Ingjaldur - 27.11.1932, Page 5

INGJALDUR
Sunnudaginn 26. nóv. 1932.
.Bíl’-málið.
Það var um eifct skeið í vetur
sem leið um fátt meira talað hér
í bæ en hið fræga, svonefnda „bíl-
mál*. Enda þótt það vari í raun
og veru ekki upphaflega annað en
fremur venjulegt og alls ekki merki-
legt einkamál j nokkurra manna
varð svo mikill styir um það að
mestu furðu gengdi. Það^varð
mitt hlutskifti að mega til að
skifta mér af þessu embættis
mins vegna. fað fór nú þar sem
oítar að báðir aðilar gátu ekki
unnið og að sá sem bar lægri
hlut lét reiði sína bitna á dómar-
anum. En þó keyrði það fyrst úr
hófi fram þegar Carlsson var gerð-
ur gjaldþrota og ég gerði það sem
skyldan bauð að hefja rannsókn
eftir gjaldþrotalögunum. Þá var
margt geit ti) þess að koma mér
frá embættinu og Bþá var mörgu
lugið“. Pó reyndist svo mikil ástæða
til þessarar rannsóknar að Dóms-
malaráðherra fyrirskipaði máls-
höfðun gegn þrem mönnum út af
henni. Ég hefl að vísu ekkert
skift mér af þessu uppþoti. En
mér þykir þó nú rétt að birta
dóminn í þessu máli. Um laga-
logt gildi hans mun æðri róttur
fjalla. En þaö fullyrði óg að hann
gefi þeim mönnum, sem hingað
til liafa eingóngu bygt álit sitt á
og dæmt eftir frásögn aðila, hlut-
lausaii lýsing á málavöxtum en
þeir hafa áður átt kost á að fá.
Er þetta í sjálfu sér næg ástæða
til birtingunnar ekki síður fyrir
þá sök að fjöldi mauns hefur
bygt áfellisdóm á róttarfarinu hér
vegna þessa mál.i, Læt ég svo
dóminn sjalfan hafa orðið en skal
að eins benda mönnum á það, að
þó að Carlsson hafi í fyrirlestrum
aínum 'aðallega bygt árásir sínar
á mig fyrii að hafa kveðið upp
„vitlausan, ranglátan óg hlut-
drægan" fógetarettarúrekurð, þá
er hann orðinn annarar skoðunar
þegar fyrir réttinn kemur. Þá
telur hann úrskurðinn helst hár-
réttan, eða að minsta kosti þannig
að lítill vafi sé á að hæztiróttur
staðfesti hann.
Fer þá hór á effcir umræddur
Dómur:
Mál þetta er höfðað af rétt-
víalnnar hálfu gegn þeim Ferd'n-
and Carlsson, bifreiðarstjóra, á
Brekastíg 15 c hér fyrir brot á
26. kap. hinna almennu hegnlng-
arlaga, 25. júní 1869, sbr. einnig
38 gr. laga um aðför 4. nóv.
1887, og gegn þeim Helga Bene-
dlktssyni, kaupmannl, á Elnbúa
og Helga Benónýsayni búfræðing
á Vesturhúsum, báðum hér, fyr-
ir brot á 26. kap. sbr. 5. kap.
áðurnefndra alm. hegningarlaga.
Með úr8kurði uppkveðnum
17. nóv. f. á. var bú ákærða í
máli þessu, F. Carlsson, tekið tli
gjaldþrotaskifta eftir kröfu Sig.
Á. Gunnarssonar og Magnúsar
Bergssonar, hér. Enda hafði 7.
■ept. s. á. veriö gert árangurs-
laust fjárnám hjá ákærða, sem þá
iýsti yiir að hann ætti ekkert tii
og hefir ftrcKaö þá yfirlýsingu
sína undir rekstri málsins. Var
síðan 25. nóv. s. á. byrjað á
lögreglurannsókn þeirri, sem lög
45/1929 um gjaldþrot fyrirsk'pa
og leiddi sú rannsókn tilþessar-
ar málshöfðunar.
Málavextir eru þessir.
Hinn 1. maí 1930 gerði ákærði
Carlsson samning við firmað Jóh-
Óiafsson & Co. um kaup á Bulck
mannflutningabifrelð fyrir 6885
danskar krónur, þannig að hann
átti strax að greiða kr. 4099,77
(danskar), en gefa út um leið 12
víxla, hvern til mánaðar fyrir kr.
248 dönskum. Var kaupverðið
mlðað við íslenskar krónur eftlr
þessu um 8600 krónur. Samning
þennan undirritaoi annar maður
í umboði ákærða og var i honum
ákvæði um að seljandinn skyldi
vera eigandi bitreiðarinnar þang-
að til hún væri að fullu greidd.
Til þess að kaup þessi gætu orðið
og Carlsson greitt fyrstu afborg-
unina og fengið bifreiðina afhenta
sér, fékk hann þrjá menn og
voru þelr S g. Á. Gunnarsson og
Magnús Bergssoa tveir þeirra, til
að sknfa nöfn sín á 6500 króna
vixil, er ákærði síðan greiddl með
fyrstu afborgunina, um 5000 ísl.
krónur. Af áðurnefndum 12víxl-
um greiddi Carlsson seinna 5 og
auk þess greiddi hann 225 kr.
sem afborgun á aðalvíxiinum og
forvexti. En tll þess m. a. að
standa straum sf þessum greiðsl-
um, fékk hann lánað fé hjá Ólafl
Auðunssyni útgerðarmannl hér
og veðsetti honum til tryggingar
þessum lánum 8 október 1930,
auk annars, nefnda Buickbifreið
með 2. veðrétti og taldi Carlsson
þá eftirstöðv. kaupverðsins hvila á
bifrelðinni með fyrsta veðrétti.
Tryggingarbréf þetta afhenti ÓI.
Auðunsson til þinglesturs 28,
okt. 1930.
Nú, er þessir menn, sem stóðu
á ofannefndum 6275 króna víxli
(upphafl. 6500 kr.) urðu vísari
um veðsetningu þessa, vlrðast
þeir hafa orðlð óróleglr og fengið
Jóh. Ólafsson & Co tll þess að
ganga að bifrclðinni samkv. kaup-
samningnum. Krafðist umboðs-
maður firmans að eigandi bif-
reiðarinnar yrði settur inn f um-
ráð hennsr og hún tekin úr
vörzlum Carlsons og úrskurðaði
fógcti að innsetnlngarglörðin
skyldi fram fara vegna hinnar ó-
lögmætu veðsetningar. En þess-
um úrskurði var hrundið af
hæztarétti með dóml uppkveðn-
um 4. nóv. f. á., er að vísu taldi
veðsetninguna ólögmæta, en úr
heuni bætt með þvi að boðin
var fram full greiðsla í fógeta-
réttinum. Eftir þessum dómi átti
því Carlsson heimtingu á að verða
eigandi bifreiðarinnar ef hann
greiddi réttil. eftirstöðv. kaupverð
hennar, sem voru þá sjö víxlar,
samtals um 2100 krónur. Auk þess
átti hann samkvæmt hæztarrétt-
ardóminum að fá 250 kr. í máls-
kostnað.
Eins og áður er sagt var bú
Carlssons tekið til gjaldþrota með-
ferðar 17. nóv. f. á. og kom þá
í ljós að hann var gersamlega
eignalaus. Sannaðist undír rann-
sókn þessa máls að Carlsson
hafði nokkru áður, 20 ágúst f. á.
selt og afsalað meðákærða Helga
Benónýssyni réttindi öll, sem
hann taldi sig elga til nefndrar
bifreiðar (Buick. V. E. 50) ,eða
mér xunna að tilfalla" eins og
segir í nefndu afaali. Ennfremur
afsalaði hann um leiö til sama
manns „þeim væntanlegu kröf-
um og réttindum, er mér kunna
að tilfalla i hæztaréttarmáli þvi,
er ég hefi hötðað til þess að fá
hnekkt úrskurði uppkveðnum í
fógetarétti Vestmannaeyja 1. nóv.
1930“ Einnig sannaðist það und-
ir rannsókninni að Carlsson hafði
sama dag og nefndur hnztarrétt-
ardómur var uppkveðinn afsalað
þeim Stefáni Jóhanni Stefánssyni
hæztaréttarmálaflutningsmanni og
Ásgeir Guðmundssyni, lögfræð-
ing alla skaðabótakröfu þá, „sem
ég á hendur Jóh. Ólaissyni &
Co í Reykjavík út af ólögmætri
innsetningargerð í bifreiðina V.
E. 50“.
Bifreiðin var metin á 6300 kr.
undir rannsókn málsins og stað-
festu matsmennirnir þetta mat
sitt með eiði. það verður því
samkvæmt þessu og eftir því,
sem annars er upplýst með hin-
um framlögðu afsölum og öðru
að telja sannað að ákærði Carls-
son hafi með afsölunum 20.
ágúst og 4. nóvember f. á.
látið af hendi elgnir, sem
gátu haft og sumpart reynd-
ust að hafa fjárhagslegt verðmæti
fyrir skuldhelmtumenn hans
og reyndar um leið gert s'gmeð
þessu algjörlega eignalausan. Að
því, er kemur tii réttindanna til
bifreiðarinnar, þá var aðeins eft-
ir að greiða seljanda 2100 kr.
og Ó'afl Auðunssynl 1500 kf,
svo að verðmæti hennar fyrjr
búið hefði eftir matinu orðið upp
undir 2700 kr. virði. Og þar
sem hæztiréttur hafði slegið föslu
að innsetningargjörð Jóh. Ólafs-
sonar & Co 1. nóv. 1930 hjá
ákærða hefði verið ólögleg, verð-
ur heidur ekki annað sagt en að
skaðabótakrafa vegna þessarar
gerðar gæti verið einhvers virðl.
það kemur því til álita hvort
ákærði hsfi með þessum ráð-
stöfunum sínum gert sig brot-
legan gegn ákvæðum 26 kap.
hinna almennu hegningarlaga 25.
júní 1869.
Hinn 20. ágúst f. á. þegar
ákærði Carlsson afsalaði áður-
nefndum réttindum sínum tll
Helga Benónýssonar, stóð þannig
á að þeir tveir menn, M. Bergs-
son og Sig. Á. Gunnarsson, sem
ritað höfðu nöfn sín á víxil fyrir
Carlsson að upphæð kr. 6275,00
til framlengingar áðurnefndum
víxii að upphæð kr, 6500,00
vegna bifrelðarkaupanna, hðfðu
orðið að innleysa víxilinn og 16.
maí f. á látið framkvæma lög-
haldsgerð hjá ákærða F, Carlsson
vegna þessarar víxiiskuldar.
Hðfðu þelr síðan höfðað mál
gegn ákærða til stsðfestlngar á
þessari löghaldsgerð og greiðslu
víx'iskuldarinnar og var það mál
þá undir dómi og dómur upp-
kveðinn í því daginn eftir að af-
salið er dagsett. Var löghalds-
gerðin felld úr gildi, en ákærði
Carlsson dæmdur til þess að
greiða ofannefndum mönnum
víxilskuldina ásamt vöxtum og
kostnaði. þar sem þannig stóð
á og eins og viðskiftum ákærða
við þessa skuldheimtumenn hans
að öðru leiti var hagað eins og
innsetningargjörðln og löghslds-
gjörðin o. fl. bur með sér, má telja
fyllilega sannað að ákærðl, — sem
vlssi sig alveg eignalausan,— hlaut
að sjá fyrir að gjaldþrot sitt
væri yfirvofandi. í þessu sam
bandi má taka fram að ákærðl
Helgi Benediktsson hefur borið
og ákærði Carlsson ekki neitað
að hann vildi láta dagsetja afsalið
til ákærða Helga Benónýssonar
aftur í tímann, «em bendir til að
hann hafði væntaniegt gjaldþrot
sitt fyrir augum og að tryggja
gildi afsals ns.
það má telja upp’ýst í málinu
að það, sem ákærði Carlsson,
fékk hjá ákærða Helga Benó-
nýssyni fyrir réttindaafsalið, var
aðelns það, að Helgl tók að sér
um 100 kr. víxllskuld fyrir
bensin við bifreiðastöð þá, sem
Helgi vann hjá, og skifti ákærða
engu eins og stóð á. Peninga
fékk hann enga eða peningavlrði
annað. Ennfremur tók ákærðl
Helgi Benónýsson að sér að
greiða veðskuld á blfreiðinni til
Ólafs Auðunssonar. En þar sem
það leiddl af sjálfu séi hafði
ákærði Carlsson engan sérstakan
ábata af því, nema að sá veð-
réttur yrði ónýttur. En þar eð
enginn hafði gert tllraun til þess