Feykir - 08.05.2008, Blaðsíða 4

4 Feykir 18/2008
Sturla Böðvarsson forseti Alþingis skrifar
ísland og Evrópu-
sambandið
Þegar umræður um aðild
okkar að Evrópusambandinu
hafa nú gerst stríðari en áður
er mikilvægt að meta aðstæður
okkar rétt. Staða íslands er
á margan hátt einstök. Við
íslendingar lifúm á mörkum
tveggja álfa, í samfélagi sem
sækir hið besta bæði úr gömlu
Evrópu og Nýja heiminum.
Búseta á íslandi mótast auðvitað
af legu landsins og verður alltaf
ósambærileg við það að búa
í hinni þéttbýlu, iðnvæddu
og frjósömu Mið-Evrópu og
Skandinavíu. Afstaða okkar
og kjör hljóta að mótast af
hinum sérstöku aðstæðum
sem eru á íslandi. Það er því
er ekki óeðlilegt að við teljum
vandkvæðum bundið að
innleiða allar reglur viðskipta
sem gilda í Evrópu, svo sem
reglur um auðlindanýtingu
og hlutverk landbúnaðar í því
að byggja upp fæðuöryggi
þjóðarinnar.
I.
Það er eðlilegt að íslenskir
stjórnmálamenn horfi til
arfleifðar þjóðfrelsishetjunnar
Jóns Sigurðssonarþegar metnir
eru hagsmunir lands og lýðs í
samskiptum þjóða við byrjun
21. aldar.
Það er hlutverk okkar alþingis-
manna að setja lög og móta
stefnu til hagsbóta fyrir land
og þjóð, í þágu framtíðar og á
grunni reynslunnar. 1 verkum
okkar eigum við að bera
virðingu gagnvart störfum
þeirra sem skópu sögu okkar
og ekki síður gagnvart komandi
kynslóðum. Gera verður kröfu
til þess að stjómmálamenn
þekki og virði þá framvindu
sem tryggði sjálfstæði okkar og
stofnun íslenska lýðveldisins.
Með fúllveldi Islands voru
skapaðar þær kringumstæður
sem hafa lagt grundvöllinn að
auðlindanýtingu og hagsæld
þjóðarinnar.
II.
Það eru á lofti kraftmiklar
kenningar um vaxandi
velsæld til sjós og lands í skjóli
Evrópusambandsins. Þær
kenningar eru settar fram af
fólki sem við hlustum á og
metum. Við nánari skoðun
virðist þeim sjónarmiðum þó
jafnvel teflt fram út frá mjög
þröngu sjónarhorni eða jafnvel
draumsýn stjórnmálamanna,
sem láta óskhyggjuna um of
ráða för. En hvernig sem allt
veltist í samskiptum okkar við
aðrar þjóðir og hvernig sem
okkur farnast þurfúm við að
tryggja hagsmuni fjöldans,
um leið og við sköpum
útrásarvíkingum okkar svigrúm
og höldum reisn okkar sem
sjálfstæð þjóð.
Kröfur og kenningar um
inngöngu í Evrópusambandið
eru nú reistar þegar við
íslendingar erum efnaðri
og betur settir en við höfum
nokkru sinni verið í sögu
þj óðarinnar. Þökksé framsýnum
stj órnmálamönnum,sókndj örf-
um athafnamönnum og þraut-
seigri þjóð. Ýmsir virðast nú
vilja leita eftir skjóli innan
Evrópusambandsins þegar við
höfum hreppt mótvind um
stund og telja þá leið eina færa.
Eðlilegt er að varpa fram þeirri
spurningu hvort það sé í anda
hugsjóna þeirra sem skópu
sjálfstæði okkar að afsala hluta
fúllveldis þjóðarinnar og flytja
valdið yfir auðlindum til
sameiginlegs og yfirþjóðlegs
valds Evrópusambandsins?
Hefur Evrópusambandið
forsendur til þess að meta
aðstæður okkar íslendinga?
Er líklegt að forsvarsmenn
Evrópusambandsins vilji taka
tillit til aðstæðna okkar sem
búum við ysta haf og nýtum
auðlindir eldvirkninnar og
framrás jökulfljótanna, róum til
fiskjar og viljum halda til haga
sagnaritum okkar og sögulegri
arfleifö? Mun hið háa Alþingi,
sem var stofnað á Þingvöllum
árið 930 og hefúr verið stolt
okkar Islendinga, njóta sæmdar
og hafa þau áhrif sem því ber
innan Evrópusambandsins?
Þetta eru spurningar sem erfitt
er að svara, en vert að velta fyrir
sér.
III.
Síðasta vor var gengið til
alþingiskosninga. Að loknu
þessu kjörtímabili, árið 2011,
verða bæði 200 ár liðin frá
fæðingu Jóns Sigurðssonar
og 160 ár frá þjóðfundinum
1851, þar sem Jón steig fram
fyrir skjöldu og mótmælti því
ofbeldi sem hið erlenda vald
beitti fulltrúa Alþingis.
Utanríkisráðherra, Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir, hefur
varpað því fram að í næstu
kosningum, sem verða ekki
seinna en árið 2011, verði
í raun og veru kosið um
aðild okkar íslendinga að
Evrópusambandinu. I þeim
alþingiskosningum verður
þá væntanlega, ef sjónarmið
utanríkisráðherra ná fram
að ganga, lagt fyrir þjóðina
að velja þingmenn með
hliðsjón af afstöðu þeirra
til umsóknar um aðfid að
Evrópusambandinu. Þetta eru
vissulega mikil tíðindi ef af
verður og undarleg gráglettni
örlaganna ef sú verður raunin
á 200 ára afmælishátíðarári
sjálfstæðishetjunnar.
Það er því mikilvægt að
skipuleggja umræðu í íslensku
samfélagi og láta meta kosti
þess og galla að ísland afsali
sér hluta fullveldis með aðild
að Evrópusambandinu.
Ákvarðanir um
grundvallarbreytingar á stöðu
okkar sem sjálfstæðrar þjóðar
kalla eðlilega á breytingar á
stjórnarskránni, til þess að
þingið geti framselt valdið sem
stjórnarskráin gerir ráð fyrir
að einungis Alþingi hafi. En
við verðum að skoða fleira en
efnahagsleg rök, sem mæld
eru í krónum eða evrum.
íhuga þarf aðra hagsmuni
okkar til lengri tíma og
mikilvægi þjóðarvitundar og
sjálfstæðis okkar mitt á milli
Ameríku og Evrópu, þar sem
við bæði njótum og gjöldum
einangrunar landsins fjarri
stærstu mörkuðum og verðum
að tryggja öryggi okkar.
IV.
Aðild að Evrópusambandinu
myndi kalla á breytingar á
auðlindanýtingu okkar. Það
hlýtur því að verða að skýra
það vel út fyrir kjósendum
hvaða ríku hagsmunir krefjast
þess að við látum yfirráð þeirra
af hendi. Hvaða auðlindir
fylgja því að við höfúm
gjaldmiðilinn evru? Það þarf
ekki síst að skýra út fyrir
kjósendum í sjávarbyggðum á
íslandi hvers vegna við eigum
að fela yfirráð og skipulag
nýtingar sjávarauðlindarinnar
stjórnmálamönnum og
embættismönnum Evrópu-
sambandsins. I mínum huga
er slík valda tilfærsla ekki
fýsilegur kostur. Hvað fæst í
staðinn? Margir telja að við
eigum að leita áfram samstarfs
á grundvelli EES-samningsins,
sem hefur reynst okkur vel.
Aðgagur að auðlindum er
vissulega mikilvægur og ég
tel að það hljóti til dæmis að
vera í þágu matvælaöryggis
Evrópu að við nýtum auðlindir
sjávar með sjálfbærum og
hagkvæmum hætti ,eins og við
höfúm gert, og byggjum áfram
upp íslenska landbúnaðinn
á forsendum þess ósýkta
umhverfis sem við búum
við, en aukum hagkvæmni í
þessum greinum með eðlilegri
samkeppni í þágu neytenda.
VI.
Það ber umfram allt að varast
að byggja upp óraunhæfar
væntingar um stöðu okkar
innan Evrópusambandsins.
Sem smáþjóð eigum við að
nýta styrk okkar þar sem við
getum og við höfum margt
fram að færa og getum haft
áhrif, þótt við stöndum utan
Evrópusambandsins.
Flestir sem aðhyllast inngöngu
ganga út frá því sem vísu að við
getum nánast gengið þangað
inn þegar okkur hentar. Víst
kann það að vera möguleiki,
en eingöngu ef við erum
tilbúin sem þjóð að ganga
að öllum þeim kostum sem
okkur eru settir. En myndi slíkt
þjóna hagsmunum okkar sem
þjóðar?
Það virðist vera þannig að
áköfustu áhugamenn um
inngöngu í Evrópusambandið
láta lönd og leið forsendur fyrir
fullveldi og sögulega stöðu
okkar sem sjálfstæð þjóð með
elsta þjóðþing veraldar. Þeir
varpa öllum gildum fýrir róða
nema stundarhagsmunum
okkar og mæla öll gæði í
krónum eða evrum. Ef við
viljum ná árangri fyrir þjóðina
verðum við hins vega að gefa
okkur tíma og byrja á réttum
enda þessa máls.
VII.
Eftir mikið góðærisskeið
höfum við íslendingar ratað
í efnahagslægð sem ógnar
stöðu okkar. Við þurfum því
að leggja alla áherslu á að ná
vopnum okkar innanlands og
tryggja aftur stöðugleikann
í efnahagsmálum, áður en
við hugum að viðræðum um
aðild að Evrópusambandinu.
Við getum ekki og
eigum ekki að koma á
hnjánum til forystumanna
Evrópusambandsins og óska
inngöngu vegna efnahagslegra
vandræða. Þeir sem halda
að upptaka evru sé lausn alls
vanda verða að huga að þvi að
Evrópusambandsaðild fylgir
ekki sjálfkrafa upptaka hins
sameiginlega gjaldmiðils. Til
að ganga í Myntbandalagið og
geta tekið upp evru verður fyrst
að uppfylla þau ströngu skilyrði
sem kennd eru við Maastricht.
Staðan í ríkisfjármálum á
Islandi er sterk, ríkissjóður
hefur verið rekinn hallalaust
og erlendar skuldir ríkisins
eru í lágmarki. Island uppfyllir
þannig Maastricht skilyrðin
hvað varðar ríkisfjármál. Það
gerum við aftur á móti ekki
þegar horft er til viðmiða um
lága verðbólgu og stöðugt
gengi. Því verðum við að ná
tökum á efnahagsmálum og
tryggja stöðuleika af eigin
rammleik, áður en upptaka
evru kemur til greina. Lausn
vanda okkar í efnahagsmálum
er því áfram í okkar höndum
um sinn.
VIII.
Ég tel mikilvægt að stjórn-
málamenn ræði fordómalaust
þá stöðu sem uppi er. Ég vil
helst geta samið um sérstöðu
okkar sem eyþjóðar og tekið
þátt í samstarfi við ESB án
þess að við límum okkur föst
með yfirlýsingum um eitt
samningsmarkmið sem er að
komast inn í ESB, hvað sem
það kostar. Ég hef hér gert grein
fyrir mínum sjónarmiðum um
ísland og Evrópusambandið,
en það er ekki víst að þau
sjónarmið verði ofan á. Auk
þess geta aðstæður breyst
vegna hluta sem við sjáum ekki
fyrir. En ef þjóð og þing metur
það svo, að lokinni vandlegri
ígrundun, að aðild kunni að
vera vænlegur kostur, eigum
við að mæta til samninga á
eigin forsendum með reynslu
okkar og viljann að vopni. Við
þær aðstæður getum við samið
af styrk um sérstöðu okkar
m.a. i sjávarútvegsmálum og
orkunýtingarmálum og án þess
að fórna öðrum þáttum í okkar
samfélagi líkt og gæti orðið
með íslenskan landbúnað ef
fram fer sem horfir.
Það má því öllum vera ljóst
að það er verk að vinna á
Alþingi við að móta stefnu
um samstarf við aðrar þjóðir.
Þar þurfúm við að hafa í huga
þær breytingar sem eru á sviði
varnarmála, umhverfismála og
efnahagsmála. Það er skylda
íslenskra stjórnmálamanna að
ganga til samninga með það
í huga að tryggja hagsmuni
okkar og ganga fram í þágu
frjálsrar og fúllvalda þjóðar
á íslandi án þess að tilkynna
fyrirfram hver niðurstaðan
eigi að verða, án þess að geta
í raun snúið við ef einungis
óhagstæðir afarkostir eru í
boði.