Skólavarðan - 01.10.2002, Side 18

skipulag hverfisins með auknu útsýni fyrir
Valhallarfólk og aðra nágranna en þess ber
þó að geta að ég hef ekkert vit á slíku og
rek hugmyndir mínar til amerískra hasar-
mynda. Atvik á borð við þetta geta auðvit-
að alltaf gerst, en er það ekki að bjóða
hættunni heim að hafa ofn og gashylki í
sömu kompunni og hve lengi skyldi heppn-
in vera með nemendum í þessari deild?
Áður en gasmál eru lögð til hliðar langar
mig að stinga upp á því að aðstaða fyrir
logsuðutæki og gaskúta í málmvinnslurým-
inu verði einnig tekin til skoðunar því að
þarna liggja tæki á glámbekk sem geta
reynst hættuleg við fikt og ranga með-
höndlun. Það ætti ekki að vera stór
kostnaðarliður að koma þessu dóti inn í
læsta hirslu sem eingöngu nemar í
deildinni hafa aðgang að.
Á smíðaverkstæðum ægir saman ýmsum
efnum og verkfærum og eins og verða vill
gengur fólk misvel um hlutina. Nemar við
smíðadeild Kennaraháskóla Íslands, líkt og
aðrir nemar, læra það sem fyrir þeim er
haft, hvort sem þeir kjósa að nýta sér þá
handleiðslu til varnaðar eður ei. Árgangar
eftir árganga eru útskrifaðir án þess að hafa
fengið nema brot af umræðu um öryggis-
mál en það allra versta er þó eftir - skyndi-
hjálpin. Eitt er að hleypa verðandi smíða-
kennurum inn í smíðadeild Kennarahá-
skóla Íslands án þess að þeir kunni að
bregðast rétt við ef eitthvað hendir þá eða
skólasystkinin í námi, annað er að hleypa
þeim aftur út úr deildinni og inn í grunn-
skólana án þess að þeir hafi svo mikið sem
lært að hreinsa sár, skola auga, stöðva slag-
æðablæðingu eða sinna því þegar aðskota-
hlutur er í sári.
„Bara“ sex plástra tími
Ég hef heyrt reyndan smíðakennara tala
um að kennslustundin hafi verið róleg, ekki
nema sex plástra tími. Það eru ekki slíkar
skeinur sem ég hef áhyggjur af, ég hef
meiri áhyggjur af verkfærum sem stungist
geta inn í kviðarhol, fingri sem getur farið
illa í tifsög og ofnæmis- eða astmakasti í
tengslum við ryk og þau efni sem unnið er
með í yfirborðsmeðferðinni. Mér væri ekki
rótt sem foreldri að vita að kennari, sem
sér um kennslu í beitingu verkfæra og færni
með rafmagnsvélar, væri ekki undir það
búinn að veita lágmarks skyndihjálp ef eitt-
hvað brygði út af. Skyndihjálp er ekki
tækni sem kennari ætti að fá þjálfun í með
kennsluaðferðinni ,,learning by doing“!
Hvað varðar beitingu og færni með verk-
færi vantar stórlega annan þátt í námið en
það er að kenna rétta líkamsbeitingu við
vinnuna. Margir skólar leggja mikla áherslu
á að stólar og borð séu rétt stillt og við
hæfi, að börn sitji rétt og bein í baki og
misbjóði ekki líkamanum með röngum
vinnustellingum. Til að forða ungviðinu
frá ótímabærum bakverkjum og sliti þurfa
kennarar því að sýna gott fordæmi með
kunnáttu í þessum fræðum, hvort sem þeir
eru bóknáms- eða verkgreinakennarar.
Mér þótti sjálfsagt mál að fá upphækkan-
lega hefilbekki í glænýja smíðastofu og
beitti þeim rökum að barn sem vinnur við
rétta hæð getur beitt líkamanum betur og
komið þannig í veg fyrir meiðsli og slys,
svo að ekki sé minnst á þá nemendur sem
bundnir eru hjólastólum sökum fötlunar.
Þetta var nú aldeilis ekki auðfengið hjá yf-
irvöldum þó að ég hafi náð að kría út tvo
bekki af tólf með slíkum búnaði. Þótti það
hrein og klár frekja þrátt fyrir þá staðreynd
að nokkurra ára gömul samþykkt liggur
fyrir um það í Fræðsluráði Reykjavíkur að
allar smíðastofur eigi eingöngu að hafa
slíka bekki. Svo að ekki sé minnst á þá
kröfu að fá rafmagnið upp úr gólfum og
beint upp í hefilbekkina í stað snúra sem
hanga niður úr loftinu og eru að mínu mati
bæði óþjálar og hættuleg slysagildra. Það
fékkst því miður ekki í gegn enda sjálfsagt
takmörk fyrir því sem hægt er að láta eftir
svo heimtufreku fólki! Ég vil benda þeim
aðilum, sem hyggjast innrétta smíðastofu í
náinni framtíð, á að verðmunur á venjuleg-
um hefilbekk og upphækkanlegum hefil-
bekk er einungis um 30 þús. krónur. Það
finnst mér ekki há tala þegar heilsa og heil-
brigði upprennandi vinnuafls þjóðarinnar
eiga í hlut.
Aðalnámskráin tekur til þess að hvert
grunnskólabarn eigi rétt á kennslu í smíð-
um frá fyrsta námsári til þess síðasta og að
námið skuli vera einstaklingsmiðað. Ég
spyr: Hvernig stendur þá á því að sex ára
barn þarf að vinna við sömu hæð og sextán
ára unglingur?
Öruggari smíðakennslu!
Ég veit ekki hver slysatíðnin hjá smíða-
kennurum er á landsvísu en tilfellið er að
Íslendingar eiga Norðurlandamet í slysum
og dauðaslysum á börnum almennt og það
þrátt fyrir þá staðreynd að nánast hvergi í
heiminum eru lífslíkur þessara sömu barna
eins miklar frá getnaði og fram að fæðingu.
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið
gaf út skýrslu sem nefnist Heilbrigðisáætl-
un til ársins 2010. Þar er markmiðið að
fækka slysum og dauðaslysum á börnum
um 25%. Staðreyndir sýna að slysin verða
ekki síst í og við skóla. Eitt er að reyna
að koma í veg fyrir slys með úrbótum í
nánasta umhverfi barnanna og annað
er að kunna að bregðast við ef eitthvað
kemur upp á. Nú hefur þessi pistill
mest snúið að smíðakennurum en til-
fellið er hins vegar að enginn sem út-
skrifast af grunnskólabraut Kennarahá-
skóla Íslands hefur hlotið kennslu í
skyndihjálp, nema þá á eigin vegum.
Sem betur fer er aðra sögu að segja af leik-
skólakennurum og íþróttakennurum en
betur má ef duga skal í þessum efnum.
Á síðasta fundi Félags íslenskra smíða-
kennara bar þessi mál á góma og ég fagna
því að svo virðist sem einhver vakning hafi
orðið um þau hjá Fræðslumiðstöð Reykja-
víkur. Vonandi leiðir það til bætts öryggis,
aðbúnaðar og kennslu smíðakennaranema
við KHÍ sem skilar sér svo aftur í bættri og
öruggari smíðakennslu í grunnskólum
landsins.
Unnur María Sólmundardóttir
Höfundur er smíðakennari við Víkurskóla
Öryggismál
21
Unnur María Sólmundardóttir með
nokkrum nemendum sínum sem munu - ef
kennarinn fær nokkru um það ráðið - læra í
umhverfi þar sem fyllsta öryggis er gætt og
brugðist er rétt við ef eitthvað kemur fyrir.
Að sögn Unnar Maríu þurfa nemendur í smíði í
grunnskóla iðulega að vinna við sömu hæð
hvort sem þeir eru sex ára eða sextán ára.