Feykir - 16.12.1998, Blaðsíða 10

ÍOFEYKIR 44/1998
„Við áttum okkar bestu ár á Króknum“
Séra Þórir Stephensen riflar upp jólaminningar og fleira frá árunum 1960-1971
„í huga okkar Dagbjartar eru árin á Króknum okkar bestu ár frá því
við hófum búskap”, sagði sr. Þórir Stephensen staðarhaldari í Við-
ey í samtali við Feyki. Hann og kona hans Dagbjört Gunnlaugsdótt-
ir Stephensen, frá Sökku í Svarfaðardal, bjuggu á Sauðárkróki í hálft
tólfta ár, en sr. Þórir þjónaði Sauðárkrókskirkju og Ríp í Hegranesi
frá 1960-1971. „Við finnum þetta vel, þegar um öxl er horft og hð-
inn tími ígrundaður,” heldur séra Þórir áfram. „Þetta var ákaflega
góður og eftirminnilegur tími. Samstarf okkar við sóknarbömin varð
í senn persónulegt og ríkt vináttu og trausti. Þótt það'væri líka gott
að koma til starfa við Dómkirkjuna síðar, þá urðu tengslin við sókn-
arbömin þar ekki eins náin og á Sauðárkróki. Því olli ekki síst miklu
stærri verkahringur og mun meira annríki. Á Króknum kynntumst
við óvenjusterkum samhug fólksins. Hann kom best í ljós, þegar ein-
hvers staðar kreppti vemlega að. Þá vom Króksarar sem einn mað-
ur og afar dýrmætt að fá að vinna með þeim við þessar aðstæður. Ég
gleymi því aldrei þegar lítil stúlka þurfti til hjartaaðgerðar í Ameríku
og utanfararsjóður sjúkra í Skagafírði var stofnaður, vegna þess að
það sem safnaðist var allmiklu meira en ferðin vestur kostnaði. í ann-
að sinn dó ungur maður frá stórri ijölskyldu og háfbyggðu húsi. Þá
tóku menn höndum saman, gáfu bæði vinnu og peninga og hús-
byggingunni var lokið.
Sauðkrækingar voru líka jákvæðir
og bjartsýnir. Þegar eitthvað syrti í ál-
inn, þá var eins og það væri bjargfast í
hugum þeirra, að flest mundi fara á
betri veg undir hækkandi, skagfirskri
sól, enda skín Skagafjörður oft við
sólu, og þá finnast ekki mörg héruð
fegurri hér á landi”, sagði sr. Þórir.
„Það var snemma á árinu 1960, sem
ég kom til starfa á Sauðárkróki, að und-
angengum mjög hörðum prestskosn-
ingum. Valið stóð á milli mín og sr.
Jónasar Gíslasonar, sem ættaður var frá
Hróarsdal í Hegranesi. Hann varð síð-
ar prófessor í kirkjusögu við Háskól-
ann og loks vígslubiskup í Skálholti, og
nú er nýlátinn. Eftir hörð átök voru
ekki allir ánægðir með nýja prestinn,
en þetta jafnaðist furðu fljótt. Einn af
hinum óánægðu var Gísla Ólafsson
skáld frá Eiríksstöðum. En hann var
sáttfús, sótti ókkur Dagbjörtu fljótlega
heim til að kynnast okkur, drakk vel af
kaffi og við ræddum margt. Þegar hann
fór setti hann þessa vísu í gestabókina
okkar:
Það fór svona Þórir minn
þekkjast muntu víðar.
Ég var mótflokks maður þinn
máske það jafiúst síðar.
Ég kom til starfa föstudaginn í
Sæluvika og boðaði væntanleg frem-
ingarböm til spurninga strax daginn
eftir, þvíþau höfðu engan undirbúning
fengið. Þetta þótti bíræfið af mér, að
kalla bömin til spuminga á laugardegi
í Sæluviku, þegar frí var í skóla, mikið
um að vera og ekki allir sáttir við prest-
inn. En bömin mættu öll og við þau
tókst gott samstarf, sem hjálpaði mér
mikið að sameina söfnuðinn.
Með tvo hesta á járnum
Eins og ég nefndi í upphafi áttum
við Dagbjört okkar bestu ár í Skaga-
firðinum. Ég var 28 ára gamall, er við
komum, og átti tæp sex ár að baki í
prestsþjónustu vestur í Staðarhólsþing-
um í Dölum. Þar hafði verið prestslaust
í 25 ár og prestssetrið á Hvoli í Saurbæ
húsalaust er við komum. En þar var allt
byggt upp tvö fyrstu árin okkar. Hvoll
er mikil veðrajörð og því erfið, en mest
brá mér með ferðalög, er við komum í
Skagafjörð. Fyrir vestan var fátt um
upphleypta vegi á mínum ámm þar, og
menn vom að ljúka við að brúa erfið-
ustu ámar. Oft kom fyrir að ekki var
hægt að fara á Land-rover jeppanum,
þegar ég fór til messuhalds og húsvitjn-
ana á vetmm. Ég þurfti því ætíð að hafa
til takst tvo hesta á jámum, en jafnvel á
þeim gat verið erfitt að komast á á-
fangastað. Á þeim leiðum, sem ég
þurfti að fara í Skagafirði, dugði Land-
Roverinn vel og reyndar var oftast
fólksbílafæri.
Við Dagbjört komum á Krókinn
með tvær litlar dætur, Elínu fædda
1955 og Þóm tveim ámm yngri. Ólaf-
ur sonur okkar fæddist svo á Sauðár-
króki 1968. Hann var fyrsta prestsbam-
ið sem fæddist þar í um hálfa öld og
fólkið tók svo ríkan þátt í gleði okkar
yfir drengnum, að það var eins og það
ætti hann með okkur. I raun var þetta
gott dæmi um tengslin, sem við bund-
um við söfnuðinn.
Eyþór ógleymanlegur
Það var haft eftir forvera mínum, sr.
Helga Konráðssyni, að þeir hefðu
myndað gott tríó við kirkjuna, hann,
Eyþór Stefánsson organisti og Jón Þ.
Bjömsson fv. skólastjóri, er var með-
hjálpari og sóknamefndarformaður.
Þeir Eyþór og Jón Þ. tóku mér opnum
örmum og mér auðnaðist einnig að
verða þátttakandi í góðu tríói með
þeim. Ég naut Eyþórs allan tímann, en
Jón, sem var meðhjálpari í hálfa öld,
flutti fljótlega til Reykjavíkur eftir að
við komum. Þá tók minn góði frændi,
Valgarð Blöndal flugvallarstjóri, við
meðhjálparastörfunum, en eftir lát hans
var þeim skipt milli fjögurra ágætra
manna, þeirra skólastjóranna Bjöms
Daníelssonar og Friðriks Margeirsson-
ar, Guttorms Óskarssonar gjaldkera og
Stefáns Magnússonar bókbindara, sem
einnig var kirkjuvörður. Við alla þessa
menn átti ég mjög góða samvinnu inn-
an kirkju sem utan.
Nánast var samstarf okkar Eyþórs.
Hann verður mér ógleymanlegur fyrir
fágaða framkomu, fallegan lífsstíl og
drenglyndi. Það var venja hans að
koma með mér heim af Rótaryfundi á
fimmtudagskvöldum, þegar messa
skyldi næsta sunnudag. Þá völdum við
sálmana og hann lagði mikla vinnu í að
æfa bæði sig og kórinn. Nýtt pípuorg-
el var tekið í notkun í nóvember 1960.
Þá var mikil tónlistarhátíð og ég skynj-
aði, hve ég var lánssamur að njóta Ey-
þórs og hans góða söngfólks.
Ljósið úr kirkjunni á heimilin
Á aðventunni urðu til ákveðnar
hefðir í kirkjulífmu. Vígsludagur kirkj-
unnar var fjórði sunnudagur í aðventu.
Hann var afar óhentugur sem kirkju-
dagur, því var fyrsti sunnudagur að-
ventunnar valinn. Þá var jafnan hátíð-
armessa og kirkjukvöld. Haustið 1960
gekkst ég fyrir stofnun Æskulýðsfélags
Sauðárkrókskirkju. Það starfaði öll
árin, sem við vorum á Króknum. Eitt af
því sem mérþótti leiðinlegt, var að alt-
arisgöngur höfðu lagst niður nema í
tengslum við fermingar. Mér þótti við
hæfi að efna til altarisgöngu á kirkju-
degi og fór þess á leit, eitt sinn, við
unglingana í stjóm ÆFS, að þeir kæmu
til altaris á fyrsta sunnudegi í aðventu.
Þessu var afarvel tekið og svo kom
Dagbjört náttúrlega einnig og ýmsir
aðrir, einkum konur. Ég gerði þetta aft-
ur næsta ár og þá komu enn fleiri.
Þriðja árið nefndi ég þetta við stjómina,
en þá komu stjómarmenn til mín og
spurðu, hvort þeir ættu ekki að koma
líka. Þar með var ísinn brotinn. Altaris-
ganga var orðinn sjálfsagður liður í
messunni þennan dag og það var unga
fólkið, sem gaf hið góða fordæmi.
ÆFS var líka með jólafund. Starf-
semi félagsins var öll í Safnaðarheim-
ilinu, eftir að það var tekið í notkun
1965. En jólafundi lauk ætíð með há-
tíðlegri stund í kirkjunni. Þar voru þá
engin ljós nema á altariskertunum og
Eyþór lék af fingum fram á orgelið.
Allir fengu afhent kerti, er gengið var
inn, og röðuðu sér síðan í sporbaug út
frá altarisgráðunum. Ég kveikti þá á
mínu kerti af altarisljósinu og síðan á
kerti þess er næstur stóð altarinu öðru
megin. Síðan var tendrað Ijós af ljósi
allan hringinn. Ég flutti þá örstutta hug-
leiðingu, við sungum Heims um ból,
en loks gengu menn út með kertaljós-
in, hvattir til að nota þau til að kveikja
jólaljósin heima á aðfangadagskvöld.
Jólabakstur æskulýðsfélaganna var
líka vinsæll. Stúlkumar í félaginu bök-
uðu heilmikið af kökum með aðstoð
mæðra sinna og komu með þær út í
Safnaðarheimili á Þorláksmessu.
Drengimir vom þá mættir einnig og
lögðu til umbúðir, er öllu var pakkað
inn. Síðan fóm félagamir tveir og tveir
saman með jólabaksturinn til ýmissa,
sem vitað var að mundu ekki hafa mik-
ið af slíku á borðum um jólin. Þetta var
ekki síst lasburða, eldra fólk, sem bjó
eitt, einkum karlar. En svo var ætíð far-
ið með stóran skerf til íjölskyldu, sem
bjó við erfiðar aðstæður, og það var
eini jólabaksturinn sem bömin þar
nutu.
Æskulýðsfélagar töluðu oft um það
við mig, hvað þetta hefði gefið þeim
mikla lífsfyllingu og jólagleði.
Jólin á Gamla spítalnum
Aðfangadagur var með nokkmm
öðmm hætti hjá okkur en annars stað-
ar. Við borðuðum jólamatinn klukkan
íjögur. Svo fómm við til aftansöngs,
sem hófst klukkan sex. Um leið og
samhringt var til hans, vom ljósin
tendmð á krossinum stóra, sem settur
var yfir sáluhlið kirkjugarðsins. Ég
hygg að þetta jólatákn, lýsandi kross á
himni, sé fallegasta jólatákn sem nokk-
urt bæjarfélag á hér á landi.
Þá var alltaf troðfull kirkja, fallegur
söngur, og mér er sérstaklega minnis-
stætt, þegar hið fallega jólalag Eyþórs,
- O, Jesúbam, þú kemur nú í nótt, var
fmmflutt sem stólvers á aðfangadags-
kvöld.
Eftir messuna fómm við heim á
Kirkjutorg 1 og tókum upp jólagjafim-
ar, en síðan var farið á spítalann. Fyrsta
árið okkar var Gamli spítalinn enn
starfandi. Ég fór þangað einn, kom að
hverju rúmi og ræddi við þá sem þar
eyddu jólanóttínni. Mér er það ógleym-
anlegt er Hallfríður Jónsdóttir yfir-
hjúkmnarkona kom svo í kjölfar mitt
með fallega skreytt jólatré með rafljós-
um á. Hún kveikti á ljósum þess við
hvert rúm og leyfði sjúklingunum að
horfa á þetta nokkra stund. Hallfríður
bar sterka, kærleiksríka persónu og
þessi mynd hennar, sem greyptist í
huga mér, varð til þess, að ég minntíst
hennar sem „konunnar með lampann”,
Florence Nigthingale, er ég talaði yfir
moldum hennar.
Er nýi spítalinn tók til starfa, fómm
við Dagbjört bæði með bömin með
okkur. Ég fór einnig þar að hveiju
rúmi, en Dagbjört var með bömin hjá
gamla fólkinu á ellideildinni, meðan ég
fór á sjúkradeildina. Dagbjört tók þá
gjaman með sér eitthvað af heimatil-
búnu konfekti, sem gamla fólkið þáði
gjaman, en hafði ekki síður ánægju af
að fá bömin í heimsókn á þessu kvöldi.
Þau hafa stundum talað um það síðan,
að það hafi verið erfitt að slíta sig frá
gjöfunum, en svo hafi þau fundið, hve
heimsókn þeirra skapaði mikla gleði,