Feykir - 30.01.1991, Blaðsíða 4

4 FEYKIR 3/1991
Syðri hluti Sauðárkróksbæjar, sjúkrahúsið og byggðirnar í
Hlíðarhverfi og Túnahverfi. Neðarlega til hægri á myndinni er
dælustöð hitavcitunnar og til vinstri Ashildarholtsvatn.
Lögsögumálið
,.Sú þjónusta og aðstaða, scm byggð hefur verið
upp á Sauðárkróki — einnig fyrir atbeina
Skarðshreppinga — nýtist þeim, einkum íbúum
Borgarsveitar, ekki síður en Sauðkrækingum
sjálfum. Sama er að segja um stofnanir og
fyrirtæki, sem þéttbýliðá Sauðárkróki hefurskotið
stoðum undir og mun styrkja frekar með fleiri
íbúum og bættri aðstöðu. Slíkur viðgangur er því
— og ástæða er til þess að undirstrika það —
hagsmunamál íbúanna í báðum sveitarfélögum”.
Svo segir í grein um lögsögu Sauðárkróks og
Skarðshrepps eftir Árna Ragnarsson arkitekt sem
birtist í nýjasta hefti Sveitarstjórnarmála. Greinin
er að uppistöðu til byggð á greinargerð, er tekin var
saman á árinu 1981 og lýsir aðstæðum, sem enn eru
óbreyttar að mestu leyti.
Árni Ragnarsson höfundur
greinarinnar, sem hér birtist
stytt og að hluta til endursögð.
Eyþór Stefánsson
níræður
Eyþór Stefánsson tónskáld
og heiðursborgari Sauðár-
króksbæjar varð níræður
fyrir \ iku. 23. janúar. Hann
er Skagfirðingur í ættir fram
og á ættir að rekja til Borgar-
Bjarna eins og fleiri söng-
listarmenn fyrr og síðar hér
um slóðir.
l'íyþór Stefánsson er fæddur
á Sauðárkróki 23. janúar
1901 og hér hefur hann lifað
og starfað í sinni æskubyggð
alla sína löngu ævi. Eyþór
var um áratugi farsæll
forystumaður í menningar-
málum bæjar og héraðs,
lögin hans mörg og falleg
hafa sungið sig inn í hjörtu
Skagfirðinga og landsmanna
yfirleitt.
Hann var kirkjuorganisti í
Sauðárkrókskirkju lenguren
nokkur annar maður hefur
verið til þessa og jafnframt
söngstjóri kirkjukórsins. Einnig
leikari og leikstjóri hjá
Leiklélagi Sauðárkróks um
langa tíð og kannski hefur
hann verið fjölhæfasti leikar-
inn sem stigið hefur á
fjalirnar hjá því ágæta félagi.
Þá var Eyþór einnig eftir-
minnilegur og frábær lesari, í
flutningi hans stækkuðu
mörg kvæði góðskáldanna
og nutu sín afar vel.
Minnisstætt er m.a. að hafa
heyrt hann flytja kvæðið
..Hin hvíta hind”eftir Davíð
Stefánsson.
,.Þér vinn ég konungur,
það sem ég vinn”, var
einhvern tíma sagt. Fyriröll
þessi merku störf þakka
Skágfirðingar af heilum hug
og senda listamanninum
Eyþóri Stefánssyni hugheilar
kveðjur á þessum merkisdegi.
Að morgni afmælisdagsins
23. janúar kom bæjarráð
Sauðárkróksbæjar saman til
fundar og gerði eftirfarandi
samþykkt: í dag er Eyþór
S t e fá n sson h e iðu rs bo rga ri
Sauðárkróks 90 ára. I tilefni
þess og sem þakklætis- og
vi rðinga rvo 11 við m arghá11uð
störf Eyþórs að menningar-
málum, samþykkir bæjarráð
að leggja fram krónur eina
milljón til stofnunar sjóðs
sem beri nafn Eyþórs. Skal
sjóðnum ætlað það hlutverk
að ella lónlistarlíf á Sauðár-
króki.
Guttormur Oskarsson.
Rafveita Sauðárkróks fær lækkun
Rafveita Snuðárkróks ásamt
sjö öðrum rafveitum í landinu
sem kaupa raforku af Rarik,
hafa fengið 5% lækkun á
heildsöluverði. Forráðamönnum
rafveitnanna átta finnst þetta
spor í rétta átt, og í raun
viðurkenning á kröfum siuum,
en síður en svo nein
heildarlausn.
Rafveiturnar hafa \iljað
kaupa raforkuna á Eands-
virkjunarverði, og slcppa
þannig við það viðbótargjald
sem Rarik leggur á vegna
leigu á flutningslínum út frá
byggðalínunni. Til að mynda
hefur Rafveita Sauðárkróks
þurlt að greiða talsvert á
annan tug milljóna yfir
Landsvirkjunarverði á árs-
grundvelli, enda hefur komið
til álita að veitan reisi sina
eigin flutningslínu fram í
Víðimýrarhvérfið ofan Varma-
hlíðar.
Ve i t u s t j órn Sa u ðá rk rók s
hefur hafnað lækkun álagn-
ingar Rariks sem lausn á
Bajarstjóru Sauðárkróks beinir
því til þingmanna Norður-
lands vestra og Vegagerðar
ríkisins, að \ið endurskoðun
vegaáætlunar verði lögð áhersla
á varanlega vegagerð með
hundnu slitlagi milli þétthýlis-
staða kjördæniisins.
Bæjarstjórn bendir sér-
staklega á nauðsyn |vss að
þegar verði halisi handa við
g j a I d s k rá rv a n d a n u m. n e m a
fylgi ásættanleg áætlun um
hvernig og hvenær allar
rafveitur landsins fái búið við
sömu kjör.
uppbyggingu Siglufjarðarvegar.
Verði í því sambandi haft í
huga að stytta veginn svo
sem kostur er, jafnframt því
sem hann verði byggður upp
úr snjó.
Lítill hluti vegarins milli
Sauðárkróks og Siglul jarðar
er bundinn varanlegu slitlagi,
en milli annarra þéttbýlis-
staða er nær heilt ..teppi”.
Árni gerir í upphafi grein
fyrir þeim viðræðum sem átt
hafa sér stað um lögsögu-
málið milli Sauðkrækinga og
Skarðshreppinga á undan-
förnum árum. Síðast í haust
var ákveðið að þessir aðilar
kæmu saman til viðræðna.
Að hálfu Sauðárkróks eru í
v i ðr æðu n e fn d i n n i K n ú t u r
Aadnegaard, Stefán l.ogi
Haraldsson og Björn Sigur-
björnsson, en öll hrepps-
nefnd Skarðshrepps mun
taka þátt í viðræðunum. I
innskoti má geta þess aðenn
hafa þessir aðilar ekki hist.
Árni fer síðan aftur í
tímann. alveg til 1907 að
Sauðárhreppi var skipt í
Skarðshrepp og Sauðárkróks-
hrepp. um landamerki jarð-
arinnar Sauðár. sem klýfur
Skarðshrepp milli fjalls og
fjöru. Líklegt er að sjálfstætt
félagslíf í Skarðshreppi hafi
átt erfiðar uppdráttar af
þessum sökum.
„Ástæður hreppaskiptingar
munu vera þær. að bændum
fannst Sauðkrækingar vera
farnir að sitja mjög yfir hlut
annarra hreppsbúa. og ráða
flestum málum í þágu
þorpsins. Þegar síminn kom
til sögunnar var bændum
nóg boðið. Á döfinni var að
reisa nýtt barnaskólahús,
jafnvel t’asta bryggju og
sitthvað fleira bar á góma, og
allar framkvæmdirnar á
Sauðárkróki”. (Kristmundur,
Saga Sauðárkróks).
Býlum í Borgarsveit
fjölgað tvöfalt
Ohætt virðist að túlka
baráttu bænda fyrir skiptingu
Sauðárhrepps sem viðlcitni
til að verja atvinnu- og
lífshætti sína gegn þeim sem
lögðu þéttbýlið undir sig.
Skiptingin náði yfir mörg
svið. t.d. virðist hreppsnefnd
Skarðshrepps hafa „hafnað
boði um sameiginlegt skóla-
hald og fræðslustjórn. Þótti
ýmsum sem Skarðshrepp-
ingar færu illa að ráði
sinu". (Saga Sauðárkróks).
Við skoðun Árna á þróun
ábúðar í Skarðshreppi frá
skiptingunni 1907. skiptir
hann hreppnum í þrjá hluta:
Reykjaströnd, Gönguskörð
og Borgarsveit. Og niðurstað-
an er þessi:
..Athyglisvert er að býlum
hefur fækkað á fyrri hluta
aldarinnar í öllum þrem
sveitunum og síðan fækkað
áfram í Gönguskörðum og á
Reykjaströnd. Eru býlin í
þessum sveitum nú helmingi
færri en árið 1907, en í
Borgarsveit tvöfalt fleiri en
þau voru 1948. Með hliðsjón
af þróun landbúnaðar almennt
hlýtur 100c7< fjölgun býla að
vekja athygli”.
Þegar bústofn erskoðaður
í hreppnum kemur í Ijós að
hann er svipaður allan
síðasta áratug þrátt fyrir
nýbýlin. Nokkur býli, sér-
staklega í Borgarsveit, höfðu
engan bústofn árið 1980.
utan reiðhesta. Skýringar á
þessu er einkum að leita í
samneytinu við Sauðárkrók,
sem er meira í Borgarsveit en
á Reykjaströnd og í Göngu-
skörðum. Þó hafa Reyk-
strendingar gert út. t.d. á
grásleppu frá Sauðárkróki
og fært sér í nvt hafnaraðstöð-
una þar.
Borgsveitungar í
framfaraskrefum
Úr Borgarsveit sótti fólk
vinnu til Sauðárkróks frá 7-8
af alls 11 bæjum á árinu 1980.
Fólk úr Borgarsveit vinnur
fjölþætt störf á Sauðárkróki.
s.s. verkamannavinnu. í
iðnaði. skrifstofustörf og
störf sem krefjast háskóla-
menntunar. Árið 1981 voru
skrifstofustjórar þriggja stærstu
fyrirtækjanna á Sauðárkróki
búsettir í Borgarsveit. Sum
áhrifamestu framfaraskref í
atvinnulífi Sauðárkróks voru
stigin með Borgarsveitar-
Bæjarstjórn Sauðárkróks:
Vill malbikaða vegi