Framkvæmdafréttir Vegagerðarinnar - 19.11.2012, Side 5

5
til með miklum sprengingum að víkka gjána efst og
ryðja grjóti fram svo akbraut mætti kallast. Var þá
jafnframt lagður vegur norður eftir gjánni og trébrú
reist yfir útfallið úr Drekkingarhyl. Varð braut þessi
síðar vegur sá sem þjónaði allri umferð til Þingvalla
við konungskomuna 1907, á alþingishátíðinni 1930
og lýðveldishátíðinni 1944…“
Þess má geta að þetta fyrirkomulag var á umferð á Þingvöll
til ársins 1967 en þá var bílvegurinn færður í það horf sem nú
er, þ. e. umferðin fer framhjá Almannagjá og liggur norðar þar
sem kallaðist Tæpistígur.
Drekkingarhylur og brú neðan hans
Um aðstæður við Drekkingarhyl segir Björn Th.B7:
„Áður en brú var lögð á haftið neðan hylsins og
vegar að henni, skagaði þverhnýptur hraundrangi
fram í hylinn að suðaustanverðu, og er líklegt að
sakakonum hafi verið fleygt þar fram af “
Ennfremur segir Björn Th.B8:
„Þegar gamla trébrúin var af tekin og steinsteypu-
brú in gerð, árið 1911, var fosshaftið að mestu
sprengt burt, og síðar, er núverandi brú var steypt
og breikkuð frá því sem áður var, hvarf enn meira
af klettasnösinni, þaðan sem sakakonum var varpað
í hylinn. Grynntist þá hylurinn að sama skapi og er
nú ekki nema sakleysislegur pollur hjá þeim ógnar-
svelg sem áður var. “
Björn Th. einnigB9:
„Af gömlum myndum og lýsingum að sjá var hyl-
ur inn djúpur svelgur, og þar sem haftið að neðan
myndaði háa fyrirstöðu, var þar allhár foss en ekki
flúð ein, eins og nú er. “
Enn segir Björn Th.B10:
„Drekkingarhylur var sprengdur með dínamíti til
að klastra við hann einhverri ófegurstu brú sem
getur. “
Þegar myndir 3 og 4 eru bornar saman er að sjá sömu
sérkennin við útfall hylsins nú og voru þegar Mayer gerði
mynd sína 1836. Hið þrönga afmarkaða útfall, rennan á mynd
Mayers með klettatotum sitt hvoru megin, virðist vera enn til
staðar sbr. ljósmyndina nú. Þess má geta að í útfallinu rennur
vatnið á sléttri klöpp sem mikið mál væri að dýpka.
Mynd tekin af hylnum fyrir tíma brúargerðarinnar1897D12
sýnir útfallið úr hylnum óglöggt, en ekki er að sjá að vatn hafi
staðið hærra í hylnum fyrir brúarsmíðina en eftir hana. Einnig
eru til ljósmyndir af Drekkingarhyl frá tíma trébrúarinnar
1897-1912, sjá mynd 5. Aðkoman að hylnum sunnan megin
sést vel og er ekki annað að sjá en vegfyllingin út í hylinn sé
eins og nú er sbr. mynd 6. Útfallið virðist einnig vera óbreytt.
Ekki er að sjá neina „klettasnös“ sem Björn Th. nefnir, sem hafi
verið sprengd síðar vegna vegagerðar. Fleiri myndir frá tíma
trébrúarinnar staðfesta það. Það eina sem Björn gæti meint
væri drangurinn sem sést á mynd Mayers frá 1836 (mynd 2),
og Björn hefur reyndar nefnt áður til þessa sama hlutverks,
en með öðru orðalagi (hraundrangi). Þessi staður og lýsing
Björns Th. við fullnustu réttlætis fyrri tíma þarna er ótrúleg
og líklegra er að aðkoman að hylnum hafi þurft að vera greið
og dýpi til staðar og straumur bagaði ekki, sem væri meir í
samræmi við lýsingar nafna hans Björns ÞorsteinssonarA3 hér
fyrr. Drangurinn hefur sennilega verið sprengdur í tengslum
Mynd 2. Drekkingarhylur séður sunnan megin frá. Ferðabók
Paul Gaimards frá 1836, teikning: Mayer. Þetta sjónarhorn er vel
þekkt og má þar nefna mynd J. Kjarvals með steininn fyrir miðri
mynd og hefur hann verið nefndur Kjarvalsklettur. Drangurinn til
hægri hafur vafalaust sett svip á umhverfi hylsins, en teiknarinn
hefur eflaust eitthvað bætt þar í. Öll hlutföll eru breytt til að ýkja
sérkennin og dramatísera þau. Fólkið vinstra megin á myndinni
er engan veginn í eðlilegu samræmi við steininn. Drangurinn
(stapinn) hefur sennilega ekki náð að hylnum heldur verið rétt
sunnan hans. Þetta má marka af ljósmynd Howells frá því fyrir
tíma allrar vegagerðar þarnaD11. Drangurinn var síðar brotinn og
lenti undir veginum að brúnni við hylinn.
Mynd 3. Drekkingarhylur, séð til útfallsins.
Ferðabók Paul Gaimards frá 1836, teikning: Mayer.
Mynd 4. Drekkingarhylur árið 2012. Myndatakan er ekki eins þvert
fyrir og er á mynd 3 hér til hliðar því staki steinninn umflotni fyrir
miðri mynd hefur fallið niður nýlega og borist fyrir útfallið og
getur skyggt á það. Mynd höfundar.