Hagskýrslur - Hagtöluárbækur - 01.01.1976, Page 15

FORMÁLI .
Preface.
Tvisvar áður hefur Hagstofan gefið út rit með almennum tölfræðiupplýsingum, f líkingu við
tölfræðjirbækur annarra landa, þ. e. Árbók Hagstofu fslands 1930 og Tölfræðihandbók, er út kom
sfðast á árinu 1967 (Hagskýrslur fslands nr. II, 40). f slíkum ritum er birtur útdráttur úr tölfræðiupp-
lýsingum, sem almennt eru tiltækar,^ að jafnaði án þes_s að farið sélangtút feinstök atriði. Eru þetta
handnæg uppsláttarrit, þar sem fá má upplýsingar um ýmis efni, sem annars yrði aðgera töluverða
leit að.
Nú, þegar Hagstofan lætur frá sér fara Tölfræðihandbók 1974, eru rúm 9 ár liðin sfðan tölfradði-
handbók var sfðast gefin út. Segja má, að fyrr hefði mátt vera, en í þvf sambandi verður- að hafa
f huga, annars vegar að útgáfa tölfræðihandbókar er mjög tfmafrekt og kostnaðarsamt verkefni, og
hins vegar, að notendur slrks rits eru fáir f ekki mannfleira landi og kaupendahópur þess þvf mjög
takmarkaður.
Við hæfi þótti, að tölfræðihandbók kæmi út í tílefni af 1100 ára afmæli búsetu á fslandi. Er
rit þetta þvf kennt við árið 1974. Áhersla var lögð á, að 1974-tölur kæmu f sem flestum töflum.og
varð af þeim sökum að bfða með að ganga endanlega frá mörgum töflum, þar til langt var liðið a
árið 1975. Með hliðsjón af þvf, að allflestar töflur eru með 1974-tölum, þar sem það á við, og að
f mörgum tilvikum varð löng bið á, að þær yrðu tilbúnar, verður það að teljast góður árangur, að
rit þetta kemur út ekki seinna en á vori 1976. — Samhliða því.'að reynt var að fá 1974-töIur f sem
flestar töflur, voru upplýsingar látnar ná aftur til ársins 1874, eftir þvf sem föng voru á, og jafnvel
lengra aftur f tímann, þar sem þvf varð við komið.
Tölfræðihandbók 1967 var 384 blaðsíður, en þetta nýja rit er ekki nema 268blaðsfður. Töflur
eru samt svo að segja jafnmargar (286 og 289) og efnismagn er álíka mikið, enda er prentflötur
blaðsíðna miklu betur nýttur ÍTölfræðihandbok jL974. Tilhögun og uppbyggingbeggjarita ersvipuð.
Margt nýtt efni er f Tölfræðihandbók 1974, en ýmsar töflur í eldra ritinu voru ekki taldar eiga er-
indi fnyja tölfræðihandbók. Skýringar með töflum eru fyrirferðarminni f Tölfræðihandbók 1974, og
getur f sumum tilvikum verið avinningur af að slá_upp hliðstæðri töflu f Tölfræðihandbók 1967. I
henni er heimilda getið aftan viðhverja töflu, en f Tölfræðihandbók 1974 er heimildaskrá f einu
lagi aftan við töflurnar.
Um efni Tölfræðihandbókar 1974 vfsast að öðru leyti til efnisyfirlits hér á undan ogtil atriðis-
orða aftast: f ritinu. Skoðanir hljóta að vera skiptar um, hverni^ til hafi tekist um val efnis. Þar er
við mikinn vanda að glfma, þvi að þótt enn séu stórar gloppur í íslenskrihagskýrslugerð.er af mörgu
að taka, þegar ráðist er f útgáfu tölfræðihandbókar.
Rit þetta er "sett" á Hagstofunni, þ.e. handrit þess eru vélrituð þarfritvélmeðsérstöku letur-
borði. Skilar Hagstofan uppsettum örkum til Prentþjójiustunnar h.f., sem tekur þær á filmu með
10^0 smækkun, og færir þær sfðan á offset-plötur. Ljósprentun fer að þessu loknu fram f Prentsmiðj-
unni Eddu h. f., og annast hún einnig heftingu ritsins. — Ljóst er, að þessi setningarmáti^ stendur
hefðbundinni setningu að baki að þvi er varðar gæði prentflatar, en sá ókostur skiptir að dómi Hag-
stofunnar litlu máli samanborið við margt, sem vinnst með þessari setningaraðferð. Stórfelld stytt-
ing framleiðslutfma útgefinna rita er þar einna þyngst á metunum.
Hagstofa fslands, í febrúar 1976.
Klemens Tryggvason