Feykir - 23.08.2007, Blaðsíða 4

4 Feykir 31/2007
Sigurjón Björnsson skrifar
1907
Áriö 1907 hefur rifjast
vel upp fyrir mörgum
nú nýlega. Því veldur
sá mikli viðburður
og tilstand er Friðrik
konungur VIII kom
í júlílok hingað til
lands meö fríðu
föruneyti, ferðaðist
ríðandi um Suðurland og
heimsótti nokkra staði auk
höfuðborgarinnar, ísafjörð,
Akureyri og Seyðisfjörð.
Akbraut var lögð frá
Reykjavík, um Þingvöll
og lengra austur, miklar
veislur voru haldnar og
mikið var ort.
Gerðist eitthvað á Krókn-
urn á þessu herrans ári?
Þangað kom kóngurinn
auðvitað ekki, sem varla var
heldur von. Og lífið gekk sinn
vanagang í þessu rúmlega
þögur hundruð manna þorpi
undir Nöfununi sunnan
Gönguskarðsáróss. Að vísu
hafði einn rnerkur atburður
gerst um vorið. Sauðárkrókur
varð sérstakt hreppsfélag,
Sauðárhreppur, og er því rétt
öld síðan það gerðist. Og ekki
lét konungskoman Króksara
með öllu ósnortna, þó að með
óbeinum hætti væri. Eiginlega
má segja að heill floti slcipa hafi
fylgt kóngsa hingað til lands,
þar á meðal farþegaskipið
Sterling, sem einkum
flutti óbreytta borgara og
ferðamenn eins og venjulega.
Svo vildi til að meðal farþega
var hálfþrítugur danskur
úrsmiður, sem hafði ráðið
sig til að vinna að iðn sinni
á Sauðárkróki. Einkennilegt
kann þetta virðast, því að
tveir úrsmiðir voru fyrir
á staðnum. Ætla mátti að
úrum og klukkum hafí verið
sérstaklega bilunargjarnt þar
nyrðra. En raunar stóð annar
úrsmiðurinn í miklu braski
og fékk hinn unga dana til að
vinna fyrir sig. Það hefði mátt
búast við að úrsmiðurinn,
Jörgen Frank Michelsen hét
hann, yrði ekki mosagróinn í
þessu norðlenska smáþorpi.
Varla hefur verið þar mikla
framtíðarmöguleika að sjá. En
öðru vísi fór. Er það því efni
þessa greinarkorns að minna
á þau spor sem Michelsen
markaði í sögu Sauðárkróks
og voru fyrst stigin fyrir
réttum hundrað árum.
Dvalarár Michelsens á
Sauðárkróki urðu nær fjórir
tugir ára. Ekki var það þó af
því að hann væri tiltakanlega
metnaðarlaus maður eða ætti
ekki kost á vænlegra hlutskipti.
Michelsen hefði staðið sig
hvarvetna með prýði bæði
sem fagmaður og manneskja.
Áður en langur tími leið
hafði Michelsen sett upp
l-'\.
I
Þú hefur alltaf góða ástaeðu til
að heimsækja Norðurland vestra!
ÍDÖFINNI
I 22. ágúst : Hólar í Hjaltadal
I -Tónleikar Háskólakór frá Yale í Bandaríkjunum kl:20
: 25. ágúst : Norðurland vestra
- Norðvesturþrenna, Opin mótaröð i golfi á Sauðárkróki,
Skagaströnd og Blönduós.
26. ágúst : Skagafjörður
- Markaðsdagur í Lónkoti
26. ágúst : Hólar
-Tónleikar kl:14. Cammerarctica og Guðrún Jóhanna Jónsdóttir
sópran.
26. ágúst : Skagafjörður
- FjölskyIdudagur hjá hestaleigunni á Lýtingsstöðum.
29 ágúst : Sauðárkrókur
- Kaffi Króks-mótaröðin i golfi á Hlíðarendavelli
SAMTOK SVEITARFELAGA A NORÐURLANDI VESTRA
ATVINNUPROUN
Michelsenshúsiö þar sem nú er Kaffi Krókur. Mynd frá sýningunni Úr myndaalbúmi Michelsenfjölskyldunnar sem stendur nú yfir i
Safnahúsi Skagfirðinga á Sauðárkróki. Neðri mynd einnig frá sömu sýningu.
sitt eigið verkstæði, tekið
að stunda smáverslun og
kvænst ágætiskonu, Guðrúnu
Pálsdóttur frá Draflastöðum í
Eyjafirði. Þau keyptu sér hús
í miðjum bæ (þar sem nú er
Kaffi Krókur) og eignuðust
saman tólf börn. Af þeim
náðu ellefu fullorðinsaldri,
sjö synir og fjórar dætur.
„Mikkastrákarnir”, eins
og þeir voru kallaðir, settu
mikinn svip á bæinn. Þeir voru
kraftmiklir dugnaðarforkar og
vel látnir af öllum. Einn þeirra,
sá elsti, varð frumkvöðull
skátastarfsemi í Skagafirði,
og hafði niikil áhrif til góðs.
Hann skrifaði fyrir tveimur
árum æviminningu foreldra
sinna og voru þá afkomendur
Michelsenshjónanna farnir að
nálgast tvö hundruð.
Mér hefur orðið hugsað
til þess af sérstöku tilefni
nú í sumar (þ.e. vegna
alls armæðujarmsins út af
kvótaskerðingu) hvernig
því vék við að Michelsens-
fjölskyldunni, þessari barn-
mörgu fjölskyldu, vegnaði alla
tíð vel á Króknum. Það var
engu líkara en allar kreppur
og atvinnuleysi færi algjörlega
fram hjá þeim. Meira að segja
tókst þeim að efnast allvel,
þó að margir aðrir mættu
lepja dauðann úr skel. Hvað
olli? Varla voru úraviðgerðir
og smávegis verslun svo
ábatasöm. Skýringin er raunar
afar einföld. Hér var um að
ræða sérstaklega hagsýnan og
úrræðagóðan heimilisföður,
rnikla húsmóður og dug-
leg og vinnusöm börn.
Michelsenshúsinu við Aðal-
götu fylgdi stór og góð lóð.
Þar voru ræktaðar hvers kyns
matjurtir, og þar voru haldin
öll húsdýr nema hundar og
kettir. Þar voru kýr, hestar,
kindur,svín, geitur, endur,
gæsir, hænsn. Það var því
forvitnilegt nýnæmi að líta
inn fyrir grindverkið á lóð
Michelsens og virða fyrir sér
hinn fjölbreytilega búskap.
Heyskapur var sóttur fram á
Staðarengi og tún var ræktað
sunnankauptúns.Tilaðgeyma
kartöflur og rófur byggði
Michelsen kartöflugeymslu
uppi í Kirkjuklauf, sem nýttist
líka öðrum bæjarbúum. Þó
að Michelsen væri sjálfur ekki
sjómaður, átti hann skektu,
sem strákarnir reru stundum
á fram í álinn til að fiska í
soðið.
Michelsen sýndi atvinnu-
málum á Sauðárkróki mikinn
áhuga, enda var ekki vanþörf
á því. Hann taldi nrikla þörf
á að bæta hafnaraðstöðuna,
sem var afar léleg. í því skyni
gekkst hann fyrir að byggður
var öldubrjótur sunnan
Gönguskarðsáróssins til að
verjast norðanbriminu og
hefta sandburð inn undir
þorpið. Síðar varð hann svo
frumkvöðull að því að stofnað
var hlutafélag til kaupa á
stórskipi til síldveiða. Það hlaut
nafnið Skagfirðingur og var
Michelsen framkvæmdarstjóri
þess um skeið. Sú útgerð gekk
ekki vel og fór illa með fjárhag
Michelsenshjóna.
Þar sem ég býst ekki við að
Feykir geti birt langa ritgerð læt
ég hér staðar numið. Ég vildi
rétt aðeins minnast á að árið
1907 reyndist giftudrjúgt fyrir
litla þorpið undir Nöfunum
og þar átti framangreind
fjölskylda góðan hlut að, sem
ekki er vert að gleyma.
Sigurjón Björnsson
Michelsen hugar að hænunum.