Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 02.01.1906, Side 18

16
margir smákaupmenn, einkum í kaupstöðunum. Einkennilegur og jafnframt gleði-
legur atburður er J>að að 1904 standa 17 konur fyrir ver/.lunum, lyrir örfáum árum
stóð engin búsett kona fvrir verzlun hjer á landi.
Útlendar verzlanir hafa (eptir tötlunni) Jjví nær tvöfaldast á 50 árum. 'I'afl-
an telur ekki nema fastar verzlanir, en getur ekki um lausakaupmenn. Væru þeir
taldir, hefði tala útlendra verzlana verið töluvert hærri til 1870 og jafnvel til 1880,
en hún er. Þá hefði án efa mátt telja útlendar verzlanir 1855 40, svo að tölunni til
hafa útlendar verzlanir ekki aukist meira en 35—40°/0. Yfir höfuð sýnast innlendu
verzlanirnar vera að ryðja sjer til rúms, enda ætti hún nú að vera búin að fá vopn
í hendurnar til J)ess að vega sjer til sigurs. Næst fyrir hendi sýnist J)að vera, að
útlendu verzlanirnar lari að selja og kaupa meira í stórkaupum en áður, en að smá-
verzlunin færi meira út kvíarnar í innlendu verzlunum, því allmargar innlendar
verzlanir, sem nú eru lijer verða annaðhvort að draga að sjer smákaupin, eða hætta
að verzla.
Um sveitaverzlanir vantar skýrslur að mestu leyli Jjangað lil 1891. Tala
þeirra hefur tvöfaldast eptir 1891—94 eða á liðugum 10 árum. Svo má líta á, sem
þær flytji aldrei vörur beinlínis að eða út. IJær taka vörur sínar hjá kaupmönnum
og selja J)eim aptur innlendar vörur sem þær kaupa.
VIII. Siglingar.
Um siglingar til landsins eru skýrslur, sem ná hjer um bil óbrotnar til 1787
eða til J)ess tíma þegar verzlunin var gelin frjáls við alla danska Jægna. En ef far-
ið er lengra, en til tölu skipanna sem komu hingað og til lestarrúms þeirra, þá eru
J)essar skýrslur ófullkomnar. Eptir 1855 sjesl slundum á þeim hvaðan skipin hafa
komið og hve mörg skip hafi larið milli hafna á Islandi en slundum sjest það alls
ekki. Það er ekki fyr en 1883 að sjeð verður hve mörg af skipunum eru gufuskip
og hve mörg seglskip.
V. Tafla.
Tala Smálestir Tala Smálestir
A r i n: skipa alls Á r i n: skipa alls
1. 1787 — 1800 55 4366 6. 1841—1850 104 7664
2. 1801—1810 42 3531 7. 1851-1860 133 11388
3. 1811 — 1820 33 2665 8. 1861 — 1870 146 13991
4. 1821—1330 54 4489 9. 1871 — 1880 195 20716
5. 1831 — 1840 82 6529
Á fyrsta tímabilinu er lægsta árið 1787 þá komu að eins 0 skip. sem voru
641 smálest. Mest var siglingin hingað þá 1800 71 skip sein voru 5820 smálestir.
A öðru tímabilinu var siglingin minst 1809 10 skip með 858 smálesta farmrými, en
mest 1816 70 skip með 2827 smálestum. Á þriðja tímabilinu var siglingin minst
1813 12 skip á 1219 smálestir, en mest 1819 47 skip á 3540 smálestir. Frá 1801 —
1816 voru styrjaldir Napoleons og dönsk skip gátu naumast komist hingað sum ár-
in fyrir brezkum víkingum. Frá 1821—80 stíga siglingar hingað jafnt og þjetl og
J)ó alla jafna sje töluverður áramunur, þá er hann aldrei mjög mikill. Á 9. tíma-
bilinu eru siglingarnar til landsins orðnar 4 til 5 sinnum meiri, en fyrir 80—90
árum.
1854 verður verzlunin alveg frjáls. Áður máttu að eius danskir J)egnar
verzla hjer, en máttu leigja utanríkisskip, til að reka þá verzlun á. En með lögum