Málfregnir - 01.11.1987, Page 18

að predika við guðsþjónustur í íslenskum
kirkjum og taka þátt í sjónleikahaldi í
Reykjavík. Sjálfur þýddi hann á
íslensku og staðfærði eitt af leikritum
Hoibergs.
Nokkru eftir dvöl sína á íslandi lagði
hann upp í margra ára ferðalag. Hann
ferðaðist um Svíþjóð, Finnland og suður
um Rússland og Asíulönd allt til Ind-
lands 1816-1823 og lagði stund á tugi
tungumála. En íslenskan var ætíð eftir-
læti hans og hann átti bréfaskipti við
marga íslendinga.
Meðan Rask dvaldist í Stokkhólmi
1816-1818 bjó hann m.a. til útgáfu báðar
Eddurnar, Sæmundar-Eddu (þ.e. eddu-
kvæði) og Snorra-Eddu. í síðarnefndu
útgáfunni birtist í fyrsta sinn á prenti hið
merka rit, sem nefnt hefir verið „Fyrsta
málfræðiritgerðin“, en það er íslensk
hljóðkerfislýsing frá 12. öld, undirstöðu-
rit um íslenskan framburð að fornu.
Tvívegis gaf Rask út íslenskar lestrar-
bækur handa útlendingum, Sýnishorn af
fornum og nýjum norrœnum ritum í
sundrlausri og samfastri rœðu (Stokk-
hólmi 1819) og Oldnordisk lœsebog
(Khöfn 1832).
Loks má nefna Lestrarkver handa
heldri manna börnum sem Rask gaf út
fyrir Bókmenntafélagið (Khöfn 1830).
Hér hefir einkum verið getið þeirra
verka Rasks sem íslensku varða, en
hann samdi og gaf út málfræði margra
annarra tungumála og ýmis rit önnur
sem hér verða ekki rakin.
Eftir heimkomuna úr Asíuferðinni
tók Rask aftur við starfi sem bókavörður
og varð síðar prófessor í Kaupmanna-
höfn. Hann var meðal stofnenda Hins
norræna fornfræðafélags (Det kgl.
nordiske Oldskriftselskab) og var fyrsti
forseti þess 1825-27. Hann tók þátt í
hinni miklu útgáfu félagsins á Forn-
manna Sögum á árunum 1825-1832.
Einnig vann hann fyrir Hið íslenska bók-
menntafélag og var um hríð varaforseti
Kaupmannahafnardeildarinnar og síðar
forseti öðru sinni.
Rasmus Rask veiktist í hinni erfiðu
Asíuferð sinni og tók ekki á heilum sér
eftir það. Hann lést í Kaupmannahöfn
14. nóvember 1832 tæplega 45 ára.
„Þú komst þegar Fróni reið allra mest
á“, kvað íslenskt skáld um Rask í frægu
kvæði fyrir 100 árum. Víðs vegar um
heim er hans minnst sem brautryðjanda
í málvísindum. Á íslandi er minning
hans auk þess í hávegum höfð fyrir ást
hans á íslenskri tungu og allt sem hann
vann henni til eflingar og álitsauka og
menningu íslands til viðreisnar. - B.J
18