Skólavarðan - 01.03.2003, Blaðsíða 3

4
Leiðar i
Ritstjóri: Kristín Elfa Guðnadóttir kristin@ki.is
Ábyrgðarmaður: Helgi E. Helgason helgi@ki.is
Hönnun: Penta ehf.
Ljósmyndun: Jón Svavarsson
Teikningar: Ingi
Auglýsingar: Öflun ehf. / Kristín Snæfells / kristin@oflun.is / sími: 533 4470
Prentun: Prentsmiðjan Grafík / Gutenberg ehf.
Forsíðumynd: Jón Svavarsson / myndin er af Antoni Björgvinssyni,
nemanda í Smáraskóla
Skólavarðan, s. 595 1118 (Kristín) og 595 1119 (Helgi).
Frændgarður kennarans
„Þegar ég man fyrst eftir mér var hann bara þarna og ívið nálægari
utan sjónmáls en innan þess og eiginlega hefur það ekkert breyst síð-
an. Hann var Kennarinn með stórum staf og greini og svo hafði það
alltaf verið og yrði og auðvitað voru þá kennarar ekki öðruvísi.“
Úr „Minnisgreinar um kennarann“ eftir Sigfús Bjartmarsson
Þessi upphafsorð Minnisgreina gefa forsmekkinn að því sem á eftir
kemur, fantalega góð mannlýsing, skrifuð af væntumþykju og mann-
rýni. Eftir stendur tilfinning fyrir manni sem var „bara maður“ en um
leið stærri en lífið sjálft, samt ekkert svo frábrugðinn öðru fólki. Þegar
lesin eru skrif á borð við Minnisgreinar verður ágætt og ásættanlegt að
vera „bara maður“.
Upphafsorð Minnisgreina vekja líka til
umhugsunar um mótunarvald kennarans.
Hérlendis er hefð fyrir því að sami kennar-
inn fylgi bekk upp í gegnum barnaskólann,
verði því komið við. Er það að öllu leyti
gott? Kennarar í unglingadeildum kvarta
sumir undan því að þegar þeir fái nem-
endur í hendur séu þeir allt of verndaðir,
bekkjarkennarinn hafi fullmótað sýn þeirra
á hvernig kennari eigi að vera og þeir líði
engin frávik heldur kvarti sáran, geri upp-
reisn og fyllist skólaleiða. En hvort um-
sjónarkennaralíkanið á að halda áfram í gegnum skólakerfið eða fag-
kennaralíkanið að færast niður í sex ára bekk - eða eitthvað allt annað -
við því fæst aldrei endanlegt svar enda tvær hliðar á öllum málum.
Umsjónarkennari þekkir nemendur sína vel og verður fljótt var við ef
eitthvað fer úrskeiðis, á traustara samstarf við heimilin, þykir vænna
um nemandann. Það er ekki lítils virði. En á móti kemur að heimurinn
er töff og gerir kröfu um sveigjanleika, krakkar verða að geta aðlagast
fljótt og vel nýjum kennurum og breyttu umhverfi. Uppbrot á bekkjar-
einangrun kennarans getur gefið honum nýja sýn, auðveldað undir-
búning og aukið starfsgleði. Það er líka mikils virði. Við fikrum okkur
áfram í þessari umræðu og meðfylgjandi vinnu, höldum áfram að
spyrja spurninga og leita lausna. Sjálfsmat kennara og skóla er mikil-
virkt stuðningstæki í þessa veru eins og fram kom á ráðstefnunni Skóli
á nýrri öld (og samnefndri sýningu) sem sagt er frá í þessu blaði.
Í skólum er mikil gróska í þróunarstarfi um þessar mundir. Í Breiða-
gerðisskóla í Reykjavík er til dæmis verið að breyta starfinu í sex og sjö
ára bekkjum með því að brjóta upp bekkjarformið sem vonast er til að
muni auka samvinnu og starfsánægju kennara og gæði kennslu. Í sum-
um grunnskólum taka 10. bekkjar nemendur framhaldsskólaáfanga,
„skóli án aðgreiningar“ öðlast stöðugt meiri viðurkenningu, fjöl-
greindakenning Gardners hefur hafið innleið sína í skólum á öllum
skólastigum, meira að segja í háskóla, og samstarf heimila og skóla
eykst. Svona mætti lengi telja.
Eftir standa þessar tvær föstu stærðir: Kennarinn og nemandinn.
Starf beggja tekur líka breytingum en eftir sem áður er forsenda þess
að samstarfið gangi vel og árangur náist sú sama: Virðing og væntum-
þykja.
Ég get ekki látið hjá líða að segja frá því í lokin að Þórgnýr Guð-
mundsson, kennarinn í Minnisgreinum, var náfrændi Sigfúsar Bjart-
marssonar. Frændsemi okkar Íslendinga hefur kannski aldrei verið
meiri en einmitt núna með tilkomu Íslendingabókar á Netinu sem allir
geta fengið aðgang að. Allt í einu er maður farinn að hitta fjórmenn-
inga sína, sexmenninga og nímenninga út um allar trissur. Þeir sem
hafa aðgang að Netinu verja hádegi og kvöldi í uppflettingar, hinir
liggja á Nettengdum ættingjum sínum í fyrsta eða annan lið - frænd-
semin nær ekki miklu lengra í raun, ekki enn - til að fá upplýsingar um
skyldleika við þennan eða hinn. Þegar búið er að svala sárustu forvitn-
inni um hvort maður er skyldur þeim flottustu og frægustu, veður fólk í
gegnum heilu mannhópana; listamenn og leigubílstjóra, pólitíkusa og
piparsveina, körfuboltamenn og ... já, kennara.
Kannski fer öllum foreldrum, fjölmiðlamönnum, stjórnmálamönnum,
skólastjórum og nemendum bráðum að þykja vænt um alla kennara.
Við erum jú öll skyld.
Kristín Elfa Guðnadóttir
Efni
Meginviðfangsefni þessa tölublaðs:
Skóli framtíðarinnar 10 - 20
til umræðu á málþingum, ráðstefnum,
fundum og sýningum 10
Skóli 21. aldar verður sveigjanlegur 11
Frá sjónarhóli nemandans 12
Það er ekkert að þér! 13
Er ekki kominn tími til ... 14
Myndir af sýningu 18
Kennarar opna dyr 19
Aðrar greinar
Skólavefur Þjóðskjalasafns Íslands 7
Eygló Eiðsdóttir og Margrét Gestsdóttir segja frá samvinnu-
verkefni um nýstárlegan skólavef sem er hugsaður sem
námsefni í íslensku og sögu í framhaldsskóla.
Náttúrufræðimenntun 8
Hafþór Guðjónsson kynnir nýja námsbraut við
framhaldsdeild KHÍ.
Virk afstaða gegn ofbeldi 21
Nemendur Grundaskóla á Akranesi réðust nýverið í umfangs-
mikið og metnaðarfullt verkefni þegar þeir settu upp söngleik-
inn Frelsi, sem saminn er af kennurum við skólann. Karl Hall-
grímsson tók viðtal við annan höfundinn, Flosa Einarsson,
og Sigurð Arnar Sigurðsson deildarstjóra unglingadeildar
Grundaskóla.
Söguleg þraut 24
Við endurbirtum grein um stærðfræðiþraut frá því í síðasta
blaði vegna tveggja meinlegra villna sem slæddust inn í
greinina þá. Þrautin er því söguleg í tvennum skilningi!
Fastir liðir
Formannspistill 3
Sigrún Grendal skrifar.
Gestaskrif 5
Frosti Heimisson býður upp á rafrænt capucchino og sparar
ekki ábótina.
Skóladagar 23
Myndasaga Skólavörðunnar.
Smiðshöggið 30
Í fjölskrúðugum blómagarði! Guðlaug Guðmundsdóttir segir
frá baráttunni fyrir því að koma á kennslu í framhaldsskólum í
íslensku sem öðru máli. Að sögn Guðlaugar er ekki hægt að
draga það deginum lengur að taka á þessum málum af festu,
ef við viljum ekki vera sundruð þjóð þar sem einstakir hópar
skilja ekki hverjir aðra.
Að auki
rannsókn á viðhorfum evrópskra unglinga til kennara og
skóla, ráðstefna í Skotlandi, ályktun ársfundar Félags
grunnskólakennara um hið alvarlega ástand sem hefur
skapast í skólakerfinu vegna barna með miklar hegðunar-
og tilfinningaraskanir, o. fl.