsreikningur ekki
gerður eftir venjulegum bókhaldsreglum, heldur er hann fremur skrá um eignir, sem getur tekið
Ereytingum eftir mati skrásetjara eoa viðkomandipveitarstjórnar hverju sinni.
36. Ýmsar eignir. f þennan lið koma ýmsar eignir, sem varla er hægtaðteljafasteignir
f venjulegum skilningi. Aðallega er hér um að ræða eignfærð útgjöld til gatna og holræsa, einnig
eignfærðar hitaveituframkvæmdir o.fl. þvf lfkt.
37. Hrein eign eigin fyrirtækja með sjálfstætt r e i kn in gsh a ld. Sjá skýr-
ingar við lið G, H og I hér á eftir. ^
F. Skuldir í árslok. Sjá almennar skýringar framar í þessum kafla og skýringar við lið
21 og 30.
G, H oj* I. Hafn arsjóður, vatn_sveita og rafveita. Það, senr veldur ef til vill
einna mestu osamræmi f reikningum sveitarfélaga (aðallega kaupstaða) er færsla á reikningum eig-
in fyrirtækja og annarra rekstrarheildavHér er spurningin bæði um það, hver fyrirtæki skuli færð
sem eigin fyrirtæki f reikninga sveitarfélagsins, og á^hvern hátt tengsl reikninga þeirra og sveitar-
félagsins skuli vera. Hér skulu tekin dæmi, ersýna ýmsa tilhögun a færslu reikninga eigin fyrir-
tækja f aðalreikningum sveitarfélaga:
1) Brúttótekjur og -útgjöld fyrirtækisins koma f tekjuhlið og gjaldahliðá aðalreikningi sveitarfé-
lagsins, eignir þess með eignum og skuldir þess með skuldum á aðalreikningi.
2) ReKstrarafgangur/rekstrarhalli kemur í tekjuhlið/útgjaldahlið á aðalreikning, og hrein eign,
þ.e. eignr að frádregnum skuldum, f eignahlið á aðalreikningi. Þetta er sá færslumáti, sem
eyðublað Hagstofunnar gerir ráð fyrir.
3) Tekjur fyrirtækis og útgjöld (rekstrarafgangur/rekstrarhalli) eru ekki færð til eigna á aðalreikn-
ingi, og hrein eign þess er ekki færð til eigna á aðalreikningi sveitarfélagsins. Reikningarslíkra
fyrirtækja eru hins vegar oft gefnir út með aðalreikningum sveitarfélagsins.
Raunar er um að ræða fleiri tilvik hvað þetta snertir f reikningum sveitarfélaganna. Hagstofan
hefur ekki samræmt þessi atriði f þeim skýrslum, sem hér birtast, heldur látið við það sitja, sem
var f reikningum viðkomandi sveitarfélags. Samræming var illmöguleg eftir þeim gögnumpem fyr-
ir lágu, sérstaklega á þetta við um reikninga kaupstaða og stærri hreppa.^ Að sjálfsögðu ryrirþetta
ósamræmi gildi skýrslnanna, en við þvfverðurekkigert að svo komnu máli.
Til jress að bæta að^einhverju leyti úr þessum vanköntum á skýrslunum, eru birtar f töflum II
og V helstu niðurstöður úr reikningum stærstu og algengustu fyrirtækja sveitarfélaganna, þ.e. hafn-
arsjóða, vatnsveitna og rafveitna, hvort sem þessi fyrirtæki eru f aðalreikningi sem eign viðkom-
andi sveitarfélags eða ekki. Þvf miður eru þessar upplýsingar ekki tæmandi, aðallega vegna þess að
ekki reyndist unnt að afla reikninga allra slfkra fyrirtækja. Margir reikningar hafnarsjóða^ og raf-
veitna voru teknir á tðfluyfirlitin í þessu hefti, þott viðkomandi sveitarfélog hefðu ekki látið Hag-
stofunni þá f té. Voru hér notaðir reikningar, sem fengnir voru að láni hjá Vita- og hafnarmála-